Ελλάδα – Τουρκία με όλα τα μέτωπα ανοικτά

Παράλληλοι μονόλογοι μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας εκτυλίσσονται σε τρία επίπεδα. Τον απευθείας διάλογο για τα ΜΟΕ, τη διαμάχη για το λιβυκό ζήτημα και τις ζυμώσεις για την «συμπερίληψη» της Τουρκίας στην ενεργειακή εξίσωση της Μεσογείου.

Ο απευθείας στρατιωτικός και κατ’ επέκταση διπλωματικός διάλογος στο πλαίσιο των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο πλευρών είναι σε εξέλιξη αυτή την εβδομάδα στην Αθήνα.

Θα περιμένουμε

Ωστόσο η περιρρέουσα ατμόσφαιρα παραμένει στη συνήθη «κανονικότητα» των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Μπαράζ υπερπτήσεων και NAVTEX, στο Αιγαίο. Επαναφορά μειονοτικού ζητήματος στη Θράκη με τις προκλητικές δηλώσεις Τσαβούσολγου για εθνική τουρκική μειονότητα.

Ωστόσο επισήμως η κυβέρνηση δια του εκπροσώπου της Στέλιου Πέτσα δεν θέλησε να προδικάσει την κατάληξη των συζητήσεων, πολύ δε περισσότερο να οδηγήσει να προκαταλάβει τυχόν αδιέξοδο.

«Θα περιμένουμε την κατάληξη και μετά θα σχολιάσουμε» είπε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος όταν ρωτήθηκε σχετικά, κατά την ενημέρωση των πολιτικών συντακτών, επαναλαμβάνοντας ταυτόχρονα την ανάγκη τήρησης των κανόνων καλής γειτονίας για την επίλυση των προβλημάτων.

Ο διάλογος για τα ΜΟΕ και οι απευθείας επαφές των δύο αντιπροσωπειών από τις δύο πλευρές του Αιγαίου είναι το πρώτο επίπεδο του διαλόγου.

Οι αψιμαχίες για τη Λιβύη

Σε ένα δεύτερο επίπεδο ο διεξαγόμενος ελληνοτουρκικός διάλογος επεκτείνεται και αγκαλιάζει το λιβυκό ζήτημα, μετά τη συμφωνία Άγκυρας και Τρίπολης για την ΑΟΖ και εν αναμονή της ανάρτησης των χαρτών με τις συντεταγμένες του τουρκολιβυκού συμφώνου στον ΟΗΕ.

Η κυβέρνηση χαιρέτισε την απόφαση της ΕΕ για την επιβολή του εμπάργκο όπλων στην Λιβύη και μάλιστα ο κυβερνητικός εκπρόσωπος δήλωσε πως η Ελλάδα είναι έτοιμη να συνδράμει με όποιον τρόπο χρειαστεί, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο να υπάρχει ελληνική συμμετοχή στη ναυτική δύναμη στη Λιβύη για την περιφρούρηση του εμπάργκο των όπλων.

Η κυβέρνηση εξακολουθεί να κρατά χαμηλούς τόνους ως προς το ζήτημα της ανάρτησης των τουρκολιβυκών χαρτών στον ΟΗΕ, θεωρώντας το ζήτημα τυπικό.

Την ίδια στιγμή ωστόσο η Τουρκία διαμηνύει ότι μετά την ανάρτησή τους προτίθεται να στείλει νοτίως της Κρήτης το Oruc Reis για έρευνες.

Στην πραγματικότητα η Τουρκία δείχνει διάθεση να ακολουθήσει ανάλογη τακτική με αυτή στην Κυπριακή ΑΟΖ. Το 2014 η Άγκυρα κατέθεσε στον ΟΗΕ σύμφωνο με το κατεχόμενο ψευδοκράτος του βόρειου τμήματος της Κύπρου.

Στη βάση της παραπάνω κίνησης σήμερα ο Ερντογάν επιχειρεί να «νομιμοποιήσει» τις τουρκικές παραβιάσεις στην Κυπριακή ΑΟΖ με την παρουσία τουρκικών γεωτρύπανων.

Ότι χρειαστεί

Ο Στέλιος Πέτσας επανέλαβε ότι όπως και τότε έτσι και τώρα το τουρκολιβυκό σύμφωνο δεν παράγει κανένα ουσιαστικό και νομικό αποτέλεσμα και δεν δημιουργεί κανένα τετελεσμένο, υπογραμμίζοντας ότι «θα συνεχίσουμε να κάνουμε ότι χρειάζεται για να προασπίσουμε τα κυριαρχικά μας δικαιώματα».

Πάντως ο κυβερνητικός εκπρόσωπος δεν άνοιξε τα χαρτιά του ως προς το πώς θα αντιδράσει η ελληνική κυβέρνηση αν τουρκικό σκάφος φτάσει νότια της Κρήτης (στο τεμάχιο 15 όπως αυθαίρετα ορίζει η Τουρκία) για έρευνες.

«Ότι χρειαστεί» αρκέστηκε να πει ο Στέλιος Πέτσας στο ερώτημα τι θα κάνει η ελληνική κυβέρνηση.

Σπέκουλα;

Πάντως την ίδια ώρα ο Ερντογάν έκανε κάποιες δηλώσεις που έχουν και το χαρακτήρα της σπέκουλας, σίγουρα σε κάθε περίπτωση προκαλούν προβληματισμό στην Αθήνα ως προς τις προθέσεις του.

Ο Τούρκος πρόεδρος ουσιαστικά είπε πως οι κινήσεις του στην Ανατολική Μεσόγειο δημιουργούν τετελεσμένα, εμφανίζοντας την Ελλάδα να συμβιβάζεται με αυτά, αν όχι να τα αποδέχεται πλήρως.

Η απάντηση της Αθήνας ήταν πως όχι μόνο δεν έχει αποδεχτεί την παράνομη δραστηριότητα της Τουρκίας αλλά την έχει καταγγείλει.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο διεξάγεται ένα τρίτο επίπεδο συζήτησης μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας και αφορούν τις ζυμώσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη στην Ελλάδα με τη συμμετοχή παραγόντων Δυνάμεων με ευρύτερο ρόλο στην περιοχή.

Ζυμώσεις για τη …συμπερίληψη της Τουρκίας

Έχει ενδιαφέρον το γεγονός ότι την Τρίτη εκτυλίχθηκαν παράλληλα δύο συζητήσεις με επί της ουσίας παρεμφερές αν όχι ταυτόσημο αντικείμενο.

Η μία έγινε με πρωτοβουλία του Δικτύου της Άννας Διαμαντοπούλου και είχε ως θέμα την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο και η δεύτερη συζήτηση έγινε με πρωτοβουλία του ΕΛΙΑΜΕΠ και θέμα το κατά πόσο είναι συμφέρουσα η προσφυγή στη Χάγη.

Στην εκδήλωση της Άννας Διαμαντοπούλου συμμετείχαν οι πρέσβεις των ΗΠΑ, της Τουρκίας και του Ισραήλ στην Αθήνα.

Η λέξη που ακούστηκε περισσότερο από όλες ήταν η «συμπεριληπτικότητα» και το μήνυμα του Τζέφρι Πάιατ για την Ανατολική Μεσόγειο ήταν πως θα πρέπει να αποτελέσει «κοινό χώρο αερίου».

«Συμπεριληπτική συνεργασία» ζήτησε και ο Τούρκος πρέσβης χαρακτηρίζοντας κατά φαντασίαν αγωγό τον EastMed, ενώ μίλησε για μία αρρύθμιστη περιοχή.

Η λέξη συμπερίληψη υπήρξε και στην τοποθέτηση του Γιώργου Κατρούγκαλου σε ότι αφορά το θέμα της Χάγης στην εκδήλωση του ΕΛΙΑΜΕΠ.

Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών του ΣΥΡΙΖΑ τόνισε ότι  πρέπει να «είναι και συνείδηση της δικής μας πλευράς ότι η συμπεριλήψη της Τουρκίας στην ενεργειακή εξίσωση της Ανατολικής Μεσογείου μπορεί να γίνει με όρους διεθνούς δικαίου και να είναι αμοιβαία επωφελής».

Από την εμπειρία μου, δεν είδα καμία αρνητική επίπτωση σε μια ξεκάθαρη κουβέντα με τους γείτονες.
Αντιθέτως, το περιθώριο παρεξήγησης, λαθεμένων μηνυμάτων, πόλωσης, κορύφωσης της έντασης μεγαλώνει όσο δεν μιλάμε @GPapandreou στη πρώτη συζήτηση του ΕΛΙΑΜΕΠ για τα ελληνοτουρκικά

— Eliamep (@eliamepgr) February 18, 2020

Υπέρ της προσφυγής στη Χάγη τάχθηκε ο Γιώργος Παπανδρέου, ενώ η Ντόρα Μπακογιάννη σε συνέχεια των τοποθετήσεων που έχει κάνει το τελευταίο διάστημα τόνισε ότι δεν είναι αυτοσκοπός, δεν ακυρώνει το διάλογο με την Τουρκία ούτε και ακυρώνει την υπεράσπιση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας.

Η κα Μπακογιάννη εξέφρασε τον προβληματισμό της για το γεγονός πως η κουβέντα στην Ελλάδα γίνεται με όρους «μειοδοτών» και ηρώων και τόνισε ότι δεν αισθάνεται να απειλείται από την Τουρκία.

Εγώ δεν νιώθω πως απειλούμαι από την Τουρκία.
Δεν διακόπτεις το διάλογο σε καμία περίπτωση λέει @Dora_Bakoyannis Μούτρα κάνεις στον άντρα σου δεν κάνεις στην εξωτερική πολιτική. Στη συζήτηση του ΕΛΙΑΜΕΠ για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις #Turkey #Greece pic.twitter.com/PTDUHTvMmz

— Eliamep (@eliamepgr) February 18, 2020

Αξίζει να σημειωθεί ότι και ο βουλευτής της ΝΔ Δημήτρης Καιρίδης στο ένα από τα δύο στρογγυλά τραπέζια της εκδήλωσης του Δικτύου της κας Διαμαντοπούλου τόνισε ότι στις ελληνοτουρκικές σχέσεις χρειάζεται ειλικρίνεια.

Υπογράμμισε μάλιστα σε αυτό το πλαίσιο ότι και η Τουρκία ως «παράκτιο κράτος έχει δικαιώματα – όχι αυτά που νομίζει- αλλά έχει δικαιώματα στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο».

Ουσιαστικά, όλη η παραπάνω συζήτηση για τη Χάγη, τα ΜΟΕ, τη Λιβύη και την ενεργειακή εξίσωση στην Ανατολική Μεσόγειο, διεξάγεται τη στιγμή που στη Μεσόγειο βρίσκονται πολεμικά πλοία από 44 στόλους.