Κοροναϊός : Το πολιτικό σύστημα σε… καραντίνα

Η εικόνα της γειτονικής μας Ιταλίας όπου μία ολόκληρη χώρα έβαλε λουκέτο μας δείχνει πως ο κοροναϊός είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια επιδημία με παγκόσμιες διαστάσεις.

Θανατηφόρες επιδημίες που έπληξαν την ανθρωπότητα από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας έχουν υπάρξει ουκ ολίγες. Μερικές από αυτές άλλαξαν και την πορεία της παγκόσμιας ιστορίας.

Ωστόσο είναι βέβαιο ότι κανείς εν ζωή σήμερα άνθρωπος δεν μπορεί να θυμηθεί –γιατί πολύ απλά δεν έχει ζήσει- κάτι ανάλογο με αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην Ιταλία.

Ολόκληρος ο πλανήτης, μη εξαιρουμένης της Ελλάδας, κινείται λιγότερο ή περισσότερο σε αυτούς τους πρωτόγνωρους και εν πολλοίς τρομακτικούς (εξαιτίας τη μη ύπαρξης προηγούμενης βιωμένης εμπειρίας) ρυθμούς.

Ο ΠΟΥ χαρακτηρίζει πλέον πανδημία τον κοροναϊό.

Ένα είναι βέβαιο. Ο κοροναϊός είναι εκείνος ο παράγοντας όπου μετά το κραχ του 2007-2008 και την οικονομική κρίση που ακολούθησε, έρχεται για να ανατρέψει μία σειρά από καθιερωμένες αντιλήψεις περί «καθημερινότητας», «ρουτίνας» και ακόμα περισσότερο περί «επιστροφής στην κανονικότητα», μετά από μια βαθιά και παρατεταμένη περίοδο οικονομικής κρίσης.

Οι κοινωνίες και φυσικά η ελληνική κοινωνία μετά το πέρας αυτής της περιόδου (πόσο αυτή θα διαρκέσει –κάποιες εβδομάδες ή μήνες ενδεχομένως- από ιατρικής άποψης κανείς δεν μπορεί να το προσδιορίσει αυτή τη στιγμή) θα είναι αλλαγμένες.

Οι άνθρωποι θα σκέφτονται διαφορετικά. Πόσο και προς ποια κατεύθυνση επίσης δεν μπορεί να το προσδιορίσει κανείς με ακρίβεια.

Οι πάντες δοκιμάζονται και οι πάντες κρίνονται και θα κριθούν αυστηρά από το πώς θα ανταποκριθούν και πως θα αντεπεξέλθουν ή όχι στα καθήκοντα που θέτει η αντιμετώπιση του κοροναϊού και των συνεπειών του σε όλα τα επίπεδα. Κοινωνικό, οικονομικό, πολιτικό, πολιτισμικό.

Οι πάντες καλούνται να δράσουν σε συνθήκες που συναγερμού. Οι αποφάσεις του καθενός σε ατομικό ή συλλογικό επίπεδο για πρώτη φορά με τέτοια αμεσότητα έχουν επίπτωση και κρίνουν το θέμα με το δίλημμα που συμπυκνώνεται στη φράση «ζήτημα ζωής ή θανάτου».

Εξετάσεις

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η κυβέρνηση, τα κόμματα, το πολιτικό σύστημα σε όλες του τις εκφάνσεις δίνουν τις δικές τους εξετάσεις.

Το πολιτικό σύστημα κρίνεται στο βαθμό που δίνει ή δεν δίνει τη μάχη για την πρόληψη της εξάπλωσης του κοροναϊού, τον περιορισμό των συνεπειών του, τη διαχείριση των επιπτώσεών του και την ανάκαμψη από τα βάρη που θα αφήσει.

Στο βαθμό που οι επιπτώσεις του κοροναϊού θα αλλάζουν την κοινωνική συμπεριφορά θα επέλθουν και αλλαγές στο πολιτικό σύστημα.

Η συζήτηση που έχει ανοίξει για τις σχέσεις κράτους και εκκλησίας, θρησκευτικής πίστης και επιστήμης με αφορμή το …ιερό δισκοπότηρο, είναι ένα απτό παράδειγμα των πρώτων επιπτώσεων στις αντιλήψεις της κοινωνίας.

Τα πρώτα δείγματα του πολιτικού συστήματος, ιδίως της κυβερνητικής παράταξης και γενικότερα όσων βρίσκονται προς τα δεξιά του πολιτικού φάσματος δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικά. Η κοινωνία τα καταγράφει, ιδίως όταν εδώ δεν μιλάμε για κλασικές περιπτώσεις δημαγωγίας, αλλά για περιπτώσεις όπου ο πολιτικαντισμός γίνεται κυνισμός ρισκάροντας κυριολεκτικά τη δημόσια υγεία και την προστασία του πολυτιμότερου αγαθού που είναι αυτή καθ’ αυτή η φυσική ύπαρξη του ανθρώπου, η ίδια η ζωή του.

Η συζήτηση που ανοίγει δειλά-δειλά για το ρόλο δημόσιου και ιδιωτικού συστήματος υγείας είναι ένα δεύτερο παράδειγμα. Ακόμα στην Ελλάδα δεν έχει ανοίξει στο εύρος, την έκταση και το βάθος που θα γίνει το επόμενο διάστημα όσο –και αυτό είναι φυσιολογικό- τα κρούσματα θα αυξάνονται.

Η σχέση και ο ρόλος δημόσιου και ιδιωτικού τομέα της οικονομίας μπαίνει επί τάπητος όταν παίρνονται μέτρα με τόσο επείγοντα χαρακτήρα και πρέπει να εφαρμοστούν σε πανεθνική κλίμακα.

Παράγωγο των δύο παραπάνω παραμέτρων είναι και η ταξική διάσταση της εφαρμογής των μέτρων. Ποιος θα σηκώσει στο τέλος της ημέρας τα βάρη από το οικονομικό και κοινωνικό κόστος της προστασίας της δημόσιας υγείας. Πως θα επιμεριστούν στην πράξη ανάμεσα σε εργοδότες και εργαζόμενους, ανάμεσα σε μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις.

Ικανότητες

Πως το κράτος θα θέσει σε αποτελεσματική λειτουργία και θα προστατεύσει κοινωνικά αδύναμες ομάδες από την κερδοσκοπία όσων εμπορεύονται απαραίτητα ιατρικού τύπου υλικά για την προστασία από τη μετάδοση ιών. Το παράδειγμα με την εκτόξευση της τιμής σε χειρουργικές μάσκες και αντισηπτικά για να κερδοσκοπήσουν κάποιοι επιτήδειοι στην αγορά είναι ένα χαρακτηριστικό δείγμα.

Στο πλαίσιο των παραπάνω παραγόντων η ικανότητα άσκησης αποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης είναι μια ακόμα παράμετρος η οποία βρίσκεται στο μικροσκόπιο της κοινωνίας.

Τα κόμματα, κυβέρνηση και αντιπολίτευση κρίνονται από το πώς ασκούν ηγεσία σε στιγμές που οι αποφάσεις τους και η πρακτικής τους μπορεί να σώσει ζωές ή να προκαλέσει επιπλέον ανθρώπινα θύματα.

Πρακτικά το πολιτικό σύστημα καλείται να δράσει σε συνθήκες σχεδόν πολεμικές. Σε συνθήκες όπου και μια ολόκληρη χώρα θα πρέπει να μπει σε καραντίνα για να προστατευθεί!

Η μάχη για την προστασία της δημόσιας υγείας από τον κοροναϊό και την επαναφορά σε κανονικούς ρυθμούς της οικονομικής και κοινωνικής ζωής θα αποτελέσει ένα ακόμα τεστ των σχέσεων της Ελλάδας με την ΕΕ.

Ήδη η συζήτηση για τις οικονομικές επιπτώσεις έχει ανοίξει. Το αν οι Βρυξέλλες θα επιτρέψουν τη διάθεση των απαιτούμενων οικονομικών πόρων κατά παράβαση των κανόνων της οικονομικής επιτροπείας στην οποία έχει τεθεί η χώρα μας είναι ένα ακόμα στοιχείο που θα κρίνει και το πώς η κοινωνία βλέπει την ΕΕ αλλά και τη στάση των κομμάτων, πρωτίστως της κυβέρνησης έναντι των Βρυξελλών.

Δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής μας, ότι στα πρώτα στάδια της εμφάνισης του φαινομένου στην Κίνα, την εντύπωση που είχε προκαλέσει σε εμάς εδώ στις κοινωνίες της Δύσης, το γεγονός ότι η Κίνα κατάφερε να κατασκευάζει εκ του μηδενός μέσα σε μερικές μέρες ή έστω εβδομάδες ολόκληρα νοσοκομεία για να ανταποκριθεί σε έκτακτες κρίσεις και συνθήκες.

Διεργασίες

Στην εξέλιξη του φαινομένου πολλά ακόμα θα προκύψουν και θα προκαλέσουν τις αντίστοιχες κοινωνικές και πολιτικές διεργασίες.

Με μαθηματική ακρίβεια μπορούμε να προβλέψουμε ότι οι αντιλήψεις μας για κατεστημένους θεσμούς, πρόσωπα και φορείς και αντιλήψεις – συστήματα αξιών, τα οποία μέχρι σήμερα θεωρούσαμε δεδομένα, θα έχουν αλλάξει.

Η κυβέρνηση και ο πρωθυπουργός στο τέλος θα κάνουν ταμείο. Το ίδιο και τα κόμματα. Το πώς θα εξέλθουν οι πολιτικοί φορείς από αυτή την κρίση θα καθορίσει και τη μετέπειτα πορεία τους.

Από την νίκη ή την ήττα των ιδεών τους και της πρακτικής τους σε τέτοιες συνθήκες θα κριθεί η ηγεμονία τους ή η περιθωριοποίησή τους ή ακόμα και η εξαφάνισή τους.

Στην πραγματικότητα, μέσα από τέτοιες συνθήκες εκτάκτου ανάγκης κρίνονται τα αφηγήματα και ο ρεαλισμός των πολιτικών δυνάμεων.

Για την κυβέρνηση και τα κόμματα ο κοροναϊός είναι η πραγματική ασύμμετρη απειλή, καθώς μονάδα μέτρησης για τη βαθμολογία τους από τους πολίτες είναι όπως και σε συνθήκες πολέμου, τα …ανθρώπινα θύματα.