Διέλυσε το αφήγημα της κανονικότητας στην οικονομία ο κοροναϊός

Το πλήγμα στην οικονομία που θα επιφέρει η εξάπλωση του κοροναϊού βάσει τριών σεναρίων, ενός ήπιου, ενός μετριοπαθούς και ενός δυσμενούς, θα αποτυπωθεί στην πτώση του ρυθμού ανάπτυξης και η πτώση αυτή θα κυμανθεί από 0,1 έως και 0,9% του ΑΕΠ με τα ως τώρα δεδομένα.

Αυτά λέει το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), που είναι το μεγαλύτερο ερευνητικό ίδρυμα επί των οικονομικών στην Ελλάδα και λειτουργεί υπό την εποπτεία του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων.

Το ΚΕΠΕ θεωρεί κρίσιμο σημείο για το πιο από τα τρία σενάρια θα επικρατήσουν στην οικονομία το πότε θα ελεγχθεί η εξάπλωση του κοροναϊού. Αν δηλαδή αυτό θα καταστεί δυνατό στο πρώτο, δεύτερο ή τρίτο τρίμηνο του 2020 θα καθορίσει και το μέγεθος των οικονομικών επιπτώσεων που θα υπάρξουν.

Το βέβαιο είναι ότι επιπτώσεις -ήπιες, μετριοπαθείς ή δυσμενείς ανάλογα με το ποιο σενάριο θα επιβεβαιωθεί στην πράξη- θα υπάρξουν για σειρά κλάδων που είναι κομβικοί για την πορεία της ελληνικής οικονομίας, όπως οι μεταφορές, ο τουρισμός και το εμπόριο μεταξύ άλλων.

Ο ίδιος ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας ανακοινώνοντας το μέχρι στιγμής πακέτο στήριξης των επιχειρήσεων και της αγοράς εξαιτίας του κοροναϊού, τόνισε ότι οι επιπτώσεις θα είναι μεν παροδικές, αλλά τελικά θα είναι πολύ πιο σημαντικές και επώδυνες από τις αρχικές εκτιμήσεις.

Όμως το πρόβλημα δεν περιορίζεται στην Ελλάδα. Αλλάζει η εικόνα της παγκόσμιας οικονομίας. Είναι πανθομολογούμενο άλλωστε και όλα τα σενάρια δείχνουν ότι επέρχεται νέα παγκόσμια ύφεση, ιδίως μετά και την εξάπλωση του κοροναϊού σε 117 χώρες του πλανήτη, γεγονός που οδήγησε και τον ΠΟΥ να χαρακτηρίσει πανδημία τον κοροναϊό.

Η Κριστίν Λαγκάρντ, πρώην επικεφαλής του ΔΝΤ και νυν επικεφαλής της ΕΚΤ προειδοποίησε τους Ευρωπαίους ηγέτες ότι, χωρίς συντονισμένη δράση για την επιδημία του νέου ιού, η Ευρώπη θα μπορούσε να δει ένα σενάριο που να θυμίζει τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008.

Ενδεικτικό της νευρικότητας που υπάρχει σε παγκόσμιο επίπεδο είναι και το γεγονός ότι ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ βρίσκεται σε κόντρα με την FED χαρακτηρίζοντας την κεντρική ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ ως «αξιοθρήνητη» και «αργή» στις αντιδράσεις της για την αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων από την παράλυση που προκαλεί στην λειτουργία η εξάπλωση του κοροναϊού.

Ερχονται δύσκολα

Όλες οι οικονομικές ειδήσεις των τελευταίων ημερών δείχνουν ότι τα δύσκολα είναι μπροστά μας.

Ωστόσο δεν είναι ο κοροναϊός, εκείνη η πρωτογενής αιτία που θα προκαλέσει μια νέα παγκόσμια ύφεση. Το έδαφος προϋπήρχε, όπως προκύπτει από σειρά δημοσιευμάτων καθ’ όλη τη διάρκεια του 2019 όπου παράγοντες της παγκόσμιας οικονομίας προειδοποιούσαν για την πρόκληση μιας νέας ύφεσης πριν ακόμα ξεπεραστούν οι συνέπειες της προηγούμενης του 2007-2008.

Άλλωστε τα δυσοίωνα μαντάτα για την ελληνική οικονομία ήρθαν πριν καν εμφανιστεί ο κοροναϊός καθώς το τέταρτο τρίμηνο του 2019 έκλεισε με πτώση του ρυθμού ανάπτυξης στο μόλις 1%!

Ο Γιάνης Βαρουφάκης μιλώντας στη βουλή υποστήριξε πως η πανδημία που προκάλεσε ο κοροναϊός «απλά μετέτρεψε το σταδιακό ξεφούσκωμα σε ξαφνικό σκάσιμο της διεθνούς φούσκας», επιταχύνοντας και βαθαίνοντας μια ήδη προδιαγεγραμμένη για το 2020 ύφεση.

Αυτή η «φούσκα» στηριζόταν στο ιδιωτικό χρέος που είχε παραχθεί από τη νομισματική πολιτική των κεντρικών τραπεζών μετά το 2010 και είχε ως αποτέλεσμα το τελευταίο διάστημα μια «επίπλαστη μεγέθυνση», η οποία αργά ή γρήγορα θα έδινε τη θέση της σε μια νέα παγκόσμια ύφεση.

Ήδη το ΔΝΤ, πριν εξελιχθεί σε πανδημία ο κοροναϊός, υπολόγιζε ότι θα κοκκίνιζαν, δηλαδή θα έπαυαν να εξυπηρετούνται δάνεια ύψους 19 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, με μια διεθνή ύφεση που θα ήταν η μισή σε μέγεθος σε σχέση με εκείνη του 2009.

Το ιδιαίτερο στοιχείο, η πρωτοτυπία των επιπτώσεων του κοροναϊού στην παγκόσμια οικονομία –σε σχέση με προηγούμενες κρίσεις- είναι –όπως τουλάχιστον τόνισε ο κ. Βαρουφάκης- πως λόγω καραντίνας θα πληγεί ταυτόχρονα η ζήτηση (ο κόσμος κρατιέται κλεισμένος στα σπίτια του) αλλά και η προσφορά, καθώς διακόπτεται η αλυσίδα της παραγωγής, των μεταφορών και του εμπορίου.

Η διεθνής εικόνα αλλά και η εικόνα της ελληνικής οικονομίας προδιαγράφουν ζοφερές μέρες. Ένας νέος κύκλος κρίσης είναι μπροστά μας και είναι αναπόφευκτος πολύ δε περισσότερο, θα είναι βαρύτερος λόγω κοροναϊού.

Η πολυπόθητη για πολλούς επιστροφή στην …κανονικότητα πλέον παραχωρεί τη θέση της σε μια νέα παγκόσμια ύφεση που βρίσκεται προ των πυλών.

Η ως τώρα ανύπαρκτη αντίδραση της ΕΕ προϊδεάζει ότι είναι πιθανό να ξαναμπούμε σε ένα νέο φαύλο κύκλο δημοσιονομικής ασφυξίας. Μια νέα κρίση του ευρώ επανέρχεται στο προσκήνιο.

Ο κ. Μητσοτάκης από το Βερολίνο παραδέχτηκε ότι η επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων τίθενται υπό αμφισβήτηση στο βαθμό που δεν έχουν ήδη εκτροχιαστεί.

Χαμένα αφηγήματα

Στην πραγματικότητα το ως τώρα αφήγημα του πρωθυπουργού πως χάρη στην πολιτική της κυβέρνησής του, η Ελλάδα θα αποτελέσει ένα επενδυτικό success story και η μεσαία τάξη θα ανασάνει από την υπερφορολόγηση, μάλλον ανήκουν στο παρελθόν.

Τι θα γίνει με τους πλειστηριασμούς της πρώτης κατοικίας που απελευθερώνονται από τον Απρίλη; Τι θα γίνει με τις «διπλάσιες» του ρυθμού ανάπτυξης αυξήσεις των μισθών που υποσχόταν η κυβέρνηση; Τι θα γίνει με το ασφαλιστικό; Τι θα γίνει με τη μείωση της φορολογίας; Τι θα γίνει με την προσέλκυση επενδύσεων και τη δημιουργία θέσεων εργασίας;

Αυτά και άλλα τόσα ερωτήματα για την κυβέρνηση ξανατίθενται σε εντελώς διαφορετική βάση και κάτω από το φως νέων δυσμενών στοιχείων.

Η μείωση των πρωτογενών πλεονασμάτων σε συνθήκες επιβράδυνσης της οικονομίας πολύ δε περισσότερο σε συνθήκες ύφεσης δεν θα σημάνει και μείωση της λιτότητας που βιώνει καθημερινά ο ελληνικός λαός.

Το αφήγημα του ΣΥΡΙΖΑ πως έβγαλε την οικονομία από τα μνημόνια –αφού βεβαίως εφάρμοσε το τρίτο μνημόνιο- παραδίδοντας μια οικονομία υγιή και σε νέα βάση για να αναπτυχθεί περαιτέρω, επίσης πάσχει από κάθε άποψη.

Οι εξελίξεις στην παγκόσμια και ευρωπαϊκή οικονομία δείχνουν ξεκάθαρα ότι η δυναμική των γεγονότων υπερβαίνουν τις πολιτικές διακηρύξεις των κομμάτων εξουσίας στην Ελλάδα.

Η καμπή αυτή στην παγκόσμια οικονομία για το 2020 βάζει σε νέα φάση και το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα.

Το φάντασμα της τρόικας και της χρεοκοπίας που φαίνεται να επιστρέφει, το πρόβλημα του προσφυγικού, η γεωπολιτική ένταση με την Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο, αυτές καθ’ αυτές οι κοινωνικές επιπτώσεις του κοροναϊού αποτελούν πυριτιδαποθήκη πάνω στην οποία κάθονται η κυβέρνηση και τα κόμματα της αντιπολίτευσης.

Το 2020 θα είναι μια ενδιαφέρουσα από κάθε άποψη χρονιά, αλλά όχι για τους λόγους που ενδεχομένως πολλοί προσδοκούσαν.

Η σταθεροποίηση του πολιτικού συστήματος μέσα από τις εκλογές του 2019 ενδεχομένως να αποδειχτεί πολύ πιο εύθραυστη από όσο έδινε την εντύπωση η ανάκαμψη ενός νέου δικομματισμού και η εκλογή μιας αυτοδύναμης –μετά από 10 ολόκληρα χρόνια- κυβέρνησης.