Ο διαιρέτης της ενοχής

Η ιστορία καταγεγραμμένη ήδη στα σελιλόιντ της ειδησεογραφίας. Το ένδεκα μηνών βρέφος που μεταφέρεται από τους πρόσφυγες γονείς του στο νοσοκομείο. Οι δηλώσεις του ιατροδικαστή περί πρωτοφανούς σεξουαλικής κακοποίησης. Το μιντιακό ανάθεμα στον πατέρα και τον θείο του μωρού. Το τελικό πόρισμα που αποδίδει τα ευρήματα στη μέθοδο χορήγησης ιατρικής θεραπείας. Και, όπως συνήθως τα τελευταία χρόνια, η εργαλειοποίηση του συμβάντος με βάση το δίπολο «ευαίσθητος φιλελέφτ» – «ανάλγητος φιλελές». «Κατηγόρησαν τον πατέρα του παιδιού διότι είναι ένας φτωχός πρόσφυγας από τη Συρία. Σε καμιά περίπτωση δεν θα γινόταν αυτό αν ήταν νοικοκυραίος».

Πάρ’ τ’ αβγό και κούρευ’ το. Πρώτον, ομφαλοσκόπηση σε έναν μικρόκοσμο που αφήνει έξω την ουσία. Πώς θα γίνει δηλαδή να ελαχιστοποιηθεί ο αριθμός των βρεφών που πεθαίνουν στην Αθήνα του 2020 όπου, θεωρητικά τουλάχιστον, είναι εύκολη η πρόσβαση στα νοσοκομεία – στη συγκεκριμένη περίπτωση το σπίτι της οικογένειας ήταν μερικές εκατοντάδες μέτρα από το Παίδων. Δεύτερον, η μεταφορά στα δικά μας μέτρα, στις δικές μας ανάγκες και προς δική μας χρήση συνθηκών που ξεπερνούν τις συμβάσεις της εποχής μας. Βολικό μεν να ράβουμε τον ουρανό κοστουμάκι στα μέτρα μας αλλά και εξόχως παραπλανητικό.

Οχι δεν έπεσαν οι υποψίες στον πατέρα επειδή ήταν πρόσφυγας. Να θυμίσω, περιπτωσιολογικά, ότι τον Οκτώβριο του 2017, όταν βρέθηκε κατακρεουργημένη η Δώρα Ζέρμπερη, η κοινή γνώμη έδειξε, τις πρώτες μέρες, ως ένοχο τον πατέρα της.

Εξιλαστήριο θύμα

Η βιασύνη για τη δημιουργία ενόχου είναι ορμέμφυτο του ανθρώπου. Για λόγους κοινωνικούς αλλά και δραματουργικούς. Χρειαζόμαστε – συνειδητά ή ασυνείδητα – ένα εξιλαστήριο θύμα, έναν αποδιοπομπαίο τράγο που θα φορτωθεί ακόμη και τις δικές μας ευθύνες. Αυτόν που θα γίνει ο διαιρέτης της δικής μας ενοχής. Διότι η ενοχή μοιράζεται, η μη ενοχή είναι κατάδική μας (ή καταδίκη μας). Κι αυτή η ανάγκη εκδηλώνεται παντού.

Από εκείνο το παιδικό τραγουδάκι που λέει «…και τότε βάλανε τον κλήρο να δούνε ποιος θα φαγωθεί» έως στην κινητήρια δύναμη όλων, σχεδόν, των θρησκειών. Αν δεν υπήρχε αυτή η ανάγκη μπορεί να μην υπήρχε θέατρο ή λογοτεχνία. Και σίγουρα δεν θα υπήρχαν ούτε αυτοί που δείχνουν έναν πρόσφυγα ως ένοχο ενός εγκλήματος που δεν έγινε ποτέ αλλά ούτε και αυτοί που δείχνουν την Ειρήνη Αγαπιδάκη.