Η Μαρία Αιγινίτου σε «Απόσταση Αναπνοής»

Η λογοτεχνία υπήρξε πάντα ένα ανοιχτό πεδίο, απ’ όπου το θέατρο αντλεί, ελεύθερα, πλούσιο υλικό. Η μεταφορά του λογοτεχνικού κειμένου στη σκηνή προσφέρει πολύτιμους θησαυρούς και δημιουργεί συχνά για τον θεατή μια σχέση τόσο ιδιαίτερη όσο και η διαδικασία της ίδιας της ανάγνωσης. Η σκηνοθέτρια της παράστασης, ξεκινώντας από τις παλιές σημειώσεις, τα παιδικά ημερολόγια του συγγραφέα, ανασυνθέτει το κινηματογραφικό του βλέμμα δανειζόμενη στοιχεία από το σύνολο της συλλογής διηγημάτων του Απόσταση αναπνοής, κρατώντας και για την παράσταση τον ίδιο τίτλο.

Τα πάντα ακινητούν με σιωπηλό σεβασμό, έτοιμα για την ιερή τελετή. Μία φιγούρα που φεύγει ανάμεσα σε σκιές και σιωπή, χάνεται στο βάθος, αφήνοντας πίσω της άδεια δωμάτια. Εικόνες μιας μετεμφυλιακής επαρχίας, μια μικροαστική οικογένεια σε κάποια γειτονιά της Αθήνας, μια ερωτική ιστορία που μοιάζει με μελόδραμα, ένας φόνος, ομαδικοί τάφοι στη Μάνη, ένας νεκρός που δεν βρέθηκε ποτέ, τα Τάγματα Ασφαλείας, η επιβλητική παρουσία του πατέρα, τα πανταχού παρόντα μάτια της μητέρας και δυο αδέλφια προσηλωμένα σε οπτασίες, στο κέντρο ενός κύκλου ανθρώπων με έμμονες ιδέες.

Η σκηνοθέτις της παράστασης Μαρία Αιγινίτου μας εξηγεί.

Τι πραγματεύεται το έργο;

Είναι η απώλεια και τα φαντάσματα μιας οικογένειας στην μετεμφυλιακή Ελλάδα του εικοστού αιώνα, είναι η μνήμη και τα τραύματα μιας κοινωνίας, είναι η συνύπαρξη  δύο αδελφών που πενθούν, που ανακυκλώνουν τους κωμικούς τους φόβους, είναι οι εικόνες ενός κόσμου που κατέρρευσε αφήνοντας μετέωρους κι αβοήθητους τους ήρωές του.

Ποιους προβληματισμούς θίγει, γιατί το επιλέξατε;

Μπορεί η μνήμη να διορθώσει το παρελθόν εκ των υστέρων; Ποιες ιστορίες συνθέτουν την επίσημη Ιστορία και ποιες είναι προορισμένες να μείνουν οριστικά στο περιθώριο αυτής; Τα βιώματα χάνουν ποτέ την αρχική τους θερμοκρασία; Απαλλάσσονται οι άνθρωποι από το παρελθόν; Οι φευγαλέες τους εντυπώσεις είναι εναρμονισμένες  με την πραγματικότητα ή μήπως η πραγματικότητα είναι απλώς η ματιά των ανθρώπων; Μήπως αυτή η ματιά, αυτό το υποκειμενικό βλέμμα, είναι που δημιουργεί μία μικρή, μα ουσιώδη, μυστική ζωή; Η επιλογή έγινε ως μια απάντηση σε μια πρόσκληση που δέχτηκα, για να καταλήξει σε μία καταβύθιση στο σύνολο του έργου του Τάσου Γουδέλη. Μία αφήγηση ποιητικού μινιμαλισμού.

Ποιο είναι το προφίλ των ηρώων; Ποιος είναι ο ρόλος του καθενός σας;

Τα στοιχεία που έχουμε γι αυτούς τους δύο προκύπτουν από την μεταξύ τους σχέση. Σαν να μην υπήρξαν τίποτα περισσότερο παρά μόνο παιδιά των γονιών τους, σαν να μην έζησαν τίποτα αξιοσημείωτο μετά την ενηλικίωσή τους ή σαν να μην εγκατέλειψαν ποτέ το σπίτι των παιδικών τους χρόνων. Κάποιες στιγμές φαίνεται να το αντιλαμβάνονται, στιγμιαία μόνο, όμως τραβούν ο ένας τον άλλον διαρκώς προς τα πίσω, μέσα από μια αδιάκοπη προσπάθεια να προσδιορίσουν την σχέση τους και να συμφιλιωθούν.

Τι σας συγκινεί στο κείμενο;

Ο ελλειπτικός του λόγος, η συνειρμική του ροή, ο εσωτερικός του ρυθμός, η κινηματογραφική του δομή.

Τι αναφορές έχει στο σήμερα;

Νομίζω πως οι περισσότεροι από εμάς περνάμε τις ζωές μας μνημονεύοντας και αναμασώντας το παρελθόν την ίδια στιγμή που ονειρευόμαστε τις οπτασίες του μέλλοντος μας.  Οι άνθρωποι εξακολουθούμε να ερχόμαστε αντιμέτωποι με την απώλεια, σε κάθε εποχή, με την καταπιεσμένη βία, με την οικογένεια, με τις κλειστές κοινωνίες, δεν παύουμε  ν’ αναζητούμε τις ρίζες μας και προσπαθούμε να προλάβουμε τον χρόνο πάντοτε, εξακολουθούμε να χαμογελάμε ακόμη και στο πιο βαθύ πένθος.

Ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να έχει πάρει ο θεατής όταν δει την παράσταση;

Αν αναγνωρίσει μια στιγμή δική του, αν συναντήσει μιαν ανάμνησή του ο θεατής, αν αναγνωρίσει κάτι που τον κάνει να θυμώνει ή να εξοργίζεται, αν παραξενευτεί με κάτι που δεν μπορεί να αντιληφθεί και του διαφεύγει, αν συμβεί κάτι από τα παραπάνω, τότε είχε μια πλούσια θεατρική συνάντηση.

Ποια είναι η αγαπημένη σας σκηνή;

Νομίζω ότι αυτό διαρκώς μεταβάλλεται μέσα μου. Αυτήν την στιγμή που σας απαντώ έρχεται έντονα στην σκέψη μου η Ευγενία. Μια νεαρή κοπέλα, την οποία δολοφόνησε ο άντρας της όταν ανακάλυψε πως εκείνη ήταν ερωτευμένη και διατηρούσε σχέσεις μ’ έναν άλλον. Είναι ξεχωριστή η παρουσία της κοπέλας αυτής στην πινακοθήκη των ηρώων μου.