Η Κίνα δοκιμάζει να ανακτήσει το κύρος εν μέσω της πανδημίας

Αρχικά όλα έδειχναν ότι θα ήταν η μεγάλη δοκιμασία που θα υπονόμευε τα όποια σχέδια για ακόμη μεγαλύτερη διεθνή αναβάθμιση είχε το κινεζικό καθεστώς και ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ.

Την ώρα που η κινεζική οικονομία ούτως ή άλλως είχε δείξει σημάδια επιβράδυνσης, το ενδεχόμενο ενός εμπορικού πολέμου δεν είχε πλήρως αποτραπεί και η στρατηγική «Ένας δρόμος – μία ζώνη» συναντούσε εμπόδια στο πλήρες ξεδίπλωμά της, συμπεριλαμβανομένων των συντονισμένων προσπαθειών να ανακοπεί η διεκδίκησή της να είναι η ηγετική δύναμη στα δίκτυα 5G,  η Κίνα βρέθηκε αντιμέτωπη με μια υγειονομική κρίσης χωρίς προηγούμενο.

Η επιδημία του νέου κοροναϊού, που στην αρχή φάνηκε ότι θα ήταν κυρίως εντοπισμένη στην Κίνα οδήγησε σε ακραία μέτρα περιορισμού της κίνησης και της εργασίας και φαινόταν να απειλεί να οδηγήσει την κινεζική οικονομία σε μια ακόμη μεγαλύτερη επιβράδυνση. Την ίδια ώρα οι αρχικές πληροφορίες για απόπειρα συγκάλυψης της επιδημίας και για προβληματική αντιμετώπιση, φάνηκε να διαμορφώνουν όρους όπου η κινεζική ηγεσία θα αντιμετώπιζε μια ευρύτερη κρίση νομιμοποίησης.

Μάλιστα, δεν ήταν λίγες οι αναλύσεις, τις πρώτες μέρες, που θεωρούσαν ότι η επιδημία προσέφερε στις δυτικές ηγεμονικές δυνάμεις και κυρίως τις ΗΠΑ, την ευκαιρία που αναζητούσαν για να βρεθεί σε δυσμενέστερη θέση η Κίνα.

Η εξέλιξη της πανδημίας και η κινεζική απάντηση

Με βάση τα δεδομένα που έχουμε, μια που η πληροφόρηση παραμένει ελεγχόμενη, η κινεζική ηγεσία επέλεξε τελικά να χρησιμοποιήσει όλο το πολιτικό και θεσμικό της οπλοστάσιο για να ελέγξει την επιδημία.

Με δεδομένο ότι η αντιμετώπιση του ιού με εμβόλιο ή θεραπευτικά μέσα θα απαιτήσει χρόνο, προχώρησαν στην εφαρμογή εντός εκτεταμένου συστήματος καραντίνας και μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης, παγώνοντας ταυτόχρονα μεγάλο μέρος της οικονομικής δραστηριότητας στην Κίνα σε μια προσπάθεια να ελέγξουν την εξάπλωση, ξεκινώντας από την προσπάθεια να μην επεκταθεί σε μεγάλη κλίμακα σε άλλες επαρχίες πέραν του επικέντρου.

Τα μέτρα αυτά, που συνδυάστηκαν και με την κινητοποίηση σημαντικών πόρων, όπως φάνηκε στην ταχύτατη κατασκευή ειδικών νοσοκομείων, φαίνεται ότι απέδωσαν, καθώς όλα δείχνουν ότι η Κίνα έχει περάσει μέρες τώρα την κορύφωση της επιδημίας, έχει μικρό αριθμό κρουσμάτων και δείχνει να κινδυνεύει περισσότερο από εισαγόμενα κρούσματα. Σήμερα το επίκεντρο της πανδημίας δεν είναι η Κίνα είναι η Ευρώπη και έχουμε περισσότερους νεκρούς εκτός Κίνας.

Κυρίως, όμως, η Κίνα μπορεί να υποστηρίζει σήμερα ότι είναι η χώρα που κατάφερε έστω και εν μέρει να ελέγξει το ρυθμό εξάπλωσης της πανδημίας και να «κερδίσει χρόνο» για την υπόλοιπη ανθρωπότητα, έστω και εάν όλα δείχνουν ότι η καθυστέρηση λήψης έκτακτων μέτρων από τις υπόλοιπες χώρες μάλλον δεν συνέβαλε στην ανακοπή της.

Επιπλέον, σήμερα, με την εξαίρεση ίσως της Μεγάλης Βρετανίας, όλες οι χώρες αναγνωρίσουν το παράδειγμα της Κίνας και δοκιμάζουν εκτεταμένα μέτρα «κοινωνικής αποστασιοποίησης» ακυρώνοντας μεγάλο μέρος των δραστηριοτήτων για να μπορέσουν να ανακόψουν την επέκταση της πανδημίας, με βασικό μέλημα να μην καταρρεύσουν τα συστήματα υγείας τους.

Το κόστος βέβαια ήταν πολύ μεγάλο. Στο δίμηνο Ιανουάριος – Φεβρουάριος οι επενδύσεις σταθερού κεφαλαίου υποχώρησαν κατά 24,5%, η βιομηχανική παραγωγή υποχώρησε κατά 13,5% και οι πωλήσεις λιανικής κατά 20,5%. Η υποχώρηση αναμένεται να συνεχιστεί και στους επόμενους μήνες, αν και ίσως γίνει λιγότερο απότομη, ενώ την ίδια ώρα αναμένεται τα στοιχεία για το πρώτο τρίμηνο να δείξουν καθαρή συρρίκνωση και όχι απλώς απουσία ανάπτυξης, όπως ήταν η αρχική πρόβλεψη.

Η Κίνα διεκδικεί ξανά το κύρος της

Σε αυτό το φόντο είναι εμφανής το τελευταίο διάστημα η προσπάθεια της Κίνας να διεκδικήσει αναβαθμισμένο κύρος μέσα από τον τρόπο που χειρίστηκε την πανδημία.

Καταρχάς έχει δώσει μεγάλη σημασία στο πώς ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αλλά και πλήθος ειδικών έχουν αναγνωρίσει την αποτελεσματικότητα των μέτρων που πήρε. Έπειτα, προβάλλει με κάθε τρόπο το γεγονός ότι κατάφερε να ανακόψει το ρυθμό εξάπλωσης της επιδημίας. Και βέβαια προχωρά στην αποστολή ιατροφαρμακευτικού υλικού και ειδικών σε άλλες χώρες, όπως π.χ. έκανε πρόσφατα στην Ιταλία, αλλά και στο Ιράν

Όλα αυτά, σαφώς εντάσσονται σε μια προσπάθεια να δείξει ότι σήμερα μπορεί να ηγηθεί της προσπάθειας να ανταποκριθεί η ανθρωπότητα σε μια τόσο μεγάλη κρίση.

Τα όρια της κινεζικής διεκδίκησης ηγεμονίας

Ωστόσο, όλα αυτά δεν είναι καθόλου δεδομένο βέβαια ότι θα λειτουργήσουν όπως θα ήθελε η κινεζική ηγεσία.

Καταρχάς, το ίδιο το οικονομικό κόστος είναι ήδη μεγάλο και όλα δείχνουν ότι πλέον πάμε για μια παγκόσμια ύφεση, η οποία με τη σειρά της θα επιδεινώσει τη θέση και της κινεζικής οικονομίας, άρα και την προσπάθειά της να διεκδικήσει τη θέση της ηγετικής οικονομίας.

Έπειτα, ούτως ή άλλως η συγκυρία της πανδημίας, ιδίως εάν διαρκέσει για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, διαμορφώνει νέες συνθήκες. Τα κλειστά σύνορα, η υποχώρηση της οικονομικής δραστηριότητας, οι αυξημένες κρατικές παρεμβάσεις, δεν είναι καθόλου δεδομένο ότι θα οδηγήσουν και σε καλύτερη συνθήκη για την κινεζική εκδοχή παγκοσμιοποίησης και το σχέδιο «Ένας δρόμος, μία ζώνη».

Είναι πιθανό επίσης, το αποτέλεσμα της μάχης κατά του νέου κοροναϊού να είναι ένας κόσμος περισσότερο κατακερματισμός, με τις χώρες πιο ενδοστρεφείς, άρα και πάλι ένα έδαφος δυσμενέστερο για τα όποια κινεζικά σχέδια.

Όμως, η μεγαλύτερη δοκιμασία για την Κίνα παραμένει το ερώτημα εάν μπορεί όντως να προσφέρει να ένα ηγεμονικό σχέδιο για το διεθνές σύστημα.

Οι εναλλαγές στην πρωτοκαθεδρία, με τη διαδοχή της Βρετανίας από τις ΗΠΑ που αποτύπωσαν την μακρόχρονη συνέχεια της «Δύσης», δεν στηρίχτηκαν απλώς στη σχετική οικονομική, τεχνολογική και πολιτικοστρατιωτική ισχύ. Αποτύπωσαν επίσης και την ηγεμονία μιας ορισμένης πολιτικής κουλτούρας αλλά και ενός φάσματος πολιτιστικών στοιχείων.

Η Κίνα έχει μια μακρά παράδοση στοχασμού πάνω στην ηγεσία, μόνο που είναι μια παράδοση στοχασμού μιας ηγεσίας που θέτει την Κίνα στο επίκεντρο. Αυτό διαφέρει από αντιλήψεις ηγεσίας που στηρίζονται κυρίως σε μια εικόνα του κόσμου, παρά της ηγετικής χώρας.

Οι ΗΠΑ ανέβηκαν στην ηγετική θέση επειδή υποστήριξαν ότι εξασφάλιζαν τα συμφέροντα όλης της Δύσης ή επειδή διευκόλυναν τη Γερμανία ή την Ιαπωνία να αναβαθμιστούν ή ακόμη και να τις ανταγωνιστούν. Αντίστοιχα, η ΕΣΣΔ επίσης διεκδίκησε να είναι το κέντρο του σοσιαλιστικού στρατοπέδου, όχι όμως μια «ρωσική αυτοκρατορία».

Το ερώτημα για την Κίνα είναι εάν μπορεί όχι απλώς να προβάλει ή να εξάγει τα κινεζική επιτεύγματα, αλλά και να εγγυηθεί μια ορισμένη εικόνα και κατάσταση του πλανήτη.