Βαβέλ για τον προϋπολογισμό της ΕΕ – Ποιοι είναι οι κίνδυνοι για την Ελλάδα

Η σημερινή Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ για τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό αποτελεί ουσιαστικά τον πρώτο γύρο των συνομιλιών, ο οποίος κατά πάσα πιθανότατα δεν θα καταλήξει σε συμφωνία μεταξύ των Ευρωπαίων ηγετών.

Το αντικείμενο της συζήτησης είναι ο προϋπολογισμός (Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο – ΠΔΠ) της ΕΕ για το 2021-2027.

Μαύρη τρύπα και Brexit

Σημείο προστριβών και αντιθέσεων μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ έχει προκαλέσει η «μαύρη τρύπα» των 60-75 δισεκατομμυρίων ευρώ που δημιουργείται μετά το Brexit για το 2021-2027.

Σημειώνεται ότι η Βρετανία ήταν ο δεύτερος μετά τη Γερμανία χρηματοδότης του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού τα προηγούμενα χρόνια, με ετήσια συνεισφορά τα 10-11 δισεκατομμύρια ευρώ.

Υπενθυμίζεται ότι πριν από επτά χρόνια, χρειάσθηκαν δύο Σύνοδοι Κορυφής της ΕΕ των 28 για την επίτευξη συμφωνίας επί του επταετή προϋπολογισμού.

Το χρηματοδοτικό κενό μετά το Brexit που οδηγεί σε μείωση του προϋπολογισμού των 27 της ΕΕ και έχει ως αποτέλεσμα έντονες διαφωνίες για τους τομείς όπου θα γίνουν περικοπές.

Τρεις προτάσεις

Ταυτόχρονα έχει ανακύψει ως συνέπεια του πρώτου προβλήματος και ένα δεύτερο πρόβλημα που αφορά το ύψος του προϋπολογισμού της ΕΕ, καθώς έχουν κατατεθεί τρεις διαφορετικές προτάσεις.

Η πρόταση του ευρωκοινοβουλίου ισοδυναμεί με το 1,30% του Ευρωπαϊκού Ακαθάριστου Εισοδήματος ή 1,324 τρισεκατομμύρια ευρώ. Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έθετε το συνολικό ύψος του προϋπολογισμού 2021-2027 στο 1,114% του ΑΕΕ, ή 1,134 τρισεκατομμύρια ευρώ, και τρίτον, η πρόταση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, ισοδυναμεί με το 1,074% του ευρωπαϊκού ΑΕΕ ή 1,094 τρισεκατομμύρια ευρώ.

Σφιχτοχέρηδες και φίλοι της σύγκλισης – Γερμανία vs Γαλλία

Αυστρία, Δανία, Ολλανδία και Σουηδία (κάποιοι εντάσσουν και τη Γερμανία σε αυτή την κατηγορία χωρών) δεν θέλουν ο προϋπολογισμός να ξεπερνάει το 1% του ΑΕΕ, δηλαδή το 1 τρισεκατομμύριο ευρώ. Πρόκειται για τους λεγόμενους «σφιχτοχέρηδες» οι οποίοι επωφελούνται από τις επιστροφές.

Η Γαλλία και οι άλλες χώρες θα ήθελαν την κατάργηση των επιστροφών, προκειμένου οι διαθέσιμοι πόροι για κονδύλια να είναι αυξημένοι. Σε αυτές τις χώρες συμπεριλαμβάνεται και η Ελλάδα.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο οι δύο παραπάνω ομάδες χωρών φαίνεται να διαφωνούν και για τους τομείς που θα περικοπούν πόροι. Μεταξύ αυτών που κινδυνεύουν είναι οι αγροτική οικονομία, η στήριξη της περιφερειακής σύγκλισης, η κλιματική αλλαγή και η ψηφιακή οικονομία, αλλά και η μετανάστευση.

Η Γερμανία εμφανίζεται να θέλει κατανομή πόρων ευνοϊκή προς την έρευνα, την άμυνα κλπ και σε βάρος παραδοσιακών τομέων όπως η γεωργία και η αντιμετώπιση των αναπτυξιακών ανισοτήτων στο εσωτερικό της ΕΕ.

Στον αντίποδα η Γαλλία με τη στήριξη της Ισπανίας υπερασπίζονται την Κοινή Αγροτική Πολιτική και θέλουν να μην υπάρξει μείωση κονδυλίων, καθώς ο αγροτικός τομέας αυτών των χωρών είναι ιδιαίτερα σημαντικός για τις εθνικές τους οικονομίες.

100 δισεκατομμύρια λιγότερα

Είναι δε χαρακτηριστικό το πρόβλημα που δημιουργείται αν αναλογιστεί κανείς πως οι εν εξελίξει διαβουλεύσεις για περικοπές στην αγροτική πολιτική και την αντιμετώπιση των περιφερειακών ανισοτήτων αφορούν μείωση του προϋπολογισμού της ΕΕ κατά 100 δισεκατομμύρια ευρώ.

Το σχέδιο προϋπολογισμού του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ περιλαμβάνει δύο καινοτομίες. Θεσπίζει τη συσχέτιση ανάμεσα στους ευρωπαϊκούς πόρους και τον σεβασμό του «κράτους δικαίου». Ουσιαστικά συσχετίζει τη χρηματοδότηση με πολιτικά κριτήρια, κάτι για το οποίο δέχεται επικρίσεις.

Επίσης, πέραν των συνεισφορών των κρατών μελών, το σχέδιο ενισχύει τους ίδιους πόρους της ΕΕ με την επιβολή φόρου επί των μη ανακυκλωμένων πλαστικών και επί των εισοδημάτων που προέρχονται από την αγορά του άνθρακα.

Δυσχερής η θέση της Ελλάδας

Από τις εν εξελίξει διαβουλεύσεις και την κατεύθυνση που αυτές έχουν πάρει η Ελλάδα βρίσκεται σε δυσχερή θέση.

Οι περικοπές ή τα χαμηλά κονδύλια για πολιτικές κοινωνικής συνοχής, για την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ), για το προσφυγικό-μεταναστευτικό και την κλιματική αλλαγή και τις πράσινες πολιτικές πλήττουν άμεσα την ελληνική οικονομία.

Είναι χαρακτηριστικές οι δηλώσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη κατά την προσέλευσή του στη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες ότι «δεν μπορούμε να κάνουμε περισσότερα με λιγότερα. […] Αν έχουμε φιλόδοξους στόχους πρέπει να έχουμε τους αντίστοιχους πόρους για να μπορούμε να τους υλοποιήσουμε».

Η εθνική γραμμή

Ο ίδιος ο πρωθυπουργός άλλωστε έθεσε με σαφήνεια τους κινδύνους για την ελληνική οικονομία και μίλησε για ξεκάθαρη εθνική γραμμή σε ότι αφορά τη διαφύλαξη του εισοδήματος των ελλήνων αγροτών, τη μετάβαση από το λιγνίτη στην πράσινη ενέργεια, αλλά και τη φύλαξη των συνόρων σε σχέση με τις προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές.

Μάλιστα ο κ. Μητσοτάκης εξέφρασε τη δυσαρέσκειά του για τη μείωση των κονδυλίων σε αυτούς τους τομείς καθώς για την κυβέρνηση αποτελούν μεγάλα πολιτικά αγκάθια στο εσωτερικό της χώρας.

Αφενός η περιφέρεια –σε σχέση με τα μεγάλα αστικά κέντρα- ήταν αυτή που έδωσε την εκλογική νίκη στη ΝΔ, αφετέρου χωρίς τους απαιτούμενους πόρους η κυβέρνηση το μεταναστευτικό γίνεται μια πολιτική βόμβα για το Μαξίμου όπως δείχνουν οι ως τώρα αντιδράσεις στα νησιά αλλά και της αυτοδιοίκησης.

Ταυτόχρονα ο πρωθυπουργός έχει θέσει μεγαλεπήβολους στόχους για το άμεσο στην πραγματικότητα κλείσιμο εργοστασίων λιγνίτη με αποτέλεσμα ολόκληρες περιοχές όπως η Πτολεμαΐδα και ευρύτερα η Δυτική Μακεδονία ή η Μεγαλόπολη και ευρύτερα η Αρκαδία να βρίσκονται σε «αναμμένα κάρβουνα» αν δεν λάβουν μεγάλα οικονομικά πακέτα για τη μετάβαση στις νέες μορφές ενέργειας, καθώς το κλείσιμο μονάδων της ΔΕΗ θα σημάνει εκτίναξη της έτσι κι αλλιώς υψηλής ανεργίας.

Αναζητείται κοινός τόπος

Πάντως η αδυναμία εξεύρεσης κοινού τόπου παραμένει ως κυρίαρχο στοιχείο του κλίματος μέσα στο οποίο συνεδριάζουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες και η κατάληξη σε συμφωνία θα είναι πολύ δύσκολη.

Αυτό προκύπτει από τις δηλώσεις που έκαναν αρκετοί πρωθυπουργοί και αρχηγοί κρατών κατά την προέλευσή τους στη Σύνοδο Κορυφής, αλλά και από τα όσα μετέφεραν το βράδυ της Πέμπτης κυβερνητικές πηγές από τις Βρυξέλλες.

Οι διαβουλεύσεις θα είναι μαραθώνιες και υποτίθεται πως στόχος των αξιωματούχων των Βρυξελλών είναι μέχρι αργά απόψε να βρεθεί μια συμβιβαστική πρόταση που θα παρουσιαστεί το πρωί της Παρασκευής.

Ωστόσο, τα μηνύματα από τις Βρυξέλλες με τα ως τώρα δεδομένα δεν φαντάζουν αισιόδοξα, καθώς δεν έχει διαφανεί από τις δηλώσεις αξιωματούχων των Βρυξελλών και ηγετών ότι υπάρχει η διάθεση της μεγάλης υποχώρησης ορισμένων χωρών προς την επίτευξη της συμφωνίας.

Ενώ και η ελληνική πλευρά με απογοήτευση διαπιστώνει ότι παρά τις επιδιώξεις της κυβέρνησης ο προϋπολογισμός της ΕΕ είναι περιοριστικός.

Γραμμένο στα άστρα

Είναι χαρακτηριστικά της όλης Βαβέλ στη σύνοδο Κορυφής της ΕΕ τα όσα είπαν οι Ευρωπαίοι ηγέτες κατά την προσέλευσή τους στην σύνοδο.

«Είναι γραμμένο στα άστρα εάν θα έχουμε συμφωνία» είπε χαρακτηριστικά ο Καγκελάριος της Αυστρίας Σεμπάστιαν Κουρτς και πρόσθεσε πως «θα έχουμε μια συντονισμένη προσέγγιση με τη Δανία, τη Σουηδία και την Ολλανδία»

«Θα είναι μία μακρά και σκληρή διαπραγμάτευση. […] Για μας είναι σημαντικό τουλάχιστον το 25% των πόρων να δαπανηθούν για προγράμματα όπως η Πράσινη Συμφωνία» ή η προετοιμασία της Ευρώπης για την ψηφιακή εποχή. «Για μένα είναι σημαντικό να υπερασπισθούμε έναν σύγχρονο προϋπολογισμό με νέες προτεραιότητες. Η πρόταση που έχουμε είναι ένα καλό σημείο εκκίνησης» τόνισε η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν.

Η Γερμανία δεν είναι ικανοποιημένη

«Η Γερμανία προσέρχεται με μεγάλη αποφασιστικότητα να βρεθεί μια λύση. Δεν μπορώ να πω τώρα εάν θα επιτύχουμε, αλλά ελπίζω ότι θα καταγράψουμε σημαντική πρόοδο…Είναι μια περίπλοκο έργο και σίγουρα πρέπει να ξεπεραστούν μεγάλες διαφορές. Η Γερμανία δεν είναι ικανοποιημένη με τη σημερινή κατάσταση στις διαπραγματεύσεις. Μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα τα νέα μας (ανατολικά) κράτη να συνεχίσουν να λαμβάνουν βοήθεια… θέλουμε μια σύγχρονη ατζέντα…αλλά επίσης και τα νέα θέματα, όπως η μετανάστευση, η προστασία των εξωτερικών συνόρων και η αναπτυξιακή βοήθεια είναι σημαντικά» σημείωσε η Γερμανίδα Καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ.

«Υπάρχουν πολλά συμφέροντα, υπάρχουν πολλές ανησυχίες. Είναι όλες εύλογες, αλλά είμαι πεπεισμένος ότι είναι δυνατόν να καταγράψουμε πρόοδο τις επόμενες ώρες και τις επόμενες ημέρες. Τα πάντα είναι στο τραπέζι για να μπορέσουμε να αποφασίσουμε», υποστήριξε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ.

«Οι συνομιλίες είναι επίσης δύσκολες διότι κάποιες χώρες πιέζουν για νέους στόχους για τις δαπάνες, θέλουν ο προϋπολογισμός να έχει διαφορετική δομή και παράλληλα θέλουν να μειώσουν τις δαπάνες για την πολιτική συνοχής και τη γεωργία. Κατά τη δική μας άποψη, δεν μπορεί να υπάρξει συμφωνία για να αλλάξει η δομή του προϋπολογισμού και παράλληλα να μειωθεί το μέγεθός του. Νέοι τομείς δαπανών, όπως η έρευνα ή η μετανάστευση, η άμυνα ή η καινοτομία, είναι σημαντικοί τομείς πολιτικής, αλλά δεν μπορούν να είναι εις βάρος της συνοχής και της κοινής αγροτικής πολιτικής» τόνισε ο Πολωνός πρωθυπουργός Ματέους Μοραβιέτσκι.

«Τα κράτη-μέλη απέχουν ακόμα αρκετά μεταξύ τους. Θα δούμε εάν μπορούμε να ολοκληρώσουμε αυτή την εβδομάδα ή θα πρέπει να συνεχίσουμε. Υπάρχουν πολλές φιλοδοξίες για αυτόν τον προϋπολογισμό. Αλλά ας είμαστε ρεαλιστές –η Βρετανία έχει αποχωρήσει από την ΕΕ και είμαστε σε μια νέα κατάσταση» υπογράμμισε η Φινλανδή πρωθυπουργός Σάνα Μαρίν.