Στάνφορντ: Στα άδυτα ενός κορυφαίου πανεπιστημίου

Ερη Βαρδάκη

Oλα ξεκίνησαν το 1885 και πίσω από την ίδρυσή του κρύβεται μία βαθιά ανθρώπινη ιστορία. Το Στάνφορντ, ένα από τα μεγαλύτερα πανεπιστημιακά ιδρύματα του κόσμου, θεμελιώθηκε στη μνήμη ενός παιδιού. Συστήθηκε όταν ο μεγιστάνας, πρόεδρος των σιδηροδρόμων Central και Southern Pacific, γερουσιαστής και πρώην κυβερνήτης της Καλιφόρνιας Λίλαντ Στάνφορντ (Leland Stanford) και η σύζυγός του, Τζέιν Ελίζαμπεθ Λάθροπ Στάνφορντ, έχασαν τον 15χρονο μονάκριβο γιο τους, Λίλαντ Στάνφορντ τζούνιορ, από τύφο. Μετά τον τραγικό θάνατο του παιδιού το 1884 αφιερώθηκαν σε έναν σκοπό και δώρισαν την τεράστια περιουσία τους καθώς και τη γη τους (για την ακρίβεια 33 τετραγωνικά χιλιόμετρα στο Πάλο Αλτο στης Καλιφόρνιας) ώστε να δημιουργηθεί εκεί το campus ενός νέου, πρωτοποριακού πανεπιστημίου, το οποίο πρωτολειτούργησε το 1891.

Το όραμά τους; Να δώσουν ζωή σε ένα ίδρυμα δημοκρατικό, αδογμάτιστο, ανοιχτό τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες, ένα πανεπιστήμιο δηλαδή το οποίο θα απομακρυνόταν από τους παραδοσιακούς τρόπους εκπαίδευσης και θα άνοιγε νέους ορίζοντες. Και τα κατάφεραν. Σήμερα το Στάνφορντ θεωρείται ένα από τα καλύτερα πανεπιστήμια στον κόσμο. Γιατί είναι το ίδρυμα των 83 Νομπέλ και των 27 βραβείων Τούρινγκ. Γιατί είναι το πανεπιστήμιο μέσα από τα σπλάχνα του οποίου ξεπήδησε η Σίλικον Βάλεϊ, ενώ συνδέεται άμεσα ή έμμεσα με τη δημιουργία εταιρειών-κολοσσών όπως οι Hewlett-Packard, Google, Cisco, Yahoo!, Instagram, LinkedIn, Snapchat κ.ά. Είναι το ίδρυμα που για το 2019 κατέλαβε την 4η θέση μεταξύ των πανεπιστημίων σε όλον τον κόσμο στον τομέα της ανώτατης εκπαίδευσης σύμφωνα με την αξιολόγηση της Scimago Institutions Rankings, ενώ για την ίδια χρονιά το περιοδικό «Times Higher Education» ανακοίνωσε ότι το Στάνφορντ υπήρξε το τρίτο καλύτερο πανεπιστήμιο στον κόσμο.

Είναι το ίδρυμα επίσης το οποίο ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα χαρακτήρισε σε ομιλία του, στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Συνόδου Κορυφής για την Επιχειρηματικότητα το 2016, «ένα μέρος που τιμά την ικανότητά μας ως ανθρώπινων όντων να ανακαλύπτουμε και να μαθαίνουμε και να χτίζουμε, να αμφισβητούμε, να επανασχηματίζουμε, να δημιουργούμε νέους τρόπους να συνδεθούμε και να εργαζόμαστε ο ένας με τον άλλον».

Ενα campus όνειρο για κάθε φοιτητή

Με «προίκα» ύψους 27,7 δισ. δολ. από δωρεές (στοιχεία του 2019), το Στάνφορντ διαρθρώνεται σε επτά σχολές (Business, Ενέργειας και Περιβαλλοντικών Επιστημών, Εκπαίδευσης, Μηχανικής, Ανθρωπιστικών Σπουδών και Επιστημών, Ιατρικής και Νομικής), αλλά και σε 18 διεπιστημονικά ινστιτούτα, μετρώντας συνολικά 16.000 σπουδαστές και 1.800 μεταδιδακτορικούς φοιτητές. Tην ίδια στιγμή αποτελεί μία αθλητική υπερδύναμη με 900 σπουδαστές-αθλητές και 128 εθνικούς τίτλους. Μην ξεχνάμε ότι από τα έδρανα του Στάνφορντ πέρασε ο «Μίδας» αλλά ταυτόχρονα και κακό παιδί του παγκόσμιου γκολφ, ο υπεραθλητής Τάιγκερ Γουντς. Την ίδια στιγμή το διδακτικό προσωπικό του ιδρύματος αγγίζει τα 2.240 άτομα – μάλιστα 17 κάτοχοι Νομπέλ είναι μέλη της πανεπιστημιακής του κοινότητας -, με την αναλογία σπουδαστών – διδασκόντων να είναι 5:1. Mεγάλη βάση δίνεται και στην καινοτομία και στην έρευνα, με ένα συνολικό budget που αγγίζει τα 1,63 δισ. δολάρια.

Το campus του Στάνφορντ αποτελεί ένα μικρό θαύμα, με το 97% των προπτυχιακών φοιτητών να διαμένουν εκεί. Περιλαμβάνει πάνω από 700 κτίρια – τα περισσότερα από τα οποία αποτελούν πλέον τοπόσημα. To Στάνφορντ είναι διάσημο μεταξύ άλλων για το Iris & B. Gerald Cantor Center for Visual Arts, ένα μουσείο με 24 αίθουσες αλλά και κήπους με αγάλματα – περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τη μεγαλύτερη συλλογή γλυπτών του Ογκίστ Ροντέν στις ΗΠΑ. Είναι διάσημο για το Stanford University Medical Center, ένα πανεπιστημιακό νοσοκομειακό συγκρότημα που ανήκει στην Ιατρική Σχολή του Στάνφορντ, περιλαμβάνει κλινική παίδων και το οποίο συγκαταλέγεται στα καλύτερα νοσοκομεία των ΗΠΑ. Είναι ονομαστό για το περίφημο ραδιοτηλεσκόπιο «The Dish», που αναπτύχθηκε στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου και το οποίο βρίσκεται στους πρόποδες ενός λόφου πίσω από την πανεπιστημιούπολη, τον οποίο επισκέπτονται πάνω από 2.000 άτομα καθημερινά τρέχοντας ή κάνοντας πεζοπορία. Είναι επίσης γνωστό για το SLAC, το αμερικανικό Εθνικό Εργαστήριο Επιταχυντών που ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1962 και εκτελεί έρευνα στη σωματιδιακή φυσική.

Aπό το Στάνφορντ στον Λευκό Οίκο

Αμεσα συνδεδεμένος με το Στάνφορντ είναι ο Χέρμπερτ Χούβερ, ο 31ος πρόεδρος των ΗΠΑ. Εισήχθη στο πανεπιστήμιο το 1891 μολονότι απέτυχε στις εισαγωγικές εξετάσεις σε όλα τα μαθήματα πέραν των μαθηματικών. Μέσα στον πρώτο χρόνο της φοίτησής του άλλαξε το βασικό αντικείμενο των σπουδών του από τη μηχανολογία στη γεωλογία. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί μέτριος φοιτητής που πέρασε μεγάλο μέρος του χρόνου του εργαζόμενος σε διάφορες θέσεις μερικής απασχόλησης ή συμμετέχοντας σε δραστηριότητες της πανεπιστημιούπολης. Αν και ήταν αρχικά ντροπαλός, κέρδισε τις εκλογές και εξελέγη ταμίας. Eμεινε γνωστός για την απέχθειά του προς τις αδελφότητες του πανεπιστημίου, ενώ ασχολήθηκε και με τις ομάδες μπέιζμπολ και αμερικανικού ποδοσφαίρου του ιδρύματος. Mάλιστα στη διάρκεια των φοιτητικών του χρόνων γνώρισε και τη μετέπειτα σύζυγό του, τη Λου Χένρι, η οποία επίσης σπούδαζε γεωλογία.

Η σχέση του με το πανεπιστήμιο συνεχίστηκε και μετά την αποφοίτησή του. Θεωρείται από τους σημαντικούς δωρητές του, ενώ προσέφερε πολύτιμες υπηρεσίες και ως μέλος του διοικητικού του συμβουλίου. Είναι γεγονός ότι μετά τον σεισμό του 1906 αρκετά κτίρια του campus καταστράφηκαν, μερικά μάλιστα πρoτού ακόμη προλάβουν να χρησιμοποιηθούν. Ο Χούβερ αντιμετώπισε τα οικονομικά προβλήματα του πανεπιστημίου, εντατικοποίησε τις λειτουργίες του, ενώ συντέλεσε στη δημιουργία της Βιβλιοθήκης και των Αρχείων του Ιδρύματος Χούβερ (ένα ερευνητικό κέντρο και ένα ιστορικό αρχείο που μελετά τη σύγχρονη Ιστορία) και του Graduate School of Business, κορυφαίων θεσμών στους τομείς τους.

Aνάμεσα στα τοπόσημα του πανεπιστημίου, εντός δηλαδή του διάσημου campus του, βρίσκεται και η οικία του, η οποία ολοκληρώθηκε το 1920 και σήμερα είναι η επίσημη κατοικία του εκάστοτε προέδρου του Στάνφορντ. Στη διάρκεια της προεδρικής θητείας του (1929-1933) o ίδιος έκανε ελάχιστες επισκέψεις στο σπίτι του στο Στάνφορντ, ενώ επέστρεψε σε αυτό όταν έχασε τις εκλογές του 1932 από τον Φράνκλιν Ρούζβελτ – διατηρώντας παράλληλα και ένα διαμέρισμα στη Νέα Υόρκη ως δεύτερη κατοικία. Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι το 1919 δημιούργησε το Hoover Institution on War, Revolution and Peace, με σκοπό τη διάσωση και ανάδειξη αντικειμένων που σχετίζονται με τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Από το Στάνφορντ πέρασε και ο 35ος πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι. Μετά την αποφοίτησή του από το Χάρβαρντ το 1940 παρακολούθησε μαθήματα στο Stanford Graduate School of Business. Στις αρχές του 1941 όμως έφυγε για να βοηθήσει τον πατέρα του στη συγγραφή των απομνημονευμάτων του ως πρεσβευτή των ΗΠΑ.

O Kυριάκος Μητσοτάκης στο Στάνφορντ

Από τα έδρανα του Στάνφορντ έχει περάσει και ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Ο έλληνας πρωθυπουργός σπούδασε κοινωνικές επιστήμες στο Χάρβαρντ, από όπου αποφοίτησε με την ανώτατη τιμητική διάκριση «summa cum laude» ενώ τιμήθηκε με τα έπαθλα «Hoopes» και «Tocqueville» για την εκπόνηση της διατριβής του με θέμα την αμερικανική εξωτερική πολιτική απέναντι στην Ελλάδα. Συνέχισε τις σπουδές του στο Στάνφορντ, στον τομέα των διεθνών οικονομικών σχέσεων και τις ολοκλήρωσε στο Harvard Business School στον τομέα της διοίκησης επιχειρήσεων.

Το 2005 μάλιστα ιδρύθηκε στο Στάνφορντ προς τιμήν του πατέρα του, Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, έδρα ελληνικών σπουδών που φέρει το όνομά του. Σκοπός της έδρας Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, η οποία ιδρύθηκε με τη στήριξη της οικογένειας του Αγγελου Τσακόπουλου, ενός σημαντικού έλληνα της Διασποράς, είναι η μελέτη της συνδρομής του ελληνικού πνεύματος και του ελληνικού πολιτισμού στην εξέλιξη του κόσμου και της επιστήμης, αλλά και η ανάδειξη των επιτευγμάτων των Ελλήνων ανά τους αιώνες: από την αρχαία Ελλάδα μέχρι τη σύγχρονη εποχή.

Στάνφορντ και Σίλικον Βάλεϊ

Ο διάσημος καθηγητής Μηχανικής του Στάνφορντ Φρέντερικ Τέρµαν είναι ευρύτερα γνωστός και ως πατέρας της Σίλικον Βάλεϊ. Πρόκειται για έναν τίτλο που του ανήκει μάλλον δικαιωματικά, καθώς ήταν ο άνθρωπος που όχι μόνο ενθάρρυνε τους φοιτητές του να αναπτύξουν τις ιδέες τους, αλλά να προχωρήσουν και στην εμπορική αξιοποίησή τους. Για παράδειγμα, υπό την καθοδήγησή του ο Μπιλ Χιούλετ και ο Ντέιβ Πάκαρντ ίδρυσαν τη Hewlett-Packard τo 1939, μετά την αποφοίτησή τους από τη σχολή ηλεκτρολόγων μηχανικών του Στάνφορντ. Με αρχικό κεφάλαιο ύψους 538 δολαρίων και ένα γκαράζ στο Πάλο Αλτο για κεντρικά γραφεία, ο νεαροί επιστήμονες είχαν στρίψει ένα νόμισμα για να αποφασίσουν εάν η εταιρεία τους θα ονομαζόταν Packard-Hewlett ή Hewlett-Packard. Τα υπόλοιπα είναι πλέον ιστορία.

Είναι γεγονός ότι το Στάνφορντ προκειμένου να ωθήσει την καινοτομία και να στηρίξει αντίστοιχες τις πρωτοβουλίες το 1951 ίδρυσε, σε συνεργασία με τη δημοτική αρχή του Πάλο Αλτο, το Stanford Research Park, που έγινε το σπίτι εταιρειών όπως η Τesla Motors. Από τα έδρανα του διάσημου πανεπιστημίου πέρασε μάλιστα, έστω και για δύο ήμερες, ο ιδρυτής της Τesla, 48χρονος σήμερα δισεκατομμυριούχος μηχανικός Ελον Μασκ. Ξεκίνησε το διδακτορικό του πάνω στη φυσική και στην επιστήμη των υλικών. Επιθυμώντας όμως να αδράξει τις ευκαιρίες για την ανάπτυξη του Διαδικτύου, εγκατέλειψε την προσπάθεια μόλις 48 ώρες μετά προκειμένου να ξεκινήσει την πρώτη του εταιρεία, τη Zip2 Corporation.

Eνας ακόμη φοιτητής του Στάνφορντ που εγκατέλειψε τις σπουδές του, σε ένα τελείως διαφορετικό πεδίο βεβαίως, ήταν και ο βραβευμένος με Νoμπέλ Λογοτεχνίας συγγραφέας των «Σταφυλιών της Οργής», Τζον Στάινμπεκ. Βρέθηκε στο Στάνφορντ το 1919 για να σπουδάσει αγγλική λογοτεχνία, αλλά εγκατέλειψε το πανεπιστήμιο το 1925, χωρίς να λάβει το πτυχίο του.

Τεχνολογικοί γίγαντες

Oποία σύμπτωσις! Και η Google, o κολοσσός των διαδικτυακών υπηρεσιών, όσο και αν ακούγεται παράξενο ξεκίνησε τη λειτουργία της το 1996 και αυτή από το Στάνφορντ, ως ερευνητικό πρόγραμμα από τον Λάρι Πέιτζ και τον Σεργκέι Μπριν, οι οποίοι έκαναν το διδακτορικό τους εκεί. Η καινοτομία τους; Ενώ οι συμβατικές μηχανές αναζήτησης κατέτασσαν τα αποτελέσματά τους μετρώντας πόσες φορές οι όροι αναζήτησης εμφανίζονταν στη σελίδα, οι δυο τους δημιούργησαν ένα καλύτερο σύστημα που ανέλυε τις σχέσεις μεταξύ των ιστοσελίδων. Ονόμασαν αρχικά αυτόν τον αλγόριθμο PageRank και σύντομα η μηχανή αναζήτησής τους έλαβε το όνομα Google, από αναγραμματισμό της λέξης «googol», που δηλώνει τον αριθμό 1 ακολουθούμενο από 100 μηδενικά, μία ονομασία που επιλέχθηκε για να υποδηλώσει ότι η μηχανή αναζήτησης προοριζόταν να παρέχει μεγάλες ποσότητες πληροφοριών. Στην αρχή μάλιστα το Google «έτρεχε» στην ιστοσελίδα του Στάνφορντ, με τα domains google.stanford.edu και z.stanford.edu.

Kαι οι ιδρυτές της Υahoo!, Ντέι- βιντ Φίλο και Τζέρι Γιανγκ, γνωρίστηκαν στο Στάνφορντ το 1989, όπως δηλαδή και οι ιδρυτές του Ιnstagram Κέβιν Σίστρομ και Μάικ Κρίγκερ, αλλά και οι ιδρυτές του Snapchat, Iβαν Σπίγκελ και Μπόμπι Μέρφι. Aπόφοιτος του Στάνφορντ και ο συνιδρυτής του LinkedIn Ρέιντ Χόφμαν. Kαμία πρωτοτυπία δηλαδή. Το Στάνφορντ φαίνεται να κρύβεται πίσω από τους πιο καινοτόμους τεχνολογικούς κολοσσούς τού σήμερα.

Βέβαια υπάρχει και η καλλιτεχνική πλευρά του έγκριτου ιδρύματος. Ανάμεσα στους διάσημους σπουδαστές του συγκαταλέγονται μεταξύ άλλων οι ηθοποιοί Σιγκούρνι Γουίβερ και Ρις Γουίδερσπουν. Η σταρ του «Αllien» βρέθηκε στο Στάνφορντ και ολοκλήρωσε τις σπουδές της με Bachelor στην αγγλική φιλολογία, ενώ στους κόλπους του πανεπιστημίου άρχισε να ασχολείται ενεργά με την υποκριτική. Από την άλλη, η Ρις Γουίδερσπουν δεν ολοκλήρωσε τις σπουδές της στην αγγλική λογοτεχνία, καθώς το εγκατέλειψε κυνηγώντας καριέρα ηθοποιού. Η λίστα των διάσημων αποφοίτων του αλλά και των καθηγητών του είναι φυσικά ατελείωτη. Μην ξεχνάμε ότι καθηγητής του Στάνφορντ υπήρξε και ο Αρθουρ Κόρνμπεργκ, ο οποίος είχε μοιραστεί το Νομπέλ Ιατρικής του 1959 με τον Σεβέρο Οτσόα του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης για την ανακάλυψη του μηχανισμού της αντιγραφής του DNA. Η παράδοση συνεχίζεται.

ΤΟ ΒΗΜΑGAZINO ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΟ ΒΗΜΑ