Μ. Σταυριανουδάκης: Χρειάζεται επειγόντως αναμόρφωση του γενικού πλαισίου λειτουργίας του νομικού μας συστήματος

Ο Γενικός Γραμματέας Εσωτερικών και Οργάνωσης της κυβέρνησης, Μιχάλης Σταυριανουδάκης απαντάει στη συνέντευξη που μας παραχώρησε σε όσα απασχολούν τους δημάρχους όλης της χώρας και δίνει το στίγμα της επόμενης ημέρας για την αυτοδιοίκηση. Ο ίδιος διετέλεσε δήμαρχος για 17 χρόνια και δεν διστάζει να τοποθετηθεί χωρίς περιστροφές αναφορικά με τις μεγάλες καθυστερήσεις που παρατηρούνται στην ολοκλήρωση έργων από τις εκάστοτε δημοτικές αρχές λέγοντας μεταξύ άλλων: “ Η Ελλάδα συγκαταλέγεται  στις χώρες με τους περισσότερους νόμους και ρυθμίσεις ανά τον κόσμο.

Οι πολύπλοκες διατάξεις, συνεχείς τροποποιήσεις, ανακύπτοντα ερμηνευτικά ζητήματα, ασάφειες κ.ο.κ, δεν είναι μόνο αιτία καθυστερήσεων υλοποίησης έργων, αλλά και αιτία διαφθοράς. Είναι προφανές ότι χρειάζεται επειγόντως αναμόρφωση του γενικού πλαισίου λειτουργίας του νομικού μας συστήματος και κυρίως απλούστευση. Στο πλαίσιο της απλούστευσης, χρειάζεται η επαναδιατύπωσή των νόμων και η κωδικοποίηση τους για την καλύτερη και ευκολότερη εφαρμογή τους”.

Το πρόγραμμα «Καλλικράτης» κ. Σταυριανουδάκη μπορεί να ένωσε τους δήμους μεταξύ τους, ωστόσο οι συζητήσεις για την αναβίωση προϋφισταμένων δήμων και κοινοτήτων που καταργήθηκαν είναι αρκετές. Υπάρχει σκέψη να αυξηθούν οι δήμοι περαιτέρω ώστε να διοικηθούν πιο αποτελεσματικά και να αντιμετωπισθούν τα προβλήματα; Ο μέσος πληθυσμός των δήμων της χώρας μας είναι εξαπλάσιος από τον μέσο όρο των δήμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η διοικητική διαίρεση της χώρας που διαμορφώθηκε με τον Καλλικράτη είχε ως στόχο την θεμελίωση ισχυρών αυτοδιοικητικών μονάδων με την αναδιάταξη δήμων και περιφερειών σε μεγαλύτερη κλίμακα. Βασικός σκοπός της μεταρρύθμισης ήταν η ενίσχυση της διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας των ΟΤΑ αλλά και της αναπτυξιακής προοπτικής τους. Αν και γινόμαστε αποδέκτες πληθώρας αιτημάτων  για αναβίωση προϋφισταμένων δήμων, εντούτοις  δεν υπάρχει πρόθεση από πλευράς υπουργείου στο άμεσο μέλλον να επεξεργαστεί τέτοιου είδους ζητήματα.

Τα έσοδα της τοπικής αυτοδιοίκησης, αν δεν κάνουμε λάθος, πάντα σε σύγκριση με την Ευρώπη είναι μηδαμινά, ως ποσοστού του ΑΕΠ. Η μεταφορά του ΕΝΦΙΑ στους ΟΤΑ είναι ένα μέτρο. Δυο ερωτήσεις:

α) Αρκεί αυτό το μέτρο για να ανακουφίσει τα ταμεία των δήμων και

β) Πόσο έτοιμοι είναι οι μηχανισμοί των δήμων για να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις και πως θα αντιδράσουν οι δημότες που διατηρούν και προσωπικές σχέσεις με τις δημοτικές αρχές ειδικά όταν υφίστανται δυσκολίες πληρωμής εκ μέρους τους;

Προωθούμε θεσμικές αλλαγές, που στοχεύουν αφενός στη μείωση της κρατικής παρεμβατικότητας στους ΟΤΑ, αφετέρου δε στην ενίσχυση της λειτουργίας της τοπικής αυτοδιοίκησης. Επιθυμούμε μια τοπική αυτοδιοίκηση επιφορτισμένη με περισσότερες αρμοδιότητες και εφοδιασμένη με τα κατάλληλα εργαλεία, ώστε να μπορεί να δίνει άμεσες λύσεις στα καθημερινά προβλήματα των πολιτών, με απώτερο στόχο την ουσιαστική ενίσχυση της οικονομικής αυτοτέλειάς  της.

Η μεταφορά του ΕΝΦΙΑ στην αρμοδιότητα των δήμων, αποτελεί μια σκέψη που σε πρώτη εκτίμηση θα συνέβαλλε στην επίτευξη αυτού το στόχου. Λαμβάνοντας ωστόσο υπόψη τις επερχόμενες μειώσεις των συντελεστών, διατηρώ την επιφύλαξη ότι το σχετικό μέτρο  θα αποτελέσει τη βέλτιστη λύση.  Η αποτελεσματικότητά του απαιτεί έναν ιδιαίτερα προσεκτικό σχεδιασμό με αρκετές και ικανές ασφαλιστικές δικλείδες ως προς την προσαρμογή του ύψους του φόρου, τον τρόπο είσπραξης και διαχείρισης του,  με στόχο την εξάλειψη προβλημάτων στη  λειτουργία των Δήμων.

Όσον αφορά στην ετοιμότητα των Δήμων να ανταπεξέλθουν στις όποιες απαιτήσεις αυτού του μέτρου ή οποιουδήποτε ανάλογου μέτρου  τελικά επιλεγεί, καθώς και στην αντίδραση και αποδοχή του ή μη από τους δημότες,  σημειώνω ότι κάθε αλλαγή είναι δύσκολη και φέρνει αντιδράσεις, ο δε εκάστοτε χειρισμός της επαφίεται στην ικανότητα και τη διάθεση της εκάστοτε Δημοτικής Αρχής.

Πολλοί δήμοι-κυρίως ορεινοί, νησιώτικοι- δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις του θεσμικού τους ρόλου, δεδομένων των ελλείψεων σε προσωπικό. Οι 8μηνες συμβάσεις σίγουρα δεν λύνουν το πρόβλημα, αφού ένας άνθρωπος για να προσαρμοστεί σε μια εργασία χρειάζεται τουλάχιστον 2 μήνες. Αν προσθέσουμε και την άδεια που του αναλογεί τότε αντιλαμβανόμαστε πως αυτό δεν λειτουργεί.  Μπορείτε να δώσετε λύση μόνιμου χαρακτήρα; Γνωρίζετε πως οι δαπάνες για το αυτοδιοικητικό προσωπικό μαζί με των αποκεντρωμένων διοικήσεων στην Ελλάδα σε σχέση με τις χώρες του ΟΟΣΑ που αντιπροσωπεύουν το 50% σχεδόν των δαπανών προσωπικού του δημοσίου τομέα, δεν ξεπερνούν το 10%; Γνωρίζουμε πως είναι αρμοδιότητα της γραμματείας ανθρωπίνου δυναμικού, όμως ως πρώην δήμαρχος θα θέλαμε την τοποθέτηση σας.

Είναι κοινά αποδεκτό  ότι υφίσταται  μεγάλη έλλειψη εργατικού δυναμικού  στους Δήμους, τόσο εξειδικευμένου όσο και εργατοτεχνικού και ιδιαίτερα στις ανταποδοτικές υπηρεσίες. Με την ένταξη των Δήμων στο στρατηγικό προγραμματισμό προσλήψεων, εξορθολογίζονται και ιεραρχούνται οι πραγματικές ανάγκες προς κάλυψη των ελλείψεων με μόνιμο προσωπικό, τηρουμένων των δημοσιονομικών δεσμεύσεων, όμως οι σχετικές  καλύψεις θέσεων δεν επαρκούν για την ικανοποίηση των αναγκών των Δήμων. Με το νέο νόμο που ψηφίστηκε στη Βουλή, αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα της υποστελέχωσης τεχνικών υπηρεσιών και υπηρεσιών δόμησης (πολεοδομίες), δίνοντας τη δυνατότητα στην ΕΕΤΑΑ και στις αναπτυξιακές εταιρείες, να παρέχουν με προγραμματικές συμβάσεις το απαιτούμενο προσωπικό μηχανικών, για μελέτη και επίβλεψη έργων στους δήμους.

Πιστεύετε πως απαιτείται αποκέντρωση αρμοδιοτήτων και ενίσχυση του ρόλου της τοπικής αυτοδιοίκησης;

Ναι θεωρώ ότι απαιτείται αποκέντρωση αρμοδιοτήτων  προκειμένου οι πολίτες να εξυπηρετούνται όσο το δυνατόν πιο κοντά στον τόπο διαμονής τους,  η οποία όμως θα πρέπει να συνοδεύεται με την αντίστοιχη μεταφορά πόρων, γιατί μόνο έτσι θα πετύχει  το εγχείρημα. Η αποκέντρωση θα έχει ως αποτέλεσμα, την ενδυνάμωση του ρόλου των δήμων και των περιφερειών στον τοπικό αναπτυξιακό σχεδιασμό και την παροχή ποιοτικών υπηρεσιών προς τους πολίτες. Σίγουρα  δεν είναι εύκολη υπόθεση, απαιτεί βαθιές και ριζικές αλλαγές, χρειάζεται ισχυρή πολιτική βούληση, έναν εφ’ όλης της ύλης πολύ καλό σχεδιασμό, διαβούλευση με όλες τις διοικητικές βαθμίδες, τόσο δηλαδή την κεντρική κυβέρνηση όσο και την Αυτοδιοίκηση, καθώς και ολοκληρωμένο  επιχειρησιακό σχέδιο, ώστε οι  παρεμβάσεις να είναι επιτυχημένες και να έχουμε μια ολοκληρωμένη μεταρρύθμιση, αποφεύγοντας αποσπασματικές ενέργειες.

Ήδη στο Υπουργείο Εσωτερικών, έχει συσταθεί επιτροπή με καταξιωμένα στελέχη και έγκριτους επιστήμονες, για την προετοιμασία του νόμου για την μεταρρύθμιση και την ανασυγκρότηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και του Κράτους, με το  έργο της να συνίσταται μεταξύ άλλων/κυρίως:

·         Στην αξιολόγηση, επεξεργασία και υποβολή προτάσεων για την αποσαφήνιση των αρμοδιοτήτων μεταξύ του κράτους και της ΤΑ με σκοπό την ενδυνάμωση στο πεδίο των αρμοδιοτήτων της.

·         Στην αποτύπωση των αρμοδιοτήτων που θα παραμείνουν στην κεντρική διοίκηση, ώστε να διατηρηθεί ο επιτελικός της ρόλος.

·         Στην μεταφορά αρμοδιοτήτων στους ΟΤΑ για την αμεσότερη, εγγύτερη  και αποτελεσματικότερη εξυπηρέτηση των πολιτών, καθώς και των τοπικών, κοινωνικών, αναπτυξιακών, περιβαλλοντικών και λοιπών αναγκών.

·         Στη δημιουργία πλαισίου εξασφάλισης των απαραίτητων οικονομικών και ανθρώπινων πόρων για την αποτελεσματική άσκηση των αρμοδιοτήτων που θα μεταφερθούν.

Οι δημοτικές αρχές αντιμετωπίζουν πολύ μεγάλο πρόβλημα με τις καθυστερήσεις υλοποίησης έργων που προγραμματίζουν εξαιτίας της πολυνομίας και της γραφειοκρατίας. Προωθείται κάποια λύση που θα απλοποιεί τις διαδικασίες;

Η Ελλάδα συγκαταλέγεται  στις χώρες με τους περισσότερους νόμους και ρυθμίσεις ανά τον κόσμο. Οι πολύπλοκες διατάξεις, συνεχείς τροποποιήσεις, ανακύπτοντα ερμηνευτικά ζητήματα, ασάφειες κ.ο.κ, δεν είναι μόνο αιτία καθυστερήσεων υλοποίησης έργων, αλλά και αιτία διαφθοράς. Είναι προφανές ότι χρειάζεται επειγόντως αναμόρφωση του γενικού πλαισίου λειτουργίας του νομικού μας συστήματος και κυρίως απλούστευση. Στο πλαίσιο της απλούστευσης, χρειάζεται η επαναδιατύπωσή των νόμων και η κωδικοποίηση τους για την καλύτερη και ευκολότερη εφαρμογή τους. Σε συνεργασία με τα  συναρμόδια υπουργεία εργαζόμαστε το πλαίσιο εξεύρεσης των καλύτερων δυνατών λύσεων για απλοποίηση και επίσπευση των διαδικασιών,  ώστε τόσο  η ανάθεση όσο και η υλοποίηση των έργων να πραγματοποιείται το ταχύτερο δυνατό αυξάνοντας την παραγωγικότητα και την αποτελεσματικότητα των αρμοδίων υπηρεσιών,  αλλά και την ενίσχυση της διαφάνειας.

Στην περίοδο της κρίσης, η τοπική αυτοδιοίκηση, κράτησε όρθιες της κοινωνίες. Ο κοινωνικός ρόλος των ΟΤΑ είναι για εσάς κ. Σταυριανουδάκη μείζονος σημασίας και πως σκοπεύετε να τον ενισχύσετε περαιτέρω;

Η γνώση και η εμπειρία που αποκόμισα από τη θέση του Δημάρχου για 17 συναπτά έτη,  μου  δίνει το δικαίωμα να σας απαντήσω μετά βεβαιότητος ότι η  Τοπική Αυτοδιοίκηση, συνέβαλε τα μέγιστα την περίοδο της κρίσης και κράτησε την κοινωνία όρθια ενισχύοντας με κάθε τρόπο τον κοινωνικό της ρόλο. Η  Τοπική Αυτοδιοίκηση αποτελεί το βασικό στήριγμα των τοπικών κοινωνιών και το εγγύτερο επίπεδο διακυβέρνησης στους πολίτες και στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Καταγράφει άμεσα τις τοπικές ανάγκες και προσαρμόζει τα προγράμματα που υλοποιεί, ώστε αυτές να αντιμετωπιστούν  άμεσα. Με εξατομικευμένο τρόπο, διαγιγνώσκει τη ρίζα του προβλήματος, αφουγκράζεται τις ανάγκες των πολιτών και προβαίνει στο βέλτιστο χειρισμό τους προς την κατεύθυνση της  αντιμετώπισης των όποιων δυσχερειών.

Η δυνατότητα των ΟΤΑ να ασκούν κοινωνική πολιτική είναι θεσμοθετημένη και συμβάλουν πραγματικά, με τα μέσα που διαθέτουν, στην ενδυνάμωση της κοινωνικής αλληλεγγύης και της κοινωνικής συνοχής.

Στο πλαίσιο αυτό, το Υπουργείο Εσωτερικών ολοκλήρωσε όλες τις απαιτούμενες ενέργειες, ώστε άμεσα, να προκηρυχθούν οι θέσεις για πρόσληψη μόνιμου προσωπικού στελέχωσης του προγράμματος Βοήθεια στο Σπίτι,  μιας δομής που λειτουργεί στους Δήμους από το 2002, με συγχρηματοδότηση από την Ε.Ε.. Έργο της δομής είναι η υποστήριξη,  συμπολιτών μας που είναι σε μεγαλύτερη ηλικία και είναι πιο αδύναμοι, συμπολιτών μας με ειδικές ανάγκες κ.λπ.,  και θα εντάσσεται πλέον στο οργανόγραμμα των υπηρεσιών των Δήμων. Επίσης έχει εξασφαλιστεί η συνέχιση λειτουργίας του προγράμματος Εναρμόνιση Οικογενειακής και Επαγγελματικής ζωής, με τις ενταγμένες σε αυτό κοινωνικές δομές ΚΔΑΠ, ΚΔΑΠ-ΜΕΑ, ΒΡΕΦΙΚΟΙ, ΠΑΙΔΙΚΟΙ & ΒΡΕΦΟΝΗΠΙΑΚΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ,  να συνεχίζουν να συγχρηματοδοτούνται από Εθνικούς πόρους  και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Διαχείριση απορριμμάτων, ένα φλέγον θέμα για το οποίο οι λύσεις φαίνονται όσα κοντά άλλο τόσο και μακριά. Θεωρείτε πως οι τοπικές κοινωνίες είναι ενημερωμένες σε τέτοιο βαθμό ώστε να έχουν αντιληφθεί την κρισιμότητα του θέματος; Η δημιουργία μονάδας  στο Γραμματικό, που έχει προκαλέσει συζητήσεις στην ευρύτερη περιοχή του δήμου Μαραθώνα, αποτελεί μια ενδεδειγμένη λύση;

Ο Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης Αποβλήτων, εντός του οποίου περιλαμβάνεται και η δημιουργία μονάδας στο Γραμματικό,  είναι σε θετική κατεύθυνση, προβλέπει ανακύκλωση, καφέ κάδους, νέες μονάδες επεξεργασίας, ΧΥΤΥ, επεξεργασία των υπολειμμάτων των απορριμμάτων για την παραγωγή ενέργειας.  Προάγει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο προτείνοντας τις καλύτερες δυνατές λύσεις που θα δώσουν μόνιμη και βιώσιμη λύση στο ζήτημα της διαχείρισης των απορριμμάτων.

Σήμερα είναι σχεδόν μηδενική η συλλογή βιοαποβλήτων, στόχος είναι η χώρα να φύγει από το 82% της ταφής απορριμμάτων, ποσοστό πολύ υψηλότερο του 31% που είναι ο ευρωπαϊκός μέσος όρος, να ανακτά το 50% και από αυτό να μην οδηγείται σε ταφή περισσότερο από το 20%.

Οι Τοπικές κοινωνίες πρέπει να αναπτύξουν περιβαλλοντική συνείδηση και κουλτούρα, να ενημερωθούν και να ευαισθητοποιηθούν αναφορικά  με τη σωστή διαχείριση και τη μείωση της σπατάλης των φυσικών πόρων, προκειμένου να σταθούν αρωγοί και κοινωνοί στην προσπάθεια που πραγματοποιείται, και να  διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην κατεύθυνση της ολοκληρωμένης διαχείρισης των απορριμμάτων. Η περιβαλλοντική διάσταση πρέπει οπωσδήποτε να  προταχθεί,  η επιλογή  της ταφής των απορριμμάτων παντός είδους, υποβαθμίζει το περιβάλλον και επιβαρύνει τη δημόσια υγεία.

Σημαντικό ζήτημα για πολλούς δήμους είναι η θωράκιση τους έναντι ακραίων καιρικών φαινομένων. Η προστασία των δήμων αποτελεί προτεραιότητα του υπουργείου εσωτερικών;

Η κλιματική αλλαγή εντείνει τα ακραία καιρικά φαινόμενα που πλέον έχουν γίνει πολύ τακτικά. Προς την κατεύθυνση αυτή, θα πρέπει να ενώσουμε τις δυνάμεις μας και να τα αντιμετωπίσουμε επενδύοντας κυρίως στην πρόληψη. Με την αναδιοργάνωση των υπηρεσιών πολιτικής προστασίας, με πιο ευέλικτες δομές, καλύτερο συντονισμό, έγκαιρο σχεδιασμό και άμεση ενεργοποίηση του Συστήματος Έγκαιρης Προειδοποίησης.

Η προστασία των δήμων και των πολιτών  από τα ακραία καιρικά φαινόμενα,  φυσικά και αποτελεί  μια από τις προτεραιότητες και του Υπουργείου Εσωτερικών και  στο πλαίσιο αυτό επιχορηγεί τους ΟΤΑ:

·         Με το «Πρόγραμμα πρόληψης και αντιμετώπισης ζημιών και καταστροφών που προκαλούνται από θεομηνίες στους ΟΤΑ α΄ και β΄ βαθμού της Χώρας»

·         Με το πρόγραμμα ΣΑΤΑ  για την Πυροπροστασία

·         Με εφάπαξ κοινωνικά  επιδόματα σε πυρόπληκτους και πλημμυροπαθείς

Το νομοσχέδιο με το οποίο μπορεί το κράτος και η αυτοδιοίκηση να αγοράζουν ηλεκτρικά, ηλεκτροκίνητα και υβριδικά οχήματα είναι μια κίνηση προς την σωστή κατεύθυνση για την προστασία του περιβάλλοντος. Τι άλλο αναμένεται;

Η κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να κινηθεί δυναμικά στο μέτωπο της περιβαλλοντικής πολιτικής, η οποία αποτελεί αναπτυξιακή πολιτική για την Ελλάδα. Ο σεβασμός στο περιβάλλον και η προάσπιση της ποιότητας ζωής των πολιτών είναι στόχος και υποχρέωση μας απέναντι στις επόμενες γενιές.

Μερικές από τις επιδιώξεις της κυβέρνησης στο πλαίσιο αυτό,  είναι :

·         Η προώθηση της κυκλικής οικονομίας

·         Η αύξηση της ηλεκτροπαραγωγής από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.

·         Η  προστασία του υδάτινου περιβάλλοντος και η ορθολογική διαχείριση των υδάτινων πόρων

·         Η διαχείριση των αποβλήτων και η ανακύκλωση

·         Η  προστασία από την αέρια ρύπανση

·         Η διαμόρφωση ολοκληρωμένων σχεδίων διαχείρισης, για τις περιοχές Natura, με παράλληλο στόχο την ανάπτυξη του οικο-τουρισμού

Νομοθετήσατε το δικαίωμα στους δήμους να παραχωρούν τις υπηρεσίες καθαριότητας, φωτισμού και πρασίνου σε ιδιώτες. Υπάρχουν οι αναγκαίοι πόροι ή η δυνατότητα αυτή, αφορά μικρό αριθμό δήμων;

Θέλω να διευκρινίσω ότι δεν θα υπάρξουν περαιτέρω πόροι ή επιχορηγήσεις για τους Δήμους που θα κάνουν χρήση της  εν λόγω διάταξης. Το δικαίωμά τους αυτό, μπορούν να  το ασκήσουν με πληρωμή των δαπανών που προκύπτουν από ιδίους πόρους, προερχόμενους από τα ανταποδοτικά τέλη, προκειμένου να παρέχουν στους πολίτες πληρέστερες υπηρεσίες καθαριότητας, φωτισμού και πρασίνου. Αυτό το μέτρο έχει ιδιαίτερη βαρύτητα για τις τουριστικές περιοχές στις οποίες ο πληθυσμός υπερδιπλασιάζεται τις περιόδους αιχμής,  προκειμένου να  αντιμετωπιστεί η αυξημένη εποχικότητα κυρίως στις υπηρεσίες καθαριότητας.

Η συγκεκριμένη διάταξη παρέχει  τη δυνατότητα  στους Δήμους να καλύπτουν τις αυξημένες εποχικές ανάγκες για υπηρεσίες καθαριότητας, φωτισμού και πρασίνου με ιδιώτες, για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα βάσει των αναγκών που προκύπτουν, με όφελος να μην επιβαρύνεται ο ετήσιος προϋπολογισμός τους  από δαπάνες που δημιουργούνται βάσει της εποχικότητας .