Το Ιράν οδεύει σε εκλογές με ορατό τον κίνδυνο να βγουν ενισχυμένες οι δυνάμεις όσων ασπάζονται την σκληρή γραμμή.

Η Stratfor σε ανάλυσή της, που δημοσιεύει το euro2day.gr, εξηγεί πώς η στάση των ΗΠΑ δίνουν ώθηση στους σκληροπυρηνικούς της Τεχεράνης.

Οι εχθρικές σχέσεις ΗΠΑ – Ιράν

Καθώς πορευόμαστε προς τις πρώτες κοινοβουλευτικές εκλογές μετά την απόφαση των ΗΠΑ να αυξήσουν την πίεση, στις 21 Φεβρουαρίου, αναμένεται να φανεί μια εικόνα για τα αισθήματα του λαού του Ιράν αναφορικά με την κλιμάκωση της έντασης μεταξύ των δυο πλευρών.

Από τη μια πλευρά, πολλοί Ιρανοί κριτικάρουν σκληροπυρηνικούς της Φρουράς της Επανάστασης (IRGC) για γεγονότα όπως η κατά λάθος κατάρριψη, στις 8 Ιανουαρίου, του ουκρανικού αεροσκάφους, εξέλιξη που δημιούργησε κίνδυνο περαιτέρω αποξένωσης της χώρας από τους συμμάχους της και κατά συνέπεια την παγκόσμια οικονομία. Από την άλλη, βλέποντας πόσο εχθρικές έχουν γίνει οι σχέσεις ΗΠΑ-Ιράν μετά και την εκτέλεση του στρατηγού Χασέμ Σολεϊμανί, γίνεται ξεκάθαρο ότι η μετριοπαθής προσέγγιση του προέδρου Χασάν Ρουχανί απέναντι στις προκλήσεις των ΗΠΑ, επίσης δεν αποδίδει.

Σε ένα πλαίσιο νέων απειλών από την πλευρά των ΗΠΑ, οι υποσχέσεις συντηρητικών υποψηφίων για εκδίκηση πιθανότητα θα υπερισχύσουν αυτών των μεταρρυθμιστών για διαπραγματεύσεις. Αλλά ακόμα και αν οι εκλογές του Φεβρουαρίου οδηγήσουν σε ένα πιο «σκληροπυρηνικό» κοινοβούλιο, οι ηγέτες της Τεχεράνης θα πρέπει να αντιμετωπίσουν την αυξανόμενη οργή και απόγνωση του εκλογικού σώματος που χωρίς αμφιβολία θα αποκρούσει πολιτικές που δημιουργούν τον κίνδυνο να γίνει χειρότερη η ήδη δυσχερής οικονομική του κατάσταση, ανεξάρτητα από το πολιτικό στρατόπεδο που ανήκει ο κάθε ένας.

Το ρήγμα μετριοπαθών – σκληροπυρηνικών

Το πολιτικό σύστημα του Ιράν περιλαμβάνει ένα μεγάλο εύρος πολιτικών φατριών που αντιπροσωπεύουν ένα επίσης ευρύ φάσμα απόψεων που μοιράζεται το εκλογικό σώμα και οι πολιτικοί. Μη εκλεγμένοι πολιτικοί επιβλέπουν την πλειονότητα των πολιτικών σε ασφάλεια και άμυνα, ενώ οι τομείς της οικονομίας και των κοινωνικών πολιτικών εξαρτώνται περισσότερο από εκλεγμένους, ειδικότερα τον πρόεδρο και τα μέλη του κοινοβουλίου.

Προκειμένου να βοηθήσει την ανάπτυξη της οικονομίας, ο Ρουχανί και οι περισσότερο μετριοπαθείς πολιτικά σύμμαχοί του στο κοινοβούλιο, έχουν πιέσει για μια προσέγγιση που ρέπει περισσότερο προς τη διαπραγμάτευση με τις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Εν τω μεταξύ οι περισσότερο σκληροπυρηνικοί πολιτικοί, που περιλαμβάνουν τα μη εκλεγμένα μέλη του Ανώτατου Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας και τους IRGC, τείνουν να πιέζουν για περισσότερο συγκρουσιακή στάση κατά της Δύσης και άλλων εξωτερικών απειλών.

Τα τελευταία χρόνια οι σκληροπυρηνικοί του Ιράν παλεύουν να «συνδεθούν» με τη νεολαία της χώρας, ενώ τους λείπουν ουσιαστικές απαντήσεις σε ότι αφορά τα μακροπρόθεσμα οικονομικά ερωτήματα. Εχοντας γνώση της μικρής πείρας τους και της περιορισμένης επιτυχίας σε ότι αφορά τους νέους ψηφοφόρους, δουλεύουν σκληρά για να «καλλωπίσουν» τη νέα γενιά δικών τους κοινοβουλευτικών υποψηφίων. Το εάν, όμως, θα καταφέρουν να προσφέρουν πολιτικούς οι οποίοι θα μπορούν να αντιμετωπίσουν επαρκώς τις ανησυχίες των νέων Ιρανών για το μέλλον τους παραμένει κάθε άλλο παρά σίγουρο.

Αντίθετα, οι μετριοπαθείς υποψήφιοι είχαν ευκολότερο έργο στο να συνδεθούν με τους νεότερους ψηφοφόρους εστιάζοντας στην συντήρηση της οικονομίας μέσω μιας ισορροπίας μεταξύ αντίστασης και απομόνωσης και παραμονής σε επαφή με το παγκόσμιο σύστημα.

Πριν τις εκλογές, ο Ρουχανί και οι πολιτικοί του σύμμαχοι τονίζουν τις οικονομικές τους επιτυχίες εν μέσω της πίεσης από τις αμερικανικές κυρώσεις, όπως η διαχείριση του πληθωρισμού και η διατήρηση σε υψηλά επίπεδα του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος που δεν σχετίζεται με το πετρέλαιο. Παράλληλα, αναγνωρίζει την αποτυχία του στο να αντιμετωπίσει σημαντικά οικονομικά προβλήματα της χώρας, όπως η υψηλή ανεργία.

Επιπρόσθετα των νέων ψηφοφόρων, αυτό το εστιασμένο στην οικονομία μήνυμα έχει κρατήσει τους Ιρανούς που ενδιαφέρονται για το θέμα κάτω από τα φτερά των μετριοπαθών.

Τον Οκτώβριο του 2019, η Financial Action Task Force (FATF) απείλησε ότι θα επιβάλει τον Φεβρουάριο οικονομικά αντίμετρα αν διαπιστώσει ότι το Ιράν παραβιάζει τους κανόνες της για τη χρηματοδότηση τρομοκρατών. Με μια τέτοια απόφαση που θα απομονώσει το Ιράν ακόμα περισσότερο από την παγκόσμια οικονομία, οι επιχειρήσεις της χώρας -οι οποίες ήδη παλεύουν υπό το βάρος των αμερικανικών κυρώσεων- θα πληρώσουν ακόμα μεγαλύτερο τίμημα.

Για να αποφύγουν τον κίνδυνο, οι φιλικοί προς τις επιχειρήσεις νομοθέτες συμμάχησαν με την πλευρά του Ρουχανί και πολέμησαν σκληρά για να περάσουν νομοσχέδια που θα κάνουν το νομικό σύστημα της χώρας περισσότερο υποστηρικτικό προς την FATF. Ξέροντας ότι ένα πιο σκληροπυρηνικό κοινοβούλιο θα είναι λιγότερο πιθανό να σηκώσει αυτό το φορτίο, οι Ιρανοί ψηφοφόροι που εστιάζουν περισσότερο στην οικονομία πιθανότατα θα στηρίξουν μετριοπαθείς ψηφοφόρους.

Ανοίγοντας το δρόμο για συγκρουσιακές πολιτικές

Η κλιμάκωση, όμως, της έντασης μεταξύ Ιράν και ΗΠΑ, νωρίτερα αυτό το μήνα έχει αποδυναμώσει σημαντικά τις εκλογικές προοπτικές των μετριοπαθών, καθώς δημιούργησε περαιτέρω αμφιβολίες για την πιο ισορροπημένη προσέγγισή τους στην αδιάκοπη πίεση της υπερδύναμης. Η σαρωτική νίκη του Ρουχανί στις προεδρικές εκλογές του 2017 του έδωσε ισχυρή εντολή για μια δεύτερη θητεία, γεγονός που υποδεικνύει ότι μεγαλύτερη συμμετοχή στις κάλπες μπορεί να ωφελήσει τον ίδιο και το μετριοπαθές στρατόπεδο που εκπροσωπεί. Αυτό όμως συνέβη πριν αποσυρθούν οι ΗΠΑ από την πυρηνική συμφωνία, τον Μάιο του 2018 και ξεκινήσουν να αυξάνουν σταθερά την πίεση μέσω των κυρώσεων, οι οποίες έκτοτε προκάλεσαν σημαντικό πλήγμα την ιρανική οικονομία.

Εν τω μεταξύ, η άνοδος του εθνικισμού που ακολούθησε τη δολοφονία Σουλεϊμανί τροφοδότησε τους σκληροπυρηνικούς υποψήφιους με την πιο επιθετική ρητορική για εκδίκηση και αντίποινα κατά των ΗΠΑ. Η περιγραφή του στρατηγού ως «μάρτυρα» έχει ενισχύσει ουσιαστικά την εκλογική θέση των σκληροπυρηνικών περιορίζοντας τα περιθώρια κριτικής για την ηγεσία τους, αλλά και τους Φρουρούς της Επανάστασης.

Ο Σουλεϊμανί ήταν μια διχαστική φιγούρα, αλλά η πολιτική ελίτ του Ιράν και μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού έκτοτε ενώθηκαν και διαδήλωσαν υπέρ τόσο της κυβέρνησης, όσο και του αποθανόντα στρατηγού. Πράγματι, λίγο μετά τον θάνατο Σουλεϊμανί στις αρχές Ιανουαρίου, το διχασμένο κοινοβούλιο της χώρας συμφώνησε ομόφωνα να χαρακτηρίσει όλες τις αμερικανικές δυνάμεις ως «τρομοκρατικές».

Οι προεκλογικές διαδικασίες έχουν επίσης βοηθήσει στο να ανοίξει ο δρόμος για κέρδη των σκληροπυρηνικών στις εκλογές. Στις 12 Ιανουαρίου οι αρχές απέρριψαν την υποψηφιότητα 92 εκ των 290 βουλευτών, επικαλούμενες κατά κύριο λόγο οικονομικούς λόγους, μεταξύ των κατάχρηση και διαφθορά. Χονδρικά οι μισοί συγκαταλέγονταν στους συντηρητικούς και οι υπόλοιποι στους μετριοπαθείς. Αυτή η εξέλιξη σημαίνει ότι το νέο κοινοβούλιο θα έχει πολλά νέα πρόσωπα, κάτι που θα ενισχύσει την πλευρά των σκληροπυρηνικών, δεδομένου ότι πολλοί από τους πιο επιφανείς πολιτικούς αυτής της πτέρυγας είχαν βρεθεί εκτός βουλής στις εκλογές του 2016, καθώς επικράτησαν περισσότεροι μετριοπαθείς.

Η χωρίς διακρίσεις οργή

Καθώς, όμως, η δολοφονία Σουλεϊμανί πυροδότησε μια ανανεωμένη αίσθηση ενότητας στους Ιρανούς, υπογράμμισε επίσης το ότι οι πολιτικοί ηγέτες της χώρας συνεχίζουν να αποτυγχάνουν στο να κρατήσουν ασφαλή την οικονομία, και την προσωπική τους ασφάλεια. Η αύξηση του εθνικισμού δεν ακύρωσε τον πραγματικό και έμφυτο θυμό που έχουν οι πολίτες έναντι της κυβέρνησης. Αυτό το αντικυβερνητικό αίσθημα θα οδηγήσει πιθανότατα σε διαδηλώσεις κατά την περίοδο προ των εκλογών και αυτό θα μπορούσε να πλήξει την εκλογική άνοδο των σκληροπυρηνικών.

Αν οι διαδηλώσεις οδηγήσουν σε βίαιες καταστολές πριν από τις εκλογές, η ευθύνη θα πέσει κυρίως στους σκληροπυρηνικούς ηγέτες του Ιράν, εξαιτίας του πιο άμεσου ελέγχου που έχουν στην εγχώρια πολιτική ασφαλείας, η οποία εστιάζει στο να διατηρηθεί η ειρήνη και η σταθερότητα ακόμα και με μεγάλο κοινωνικό κόστος.

Πολλοί Ιρανοί ασκούν κριτική στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση, για τη στελέχωση της οποίας δεν γίνονται εκλογές, για το ότι κλίνει προς πιο σκληροπυρηνική στάση, αλλά και για τον σημαντικό ρόλο που διαδραμάτισε στις αιματηρές συγκρούσεις αντικυβερνητικών διαδηλωτών με τις δυνάμεις ασφαλείας που ξέσπασαν το Νοέμβριο και οδήγησαν στον θάνατο τουλάχιστον 300 ανθρώπων. Τότε, το Ιράν αύξησε την ανάπτυξη ενόπλων δυνάμεων και αστυνομίας για να κρατήσει την ειρήνη και έκοψε την πρόσβαση στο διαδίκτυο, δείχνοντας πόσο μακριά είναι διατεθειμένο να φτάσει για να διατηρήσει την τάξη. Μια ανάλογη κίνηση πριν από τις εκλογές θα μπορούσε να υπονομεύσει τα εκλογικά οφέλη των σκληροπυρηνικών.

Κοιτώντας μπροστά

Όπως είναι τώρα τα πράγματα, η τόνωση της εθνικής ενότητας μπροστά στην απειλή των ΗΠΑ είναι πιο πιθανό να δώσει το πάνω χέρι στους σκληροπυρηνικούς υποψηφίους στις επερχόμενες εκλογές, κάτι που σημαίνει ότι θα πρέπει να αναμένονται πιο «σκληρές» πολιτικές από την Τεχεράνη για το υπόλοιπο της χρονιάς. Ενα πιο σκληροπυρηνικό κοινοβούλιο θα οδηγούσε σε αύξηση του ελέγχου επί των πολιτικών και της στάσης του Ρουχανί και των συμμάχων του, ενώ θα περιόριζε τον αντίστοιχο στη δράση των Φρουρών της Επανάστασης, εντός και εκτός συνόρων.

Ωστόσο,οι οικονομικές πολιτικές της κυβέρνησης είναι απίθανο να αλλάξουν δραστικά καθώς η Τεχεράνη περιμένει το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ αργότερα φέτος. Εν τω μεταξύ, μια εκλογική εντολή για πιο σκληρή προσέγγιση θα δώσει τους ηγέτες του Ιράν μεγαλύτερη ελευθερία να διαχειριστούν τον κοινωνικό αντίκτυπο από τα οικονομικά προβλήματα της χώρας, καθώς η χώρα προσπαθεί να αντέξει τις συνέπειες των κυρώσεων που επέβαλαν οι ΗΠΑ μέχρι να ολοκληρωθεί η θητεία του Ντ. Τραμπ.

Headlines