Novartis : Οι μάρτυρες μπορούν να καταθέσουν στη Βουλή «άνευ του καθεστώτος προστασίας»

Τελικά οι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος μπορούν να καταθέσουν στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής με τη φυσική τους ταυτότητα;

Ή  χωρίς να είναι –ηλεκτρονικά- αλλοιωμένη η φωνή τους ;

Κατά την επιστημονική μου γνώμη ναι και θα εκθέσω πολύ σύντομα τους λόγους εκείνους, οι οποίοι με οδηγούν στην υιοθέτηση της προκείμενης προσέγγισης.

1 Η απόκτηση της ιδιότητας του μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος (whistleblower) πάσχει από ακυρότητα

Με άλλα λόγια τα επίμαχα πρόσωπα με τις κωδικές ονομασίας Μάξιμος Σαράφης και Αικατερίνη Κελέση έγιναν μάρτυρες δημόσιου συμφέροντος, χωρίς να συντρέχουν οι προϋποθέσεις του νόμου.

Πιο ειδικά το άρθρο 47 του ΚΠΔ απαιτεί τη σύμπτωση των απόψεων δύο δικαιοδοτικών οργάνων, ώστε να είναι δικονομικά νομότυπη η πρόσκτηση της ιδιότητας του whistleblower.

Δηλαδή απαιτείται: α) πράξη του Εισαγγελέα Πλημ/κων και  β) έγκριση της ανωτέρω πράξης από τον αρμόδιο (για τη διαφθορά) Αντιεισαγγελέα του Αρείου Πάγου.

Και για ποιο λόγο ο δικονομικός Νομοθέτης απαιτεί κάτι τέτοιο;

Γιατί ο μάρτυρας δημοσίου συμφέροντος «εξοπλίζεται»- και ορθά- με μια ποινική ασυλία, ώστε να μπορεί να καταγγέλλει άφοβα τη διαφθορά κάποιων πολιτικών αξιωματούχων, χωρίς να φοβάται ενδεχόμενες αντεκδικήσεις.

Ωστόσο, είναι γνωστό σε όλους το ακόλουθο μέγεθος:

Όταν αρχικά είχε αποσταλεί η δικογραφία της υπόθεσης Novartis στη Βουλή, δεν υπήρχε η έγκριση του (τότε) Αντιεισαγγελέα του ΑΠ –του υπευθύνου  για τη διαφθορά κ. Παπαγεωργίου- για να αποκτήσουν τα επίμαχα πρόσωπα ΕΓΚΥΡΑ την ιδιότητα  του μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος.

Και αυτή  παρασχέθηκε καθυστερημένα και εκ των υστέρων.

Επομένως , όταν αρχικά εξετάστηκαν ως μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος τα άτομα (: με τις κωδικές ονομασίες Μάξιμος Σαράφης και Αικατερίνη Κελέση) δεν υφίστατο η έγκριση του Αντεισαγγελέα του ΑΠ , όπως απαιτεί ο νόμος.

Γεγονός το οποίο συμβάλλει στην εκκόλαψη της απόλυτης ακυρότητας στην οποία θα αναφερθώ παρακάτω.

2. Ίδιον όφελος

Επιπλέον –πέραν των ανωτέρω- για να γίνει κάποιος μάρτυρας δημοσίου συμφέροντος είναι απαραίτητο να μην έχει «ίδιο όφελος», όταν καταγγέλλει μια πράξη διαφθοράς ενός πολίτικού αξιωματούχου ( άρθρο 47 του ΚΠΔ).

Ωστόσο από καιρό υπάρχει στη δημόσια σφαίρα η καταγγελία ( εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ), ότι τα ανωτέρω πρόσωπα με τις κωδικές ονομασίες Μάξιμος Σαράφης και Αικατερίνη Κελέση , είχαν δώσει αντίστοιχη μαρτυρική κατάθεση και στις Ηνωμένες πολιτείες  ως whistleblowers  ( και μάλιστα με οικονομικό όφελος).

3 Απόλυτη Ακυρότητα

Μετά τις παραπάνω καταγραφές είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε ένα βασικό μέγεθος. Ποιο;

Εάν κάποιος καταστεί μάρτυρας δημόσιου συμφέροντος, κατά παραβίαση των προϋποθέσεων τις οποίες θέτει ο νόμος (: είτε γιατί δεν έχει δοθεί έγκαιρα η έγκριση του Αντιεισαγγελέα του ΑΠ, είτε γιατί ο μάρτυρας έχει ίδιο όφελος από την καταγγελία την οποία κάνει), τότε παράγεται η απόλυτη ακυρότητα του άρθρου 171 παρ.1, δ του ΚΠΔ. Γιατί;

Γιατί ο πολίτικός αξιωματούχος ( ο οποίος καταγγέλλεται για διαφθορά) δεν θα έχει τη στοιχειώδη δικονομική δυνατότητα να χρησιμοποιήσει όλα τα «υπερασπιστικά εκείνα όπλα» , τα οποία κανονικά και κάτω από άλλες περιστάσεις θα είχε.

Π.χ να υποβάλλει μια καταγγελία εναντίον του μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος  για συκοφαντική δυσφήμηση (αφού αν την υποβάλλει μπορεί από την αρμόδια Εισαγγελική αρχή να παραγγελθεί αποχή από την ποινική δίωξη ).

Και αυτό σηματοδοτεί μια σαφή υπερασπιστική βλάβη  (γεγονός το οποίο νομιμοποιεί την επίκληση της ανωτέρω απόλυτης ακυρότητας).

Όμως αυτό το γεγονός καθιστά άκυρες και τις καταθέσεις των ανωτέρω προσώπων ( σύμφωνα με το άρθρο 176 παρ.2 του ίδιου Κώδικα).

4 Καθεστώς προστασίας

Μετά από όλα αυτά είναι αναγκαίο να αρθεί –και- το καθεστώς προστασίας το οποίο χορηγήθηκε στους ανωτέρω μάρτυρες.

Δηλαδή η δυνατότητα να καταθέτουν ανώνυμα ή με κωδικές ονομασίες ή με τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων, τα οποία αλλοιώνουν τη φωνή του εξεταζόμενου.

Για ποιο λόγο; Γιατί το άρθρο 218παρ.3 του νέου Κώδικα Ποινικής Δικονομίας δίνει τη δυνατότητα να χορηγείται το καθεστώς προστασίας μόνο σε εκείνους οι οποίοι έχουν αποκτήσει νομίμως την ιδιότητα του μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος και όχι σε εκείνους οι οποίοι την έχουν αποκτήσει παράτυπα ( «Δαλακούρας, Ο νέος ΚΠΔ, 2020»).

5 Συμπέρασμα

Ως συνέπεια όλων των ανωτέρω παραδοχών, οι ανωτέρω μάρτυρες είναι απαραίτητο να εμφανιστούν και να καταθέσουν στην Επιτροπή της Βουλής με τη φυσική τους ταυτότητα ( και άνευ προστασίας).

O Γρηγόρης Καλφέλης είναι Καθηγητής της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ (kalfelis@law.auth.gr)