Πόσο απειλεί την παγκόσμια οικονομία ο νέος κοροναϊός;

Ήδη από την επιδημία του SARS το 2003 πολλοί ήταν αυτοί που υποστήριζαν ότι πρέπει να ετοιμαζόμαστε για τις πολλαπλές επιπτώσεις που θα έχουν οι επιδημίες στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, της εκθετικής αύξησης των μετακινήσεων και της αυξανόμενης διασύνδεσης των οικονομιών. Αυτό αφορούσε και την ταχύτερη επέκταση μιας επιδημίας και την πιθανότητα να γίνει πανδημία, αφορούσε όμως και τον τρόπο που θα μπορούσε να έχει μεγάλες επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία.

Η τρέχουσα επιδημία του νέου κοροναϊού ήδη μεγάλες επιπτώσεις στην κινεζική οικονομία. Ο λόγος είναι ότι τα μέτρα που έχει πάρει η κινεζική κυβέρνηση, που δεν περιορίζονται μόνο σε εκτεταμένα μέτρα «καραντίνας» για ολόκληρες περιοχές και την ακύρωση πολλών δημόσιων δραστηριοτήτων αλλά επεκτάθηκαν ουσιαστικά και στη μη λειτουργία αρκετών επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων και μεγάλων παραγωγικών μονάδων. Δεν είναι τυχαίο ότι ήδη αυτοκινητοβιομηχανίες αλλά και εταιρείες που παράγουν στην Κίνα όπως η Apple, έχουν ανακοινώσει καθυστερήσεις στις παραγωγικές διαδικασίες τους. Μάλιστα η Apple ήδη ανακοίνωσε ότι προβλέπει λιγότερα έσοδα από αυτά είχε προβλέψει αρχικά. Και η ανησυχία είναι η μεγάλη καθώς η Κίνα παράγει  πολύ μεγάλο μέρος των εξαρτημάτων για πάρα πολλά προϊόντα τεχνολογίας. Την περασμένη εβδομάδα η Fiat Chrysler ανακοίνωσε ότι σταματά προσωρινά την παραγωγή στη Σερβία γιατί δεν έφταναν έγκαιρα τα εξαρτήματα από την Κίνα.

Την ίδια στιγμή στην ίδια την Κίνα, ολόκληροι κλάδοι όπως αυτός της εστίασης και της φιλοξενίας ήδη έχουν δεχτεί μεγάλα πλήγματα καθώς και οι εντός της Κίνας περιορίστηκαν οι σχετικές δραστηριότητες αλλά και έχει υποχωρήσει κατακόρυφα η άφιξη επισκεπτών στην ίδια την Κίνα, καθώς πέραν όλων των άλλων πολλές αεροπορικές εταιρείες έχουν αναστείλει τις πτήσεις από και προς την Κίνα.

Οι επιχειρήσεις που έχουν πληγεί στην Κίνα δεν περιορίζονται στα εργοστάσια που κλείνουν υποχρεωτικά αλλά και σε άλλους χώρους. Ακόμη και η κινηματογραφική βιομηχανία αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα καθώς δεν μπορεί να οργανώσει μεγάλες παραγωγές αλλά και εξαιτίας των κινηματογράφων που δεν λειτουργούν. Σοβαρά πλήγματα έχουν δεχτεί ακόμη και οι εταιρείες που διαχειρίζονται καζίνο στην Κίνα. Μία από αυτές υποστήριξε ότι το αναγκαστικό κλείσιμο ενός καζίνο στο Μακάο θα της στοιχίσει 2,6 εκατομμύρια δολάρια τη μέρα.

Μια υποχώρηση της οικονομικής δραστηριότητας στην Κίνα (που ήδη είναι σημαντική) εκ των πραγμάτων και λόγω του μεγέθους της κινεζικής οικονομίας, σημαίνει και υποχώρηση της παγκόσμιας οικονομίας.

Οι διεθνείς επιπτώσεις στις μεταφορές και τον τουρισμό

Όμως υπάρχουν και σημαντικές επιπτώσεις και εκτός Κίνας. Ήδη αρκετές οικονομίες μετρούν από τώρα τις επιπτώσεις από την αναμενόμενη ακύρωση πολλών αφίξεων κινέζων τουριστών. Ας μην ξεχνάμε ότι η διαμόρφωση μιας κινεζικής «μεσαίας τάξης» αύξησε τον αριθμό των ανθρώπων που κάνουν ταξίδια στο εξωτερικό. Από 20 εκατομμύρια το 2003 οι κινέζοι τουρίστες στο εξωτερικό έφτασαν το 2018 τα 150 εκατομμύρια.

Όλοι αυτοί αποτελούν σημαντικό τμήμα της παγκόσμιας τουριστικής αγοράς, ξεκινώντας από τις χώρες που είναι κοντά στην Κίνα, όπως η Ταϊλάνδη όπου οι κινέζοι επισκέπτες αποτελούν το 30% της τουριστικής κίνησης και εκτιμάται ότι ήδη η πτώση των κινεζικών αφίξεων από τον Ιανουάριο έως τον Απρίλιο θα έχει κόστος 3,05 δισεκατομμύρια δολάρια. Αντίστοιχα, στο Βιετνάμ εκτιμούν το κόστος ανάμεσα στα 5,9 και τα και 7,7 δισεκατομμύρια δολάρια. Στην Ινδονησία ήδη υπάρχουν 20.000 ακυρώσεις κρατήσεων στο Μπαλί.

Ήδη τόσο οι αερομεταφορές αποτιμούν το κόστος από τον πολύ μεγάλο περιορισμό των πτήσεων από και προς την Κίνα. Ήδη τουλάχιστον 12 εταιρείες έχουν ακυρώσει όλα τα δρομολόγια.

Σημαντικό πλήγμα δέχεται ο κλάδος της κρουαζιέρας, καθώς οι εταιρείες ακυρώνουν τις προσεγγίσεις σε κινεζικά λιμάνια. Πάντως εδώ υπάρχει το ερώτημα μήπως αυτό μετατραπεί σε αναβάθμιση άλλων προορισμών όπως της Μεσογείου.

Αλλά και στη χώρα μας παρότι οι 200.000 κινέζοι τουρίστες που αναμένονταν φέτος αντιπροσωπεύουν μικρό ποσοστό της συνολικής τουριστικής κίνησης, όμως σίγουρα αποτελεί ένα πρώτο πλήγμα που αφορά και την ελληνική οικονομία.

Ακόμη πιο σημαντικό είναι το πρόβλημα που έχει προκύψει σε σχέση με τις μεταφορές προϊόντων. Ήδη υπάρχουν προβλήματα με τις μεταφορές από και προς την Κίνα με δεδομένη την ακύρωση πάρα πολλών πτήσεων. Επιπλέον, υπάρχουν προβλήματα και με τις θαλάσσιες μεταφορές. Οι περιορισμοί που αρχίζουν και μπαίνουν από διάφορες χώρες ως προς την άφιξη πλοίων που προηγουμένως είχαν προσεγγίσει κινεζικά λιμάνια, στο πλαίσιο των μέτρων αποτροπής της εξάπλωσης της επιδημίας δημιουργούν σοβαρά προβλήματα.

Ήδη έχουν επηρεαστεί όλα οι τομείς της εμπορικής ναυτιλίας από τα πετρελαιοφόρα έως τα πλοία μεταφοράς κοντέινερ ως αποτέλεσμα των εργοστασίων που δεν λειτουργούν και των άλλων περιορισμών στην κίνηση. Ο δείκτης Capesize που δείχνει το κόστος μεταφοράς για τα μεγάλα πλοία μεταφορά ξηρού χύδην φορτίου, όπως σιδηρομεταλλεύματος, άνθρακα και σιτηρών, στις 4 Φεβρουαρίου βρέθηκε για πρώτη φορά από το 1999 να έχει αρνητική τιμή, υποδηλώνοντας ότι οι ναυτιλιακές εταιρείες λειτουργούσαν με ζημιά σε συγκεκριμένες διαδρομές. Ήδη καταγράφεται μείωση της κίνησης σε πάρα πολλά κινεζικά λιμάνια ενώ υπάρχει σχεδόν πλήρης χρήση των όποιων αποθηκευτικών υπάρχουν. Τα κινεζικά πλοία συχνά αντιμετωπίζουν υποχρέωση να τεθούν σε καραντίνα σε διάφορα λιμάνια, ενώ σε άλλα πλοία αναβάλλεται η εναλλαγή πληρωμάτων.

Η επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας είχε ως επίπτωση και την υποχώρηση στην κατανάλωση πετρελαίου στην Κίνα και ως αποτέλεσμα υποχώρησαν και οι ναύλοι στη μεταφορά αργού πετρελαίου. Μεγάλες εταιρείες μεταφοράς κοντέινερ ανακοίνωσαν ακύρωση πολλών δρομολογίων, ενώ άλλες εταιρείες χρεώνουν επιπλέον για μεταφορές από και προς την Κίνα.

Ο αντίκτυπος σε άλλες χώρες

Οι τιμές του πετρελαίου έχουν υποχωρήσει κατά 11% εν αναμονή της υποχώρησης της ζήτησης για πετρέλαιο στη χώρα του κόσμου με τον μεγαλύτερο πληθυσμό. Στη Γερμανία, όπου ούτως ή άλλως υπήρχε ανησυχία για την επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας, αποτυπώθηκε ακόμη μεγαλύτερη επιδείνωση του επενδυτικού κλίματος που ορισμένοι την αποδίδουν και στην επιδημία. Το ΔΝΤ διόρθωσε προς τα κάτω τις προβλέψεις του για την οικονομία της Νιγηρίας, εξαιτίας του φόβου ότι θα υποχωρήσουν οι τιμές του πετρελαίου εάν συνεχιστεί η υποχώρηση της ζήτησης στην Κίνα. Εταιρείες που χρησιμοποιούσαν την Κίνα ως την έδρα τους για την ευρύτερη περιοχή και αναγκάστηκαν να συμμορφωθούν με τις οδηγίες των κινεζικών αρχών ανησυχούν για τις οικονομικές επιπτώσεις. Οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων σε πολλές χώρες μειώθηκαν καθώς επενδυτές προεξοφλούν την υποχώρηση της οικονομικής δραστηριότητας και στρέφονται  προς τέτοιους τίτλους θεωρώντας ότι  προσφέρουν μεγαλύτερη ασφάλεια.

Οι μαζικές ακυρώσεις συνεδριακών γεγονότων

Ως αποτέλεσμα της επιδημίας έχουμε και μαζικές ακυρώσεις συνεδριακών γεγονότων, όπως είναι οι μεγάλες εμπορικές και κλαδικές εκθέσεις.

Αυτό αφορά πρώτα από όλα την Κίνα όπου στο πλαίσιο της ανησυχίας για την επιδημία και ακυρώνονται ή αναβάλλονται γεγονότα όπως το Beijing Motor Show, το σημαντικότερο γεγονός της αυτοκινητοβιομηχανίας σε κινεζικό έδαφος, αλλά και άλλες χώρες. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η ακύρωση της Mobile World Congress, της ετήσιας έκθεσης της βιομηχανίας τηλεπικοινωνιών που προσελκύει πάνω από 100.000 επισκέπτες στη Βαρκελώνη, η οποία δε θα γίνει, μετά από μαζική έξοδο εκθετών  εξαιτίας του φόβου για την επιδημία.

Πάντως στις εκδηλώσεις που ακυρώνονται στην Κίνα περιλαμβάνονται και μεγάλες κομματικές και κρατικές εκδηλώσεις όπως είναι οι σύνοδοι της Λαϊκής Εθνοσυνέλευσης και της Κινεζικής Λαϊκής Πολιτικής Συμβουλευτικής Διάσκεψης που ήταν προγραμματισμένες για τον Μάρτιο. Εδώ μετράει και ο φόβος για την υγεία των ανώτερων στελεχών της γραφειοκρατίας που συμμετέχουν σε αυτά τα σώματα.

Θα φτάσουν όλα αυτά και στην Ελλάδα;

Είναι προφανές ότι όλα αυτά θα φτάσουν άμεσα ή έμμεσα και στην Ελλάδα. Και εάν οι άμεσες επιπτώσεις, όπως είναι οι ακυρώσεις τουριστών από την Κίνα μπορεί να είναι μικρές, οι έμμεσες, είτε πρόκειται για τις επιπτώσεις στην ποντοπόρα ναυτιλία είτε πρόκειται για τη συνολικότερη επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας θα είναι μεγαλύτερες.

Και όλα αυτά μιλώντας πάντα για το σενάριο μιας επιδημίας που θα περιοριστεί στην Κίνα χωρίς μαζική επιδημική εξάπλωση εκτός Κίνας. Γιατί εάν μιλάμε για μια πανδημική συνθήκη, ακόμη και με μικρότερη ένταση από ό,τι στην Κίνα, είναι σαφές ότι τα μέτρα που θα ληφθούν για την αντιμετώπιση (π.χ. σταμάτημα μαζικών δραστηριοτήτων, παράταση αργιών κ.λπ. που μπορούν να κάνουν λιγότερο επιθετική την εκδίπλωση μιας επιδημίας) θα έχουν σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις, σε μια παγκόσμια οικονομία που επιβραδύνεται. Και ας μην ξεχνάμε ότι ούτως ή άλλως τέτοιοι παράγοντες κινδύνου επιδρούν συνολικά στη συμπεριφορά των ανθρώπων, θα τους κάνουν να αποφεύγουν τα ταξίδια αλλά και συνολικότερα την έκθεση σε κινδύνους, συμπεριλαμβανομένων των επενδυτικών.