Η «κατάρα» της πανδημίας και το «επιθετικό ριμπάουντ»

Οι καιροί κάνουν τους ανθρώπους. Το πώς θα αντιδράσεις σε ένα απρόβλεπτο σοκ που ταράζει ξαφνικά το παρόν και το μέλλον σου. Η παγκόσμια πανδημία απειλεί ζωές, αλλά ταυτόχρονα την οικονομία, με την ελληνική κυβέρνηση να αντιμετωπίζει – μαζί με το Προσφυγικό και την ένταση με την Τουρκία – την «τέλεια καταιγίδα». Σε ένα έτος που μόνο λαμπρά νέα προοιωνιζόταν για την ανάπτυξη, τις νέες ελαφρύνσεις σε φόρους-εισφορές, και τέλος πάντων ξεπηδούσε η ευκαιρία να βιώσει ο ταλαιπωρημένος Ελληνας την πολυσυζητημένη «έξοδο από τα Μνημόνια».

Η ζωή έτσι είναι, έχει ανατροπές. Και το μεγάλο στοίχημα της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη, από την πρώτη ημέρα, ήταν η οικονομία. Ποντάροντας σχεδόν όλο το πολιτικό της κεφάλαιο στο να αισθανθούν οι πολίτες την αλλαγή στην τσέπη τους. Η ένταση της εξάπλωσης του φονικού ιού παγκοσμίως πήγε πίσω αυτά τα σχέδια. Δεν μιλάμε πια για τις επενδύσεις των πολλών δισ. ευρώ, για αύξηση θέσεων εργασίας και ευκαιρίες. Παγωμάρα. Συζητάμε για τον κίνδυνο να υποστεί το ΑΕΠ απώλειες κοντά στο 1%, δηλαδή έως και 2 δισ. ευρώ, θέτοντας εν αμφιβόλω τον στόχο 3,5% στο πλεόνασμα για το 2020.

Το κρίσιμο τώρα είναι πώς θα ανακτήσεις την κατοχή της μπάλας από μία χαμένη βολή, να πετύχεις το ριμπάουντ ακόμα και αν φαίνεται πως το παιχνίδι γέρνει προς την πλευρά του αντιπάλου. Οι καιροί δείχνουν τους ανθρώπους.

Τα σενάρια και οι προβλέψεις

Ας πιάσουμε τα δεδομένα. Η πανδημία προβλέπεται να φέρει πτώση του ΑΕΠ 0,4%-0,9% για το 2020. Το πιο ήπιο σενάριο προκαλεί βραχυπρόθεσμο σοκ στην εξωτερική ζήτηση, στην εγχώρια αβεβαιότητα, με διάρκεια έως το 2ο τρίμηνο. Το δυσμενές σενάριο δείχνει ισχυρό σοκ στην εξωτερική ζήτηση και έντονη διαταραχή έως το 3ο τρίμηνο. Το κόστος στις ευρωπαϊκές τράπεζες έως το 2023 υπολογίζεται σε 30 δισ. ευρώ (Goldman Sachs), ενώ στις ελληνικές τράπεζες μείωση της κερδοφορίας έως 13%. Στο βασικό σενάριο το ΑΕΠ σε ευρωζώνη και ΗΠΑ θα είναι 0,7% και 1,5% αντίστοιχα και στο δυσμενές 0,4% και 0,9%. «Μαύρες» προβλέψεις για τον τουρισμό με κόστος 1-1,5 δισ. ευρώ μηνιαίως στην Ευρώπη, ενώ για τις αερομεταφορές στα 113 δισ. δολάρια. Οι οικονομολόγοι μιλούν για έναν συναγερμό ρευστότητας.

Προκαλείται από τη ραγδαία πτώση της ιδιωτικής κατανάλωσης, της ζήτησης και μειώνει τα έσοδα σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα.

Ας δούμε πώς θα ανακτήσουμε την μπάλα μετά τη χαμένη βολή. Η πανδημία αποτελεί ένα απρόβλεπτο γεγονός, μεγάλης έντασης, αλλά αφότου διακοπεί δεν αφήνει «σημάδια» με μεγάλη διάρκεια, όπως συμβαίνει με τις χρηματοπιστωτικές κρίσεις. Εκεί έρχεται ο βασικός παράγοντας της λήψης πολιτικών αποφάσεων. Το θετικό από αυτή την κρίση είναι να ξεπεραστεί η εμμονή χωρών της Ευρώπης με τη δημοσιονομική αυστηρότητα. Να γίνει πλέον αντιληπτό πως οι πολιτικές τόνωσης της ανάπτυξης θα είναι η νέα κουλτούρα για την ευρωζώνη. Η Ευρωπαϊκή

Κεντρική Τράπεζα, η Κομισιόν και οι ευρωπαίοι ηγέτες φαίνεται πως εξετάζουν εργαλεία για πολύ φθηνή χρηματοδότηση. Ο «κόκκινος» συναγερμός να μη ζήσουμε μια εκδοχή της κρίσης του 2008 ίσως ευνοήσει την Ελλάδα. Η Αθήνα εδώ και καιρό δίνει μάχη να της δοθεί δημοσιονομικός χώρος για το 2020 προκειμένου να αυξήσει το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων και ζητά να λάβει τη μείωση των στόχων στο πρωτογενές πλεόνασμα. Επομένως, η «κατάρα» της πανδημίας ίσως ευνοήσει προς αυτή την κατεύθυνση υπό τον φόβο μιας νέας κρίσης.

Ζημιές και κέρδη

Ας πάμε στα θετικά. Είναι σχεδόν βέβαιο πως η πανδημία θα έχει αρνητική επίδραση σε πολλούς κλάδους. Θα πληγούν ο τουρισμός, η αγορά ακινήτων – κατασκευών (μείωση αγοραπωλησιών κ.λπ.), η εστίαση, οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες. Ωστόσο, μπορεί να υπάρξουν και θετικές επιδράσεις, οι οποίες σε συνδυασμό με τα κυβερνητικά μέτρα τόνωσης να ισοφαρίσουν ένα μέρος των απωλειών. Οι τομείς που ίσως «κερδίσουν» είναι οι φαρμακοβιομηχανίες και ο κλάδος Υγείας, δηλαδή αύξηση των πωλήσεων και του τζίρου σε ιατρικές υπηρεσίες και ιατρικά εφόδια/εξοπλισμό. Ενδεχομένως να ενισχυθεί το ηλεκτρονικό εμπόριο με αύξηση των πωλήσεων, λόγω αποφυγής επίσκεψης στα καταστήματα. Αυτό μπορεί να «σώσει» τον στόχο του οικονομικού επιτελείου για τις ηλεκτρονικές συναλλαγές, που υπολογίζονται σε 550 εκατ. ευρώ.

Στην κακή έκπληξη ίσως έχει νόημα το πλατωνικό έργο, στο οποίο ελάχιστες φορές θα συναντήσεις τη λέξη κακό, αλλά διαστάσεις του ή θετικές έννοιες που αντιτίθενται στο κακό.