Τοξική δημόσια σφαίρα

Ο θόρυβος που προκλήθηκε από την αντιδεοντολογική δημοσιογραφική μεταχείριση της υπόθεσης με το 11μηνο βρέφος ήρθε να θυμίσει, όχι μόνο τα ενδημικά προβλήματα της ενημέρωσης, αλλά και τον τρόπο που έχει διαμορφωθεί η δημόσια σφαίρα στη χώρα μας. Αυτό δεν αφορά μόνο δημοσιογράφους και μέσα, καθώς στη συγκεκριμένη υπόθεση ρόλο έπαιξε και η δημόσια παρουσία και επιμονή δημόσιου λειτουργού που εκ του ρόλου του θα όφειλε να είναι πιο μετρημένος.

Σε ένα περιβάλλον που η δημοσιότητα εργαλειοποιείται με ποικίλους τρόπους και σε ποικίλες κατευθύνσεις, από την απλή διαπίστωση ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν ότι το επαγγελματικό ή το επιστημονικό τους έργο χρειάζεται και μια δημόσια επικύρωση έως το φαινόμενο πολιτικές καριέρες να οικοδομούνται πάνω στην αποτελεσματική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, είναι σαφές ότι τέτοιοι δεοντολογικοί περιορισμοί κινδυνεύουν να θεωρηθούν περιοριστικοί. Σε ένα τέτοιο τοπίο η «δημιουργία εντυπώσεων» καθίσταται αυτοσκοπός. Oμως αυτό είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο.

Γιατί το «εντυπωσιακό» δεν είναι απαραίτητα το σημαντικό. Μπορεί να είναι και εκείνο που πιο εύκολα διεγείρει ιδεολογικά αντανακλαστικά, ξεκινώντας από όλες τις παραλλαγές του σεξισμού και του ρατσισμού, μοτίβο που αναπαράγεται και από αυτούς που διαμορφώνουν την ενημέρωση αλλά και από αυτούς που θεωρούν ότι προσφέρουν μια είδηση. Εάν προσθέσουμε την υποκατάσταση της αντιπαράθεσης στρατηγικών από το είδος της αφοριστικής σύγκρουσης που βασιλεύει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, επιτρέποντας και εδώ την αναπαραγωγή κυρίως στερεoτύπων, συμπληρώνεται το παζλ μιας τοξικής δημόσιας σφαίρας.

Η διαπίστωση αυτή δεν πρέπει να διαβαστεί ως κάποια απολογία των μέσων ή ως μεταφορά της ευθύνης στο κοινό. Ούτε υποστηρίζω ότι τα μέσα απλώς λειτουργούν ως αντηχεία μιας συνολικότερης κοινωνικής δυναμικής. Το ακριβώς αντίθετο: η συνθήκη αυτή είναι που επιβάλλει τη βαθιά αυτοκριτική, τη ριζική επανεξέταση προτύπων και πρακτικών και κυρίως την αναμέτρηση με το γεγονός ότι τα μέσα συνέβαλαν στη διαπαιδαγώγηση αυτής της δημόσιας σφαίρας περισσότερο από όσο θέλουν να παραδεχτούν.