Κύπρος: Μέρες 2004 μετά το κλείσιμο οδοφραγμάτων

Μέρες διχασμού που παραπέμπουν στο πολιτικό κλίμα της εποχής των δημοψηφισμάτων επί του σχεδίου Ανάν το 2004 διάγει η Κύπρος, μετά την απόφαση της κυβέρνησης Αναστασιάδη για προσωρινό κλείσιμο τεσσάρων σημείων διέλευσης στην πράσινη γραμμή, επικαλούμενη την ανάγκη λήψης μέτρων για τον κοροναϊό.

Παρά το γεγονός ότι η κυπριακή κυβέρνηση επαναλαμβάνει σε κάθε ευκαιρία ότι η απόφαση δεν προκύπτει από πολιτικά κίνητρα, το κλείσιμο οδοφραγμάτων επέφερε μεγάλη πολιτική αναταραχή που περιλαμβάνει καταγγελίες της τουρκοκυπριακής πλευράς στον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ και στην Κομισιόν, σύγκρουση της ελληνοκυπριακής πλευράς με την UNFICYP αλλά και πόλωση στο εσωτερικό της ελληνοκυπριακής πλευράς που αποτυπώνεται σε συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας με αμιγώς πολιτικά προτάγματα σε σχέση με το Κυπριακό.

Παράκαμψη της συνεργασίας και σύγκρουση με UNFICYP

Η απόφαση για κλείσιμο τεσσάρων σημείων διέλευσης, αρχικά για μία εβδομάδα με επίκληση τον κοροναϊό, ανακοινώθηκε στις 28 Φεβρουαρίου μετά από συνεδρία του Υπουργικού Συμβουλίου προκαλώντας την άμεση διαμαρτυρία του ηγέτη των Τουρκοκυπρίων Μουσταφά Ακιντζί, ο οποίος κατήγγειλε την ενέργεια τόσο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσο και στον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ. Ακολούθησε ανακοίνωση της ειρηνευτικής δύναμης των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο, η οποία εξέφρασε ανησυχία «για τη συνεχιζόμενη αναταραχή που προκλήθηκε στους ανθρώπους και στις δύο πλευρές», αλλά και για το ότι η απόφαση ελήφθη χωρίς διαβούλευση με την τουρκοκυπριακή πλευρά, παραπέμποντας στην παράκαμψη της δικοινοτικής Τεχνικής Επιτροπής για την Υγεία.

Η εν λόγω δικοινοτική επιτροπή συνήλθε στις 3 Φεβρουαρίου στην παρουσία μάλιστα του Νίκου Αναστασιάδη και του Μουσταφά Ακιντζί, με αντικείμενο την από κοινού διαχείριση της κρίσης του κορωνοϊού. Τελικά τα μέλη της επιτροπής δεν ενημερώθηκαν ποτέ για την πρόθεση της κυβέρνησης Αναστασιάδη να επιβάλει περιορισμούς στη διακίνηση μέσω οδοφραγμάτων. Απαντώντας, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης διεμήνυσε ότι την ευθύνη των αποφάσεων την έχει η κυβέρνηση της αναγνωρισμένης Δημοκρατίας και κάλεσε την UNFICYP να περιοριστεί στον ειρηνευτικό ρόλο της.

Η ανακοίνωση του μέτρου στις 28 Φεβρουαρίου από τον υπουργό Υγείας Κωνσταντίνο Ιωάννου συνοδεύτηκε με την εξήγηση περί αποτελεσματικότερου ελέγχου «σε σχέση με τις πύλες εισόδου» στις περιοχές που ελέγχει η Κυπριακή Δημοκρατία. Τις επόμενες μέρες κυβερνητικές πηγές διέρρεαν στα ΜΜΕ ότι ο αποτελεσματικότερος έλεγχος αφορούσε στην αδυναμία στελέχωσης όλων των οδοφραγμάτων με νοσηλευτικό προσωπικό. Στο μεταξύ πολίτες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναρτούσαν καθημερινά προσωπικές εμπειρίες από την απουσία ελέγχων στα οδοφράγματα που παραμένουν ανοιχτά, αναδεικνύοντας το κλείσιμο των τεσσάρων οδοφραγμάτων ως δυσανάλογα υπερβολικό μέτρο σε σχέση με την εγρήγορση που επιδεικνύει το κράτος στην αντιμετώπιση της κρίσης του κοροναϊού.

Η δημόσια συζήτηση του θέματος αναδείκνυε ως εκ τούτου όλο και περισσότερο την πολιτική διάσταση του μέτρου, με τον γενικό γραμματέα του ΑΚΕΛ, Άντρο Κυπριανού να δηλώνει την περασμένη Παρασκευή ότι σε συνεδρίαση του εθνικού συμβουλίου στην παρουσία όλων των πολιτικών αρχηγών ο πρόεδρος Αναστασιάδης προχώρησε σε παραδοχή περί πολιτικής διάστασης στην απόφαση για κλείσιμο των οδοφραγμάτων. Την επόμενη μέρα, ο κ. Κυπριανού υπέδειξε ότι αν ο Πρόεδρος ενδιαφερόταν για λύση του Κυπριακού, όφειλε «να μετρήσει τις ενέργειές του σε σχέση με τα οδοφράγματα». Στον Άντρο Κυπριανού απάντησε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, κατηγορώντας τον για διχαστικό και εθνικά επιζήμιο λόγο, θέση που υιοθέτησε και το κυβερνών κόμμα ΔΗΣΥ.

Διώξεις πολιτών… για τον κοροναϊό

Η πόλωση του πολιτικού κλίματος αντικατοπτρίστηκε στον κλειστό πλέον, ελέω της κυβερνητικής απόφασης για τα οδοφράγματα, πεζόδρομο της οδού Λήδρας στην Λευκωσία, όπου πραγματοποιήθηκαν τις τελευταίες εβδομάδες τέσσερις συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας. Η αρχή έγινε στις 29 Φεβρουαρίου όταν ομάδες Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων που τάσσονται υπέρ της ειρηνικής επίλυσης του Κυπριακού με μία λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, συγκεντρώθηκαν στον ιστορικό πεζόδρομο, και αφού έριξαν το κιγκλίδωμα, πραγματοποίησαν εντός της νεκρής ζώνης εκδήλωση υπέρ της ειρήνης.

Η εκδήλωση σημαδεύτηκε από ένα επεισόδιο κατά το οποίο 55χρονος Ελληνοκύπριος διαδηλωτής χειροδίκησε εις βάρος 18χρονου κληρωτού στρατιώτη, ο οποίος βρισκόταν στο σημείο για να συνδράμει στις προσπάθειες της αστυνομίας να αποκόψει τους διαδηλωτές από το να εισέλθουν στη νεκρή ζώνη. Η έμφαση που δόθηκε από τα ΜΜΕ στο επεισόδιο, οδήγησε στη σύλληψη του 55χρονου ο οποίος κατηγορήθηκε γραπτώς για τα αδικήματα της «οχλαγωγίας» και της «παράνομης συνάθροισης». Λίγες μέρες αργότερα η αστυνομία προχώρησε σε απαγγελία κατηγοριών έναντι άλλων δύο Ελληνοκυπρίων διαδηλωτών επίσης για «οχλαγωγία» και «παράνομη συνάθροιση».

Δεύτερη εκδήλωση διαμαρτυρίας υπέρ της ειρήνης πραγματοποιήθηκε το περασμένο Σάββατο και στις δύο πλευρές του οδοφράγματος της οδού Λήδρας με την αστυνομία να κάνει χρήση δακρυγόνων εναντίον Τουρκοκύπριων διαδηλωτών που επιχείρησαν να σπάσουν τον αστυνομικό κλοιό και να ενωθούν με τους Ελληνοκύπριους διαδηλωτές. Αντιμέτωπη με κατηγορίες για χρήση υπέρμετρης βίας, η κυπριακή αστυνομία υποστηρίζει ότι τέσσερις αστυνομικοί τραυματίστηκαν στη διάρκεια των επεισοδίων με τους Τουρκοκύπριους διαδηλωτές ενώ ο αρχηγός της αστυνομίας προανήγγειλε νέες συλλήψεις.

Οι εικόνες πάντως που καταγράφηκαν στη δεύτερη εκδήλωση διαμαρτυρίας με την σύγκρουση Ελληνοκύπριων αστυνομικών με Τουρκοκύπριους υποστηρικτές της ειρήνης, είναι πρωτοφανείς για την ιστορία του Κυπριακού προβλήματος, αποτυπώνοντας και τα πολιτικά όρια της απόφασης της κυβέρνησης Νίκου Αναστασιάδη για κλείσιμο των οδοφραγμάτων. Πρέπει να σημειωθεί τέλος, ότι των δύο δικοινοτικών διαδηλώσεων ενάντια στην επιβολή περιορισμών στη διακίνηση, μεσολάβησαν δύο διαδηλώσεις υπέρ της διακοπής κάθε επικοινωνίας μεταξύ των δύο κοινοτήτων με το κλείσιμο όλων των οδοφραγμάτων.

Η πρώτη διαδήλωση πραγματοποιήθηκε στις 4 Μαρτίου από οπαδούς του ποδοσφαιρικού σωματείου ΑΠΟΕΛ Λευκωσίας και η δεύτερη στις 6 Μαρτίου από «υπερκομματική» ομάδα πολιτών με επικεφαλής την ηγεσία του ακροδεξιού κόμματος ΕΛΑΜ.

Κοκτέιλ με μεταναστευτικό

Παρά το γεγονός ότι η κυπριακή κυβέρνηση επαναλαμβάνει σε κάθε ευκαιρία ότι το κλείσιμο των οδοφραγμάτων αποτελεί μέτρο πρόληψης του κοροναϊού, ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας με μία αμφιλεγόμενη δήλωση στις 29 Φεβρουαρίου, ενέπλεξε και το μεταναστατευτικό στα κίνητρα της απόφασης.

Συγκεκριμένα ο πρόεδρος Αναστασιάδης εξηγώντας το σκεπτικό της απόφαση για κλείσιμο των οδοφραγμάτων παρέπεμψε στη «σύνθεση του πληθυσμού» στα κατεχόμενα και στους «τρεις χιλιάδες Ιρανούς» ως λόγο επιβολής της απαγόρευσης. Στο ίδιο πλαίσιο δηλώσεων, ο κ. Αναστασιάδης αναφέρθηκε στις αφίξεις μεταναστών «που ενδεχομένως να φτάνουν και μέσω κατεχομένων», τονίζοντας ότι η Κύπρος σε σχέση με τον πληθυσμό της έχει τους περισσότερους αιτητές πολιτικού ασύλου.

Εξάλλου, στις 3 Μαρτίου και υπό το φως των εξελίξεων στα ελληνο-τουρκικά σύνορα, ο κ. Αναστασιάδης έπαιξε ανοιχτά το χαρτί της μεταναστευτικής-προσφυγικής κρίσης σε σχέση με τα οδοφράγματα, δηλώνοντας ανησυχία για «προσπάθειες ακόμα και αλλοίωσης του δημογραφικού χαρακτήρα της χώρας».

Για την ανανέωση ή μη της απόφασης για το κλείσιμο οδοφραγμάτων θα συνεδριάσει αύριο το Υπουργικό έχοντας ενώπιον του πρόταση του Υπουργού Υγείας για παράταση της αναστολής λειτουργίας των τεσσάρων οδοφραγμάτων για μία ακόμα εβδομάδα. Κυβερνητικές πηγές διαμηνύουν ότι καταβάλλονται προσπάθειες για να λειτουργήσουν κάποια οδοφράγματα οι οποίες ωστόσο δύσκολα θα ευοδωθούν λόγω έλλειψης ανθρώπινου δυναμικού που να εξασφαλίζει τους επαρκείς ελέγχους.

Λουκιανός Λυρίτσας, Λευκωσία