Εξοδος με δύο όψεις

Στο Πικαντίλι τα καταστήματα με τα αναμνηστικά ξεπουλούσαν μπλούζες, κονκάρδες, κούπες και ό,τι άλλο από ενθύμια είχε σταμπαρισμένη τη Σημαία της Ενωσης (Union Flag). Στο λονδρέζικο κέντρο, από τη Μαρμπλ Αρτς έως την αγορά του Κόβεν Γκάρντεν, η κατανάλωση από τουρίστες και αυτόχθονες έχει αυξηθεί κατακόρυφα τις τελευταίες ημέρες και σταντ με επιγραφές «Glorious Britain» έχουν εμφανιστεί σε αρκετές γωνιές για να καλύψουν την αυξημένη ζήτηση.

Από τα μεσάνυχτα της 31ης Ιανουαρίου, ο εθνικοπατριωτικός αέρας είναι δυνατότερος στο αυτοκρατορικό Λονδίνο από τις θύελλες που έχουν χτυπήσει το νησί. Ακόμα και κοστουμαρισμένοι νεογιάπηδες στο Σίτι κυκλοφορούν με καρφιτσωμένες βρετανικές σημαίες στο πέτο. Οι ίδιοι πιθανότατα είχαν δώσει σκληρή μάχη για το Remain και ξόρκιζαν το Brexit, αλλά πλέον η στήριξη της νέας εθνικής κατάστασης αποτελεί και μια κίνηση αυτοπροστασίας.

Αν εξαιρέσει κανείς τους κραδασμούς που καταγράφονται στη Σκωτία ή στη Βόρεια Ιρλανδία, το υπόλοιπο νησί δείχνει ενωμένο όσο ποτέ τις τελευταίες δεκαετίες. Μπορεί να είναι η αμηχανία ή και ο φόβος για ένα ταξίδι στο άγνωστο που ετοιμάζεται να κάνει η Γηραιά Αλβιώνα, αλλά οι περισσότεροι προσπαθούν να εμφανιστούν ως συμμέτοχοι σε μια νέα ένδοξη πορεία. Ο νεοεκλεγμένος και πανίσχυρος Μπόρις Τζόνσον, άλλωστε, επενδύει σε έξαρση πατριωτισμού που μπορεί να λειτουργήσει και ως αντίβαρο σε μια πιεστική διαπραγμάτευση με τις Βρυξέλλες για την επόμενη ημέρα της συμβίωσης.

Οπως και η στερλίνα, το Brexit έχει δύο όψεις: εκείνη που προτιμούν να βλέπουν οι Βρετανοί και αυτήν που θέλουν να βλέπουν στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι η πραγματική εικόνα βρίσκεται στο οπτικό πεδίο της μιας ή της άλλης πλευράς, αλλά στο τέλος της μέρας είναι εξαιρετικά πιθανό οι πληγές να αποδειχθούν πιο βαθιές για την υπόλοιπη Ευρώπη. Ο Τέισερ, υποδιευθυντής ενός ξενοδοχείου στο Γουέστ Εντ, είναι πεπεισμένος ότι το Brexit θα δώσει την ευκαιρία να αναδειχθούν ξανά τα προτερήματα της παρηκμασμένης αυτοκρατορίας με τις αποικίες σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη.

Οι κοινοτικές ντιρεκτίβες συρρίκνωναν το νησί που έπρεπε να βρει την αυτονομία του. Οι δικές του λιβανέζικες ρίζες συνδέονται με την εικόνα του βρετανικού μεγαλείου και όχι με μια χώρα που πολτοποιείται σε ένα σύνολο κρατών που άλλοι προσπαθούν να καθοδηγήσουν. Αν τις δεκαετίες του ’60 και του ’70 ο «κακός» που αντιστρατευόταν τα βρετανικά συμφέροντα βρισκόταν στην απέναντι πλευρά της Μάγχης, είναι σαφές ότι πλέον η ματιά είναι καχύποπτη για το Βερολίνο.

Ο Τέισερ αντιλαμβάνεται ότι ένα νέο καθεστώς δασμών θα αυξήσει τις τιμές στα εισαγόμενα, ευρωπαϊκά προϊόντα, αλλά ποντάρει στον θετικό αντίκτυπο για την εγχώρια παραγωγή. «Μπορεί να αυξηθούν μερικές χιλιάδες στερλίνες οι Mercedes-Benz, αλλά οι πλούσιοι Ρώσοι, Κινέζοι και Ινδοί που θα τις αγοράσουν δεν έχουν πρόβλημα. Είναι όμως μια ευκαιρία για τη δική μας βιομηχανία, τη Rover και τη Morris. Θα ξαναστήσουμε τη Vauxhall». Οι εμιγκρέδες του Λονδίνου δεν ανησυχούν, «η Βρετανία είναι Μεγάλη για να πεθάνει…».

Στις Βρυξέλλες είναι εξίσου προφανές πως θεωρούν ότι οι Βρετανοί θα δεινοπαθήσουν στον μοναχικό δρόμο τους. Ισως να μη χρειαστούν περισσότερα από δυο-τρία χρόνια για να είναι καθαρή η εικόνα για τις επιπτώσεις. Ωστόσο ακόμα κι αν το Λονδίνο δεν δικαιωθεί, αλλά προσεχώς μετανιώσει για την αποκοτιά, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση θα βγει κερδισμένη. Η πρώτη χώρα έφυγε, αυτό είναι ένα ιστορικό γεγονός που θα έχει τίμημα.

Εάν η ευρωπαϊκή οικογένεια δεν μπορεί να κρατήσει τα παιδιά της και να μεγαλώσει, ουδείς αποκλείει ότι και άλλες χώρες θα αρχίσουν να ρίχνουν κλεφτές ματιές στην έξοδο. Οταν αποδειχθεί ότι η ΕΕ δεν είναι πια εκλυστική, το παιχνίδι για εκείνη θα έχει χαθεί.