Δημοκρατία και ανάληψη ευθύνης

«Η δημοκρατία είναι μονάχα μία. Είναι, πέρα από τις διάφορες ιστορικές φάσεις της και τους φθαρτούς θεσμούς της, εκείνη που κάνει τον άνθρωπο να είναι υπεύθυνος απέναντι του εαυτού του, να διαλέγει ελεύθερα τους σκοπούς και τους κύκλους της ηθικής του ζωής, τους φίλους και τους πνευματικούς και ψυχικούς του δρόμους. Η δημοκρατία αυτή – η μοναδική που μπορεί να συλληφθεί λογικά – πηγάζει μέσα από τη φύση του ανθρώπου. Η δημοκρατία δεν κατασκευάσθηκε, δεν εφευρέθηκε, ανακαλύφθηκε μέσα μας. Δεν είναι το αποτέλεσμα αντικειμενικών περιστάσεων και κοινωνικών συνθηκών. Είναι, απλούστατα, η πρωταρχική αλλά και η πιο μεγάλη υποκειμενική κύρωση του εαυτού μας. Είναι ο ίδιος ο εαυτός μας, η άμεση αναπνοή μας, και η αναπνοή του πλησίον μας».

Ο αείμνηστος Παναγιώτης Κανελλόπουλος, ο σπουδαίος πολιτικός ανήρ και μέγας διανοούμενος, αναδεικνύει στο ανωτέρω κείμενο την εσώτερη σχέση ανάμεσα στη δημοκρατία και την ανθρώπινη φύση, την αλληλεξάρτηση δημοκρατίας και ατομικής υπευθυνότητας.

Η δημοκρατία, που κατά τον Κανελλόπουλο ενυπάρχει ως κάτι το εγγενές στη φύση του ανθρώπου, εξελίσσεται ανάλογα με την ψυχοπνευματική ανάπτυξη της ανθρώπινης προσωπικότητας, και κατά τούτο αποτελεί ταυτόχρονα και δημιούργημα.

Πρωταρχικής σημασίας εν προκειμένω είναι η ανάληψη ευθύνης από τον άνθρωπο, την αενάως διαμορφούμενη ανθρώπινη προσωπικότητα, όπως προϋποθέτει αλλά και αξιώνει το δημοκρατικό πολίτευμα.

Στο πλαίσιο του δημοκρατικού πολιτεύματος ο άνθρωπος είναι υπεύθυνος απέναντι στον εαυτό του, έχει τη δυνατότητα να πραγματώνει τον εαυτό του κατά το δοκούν, επιτρέποντας ταυτόχρονα και στους υπολοίπους να πράξουν το ίδιο.

Ζητούμενο και ιδεώδες της δημοκρατίας είναι η αυτόνομη οντότητα, ο ελεύθερος, αυθύπαρκτος και αυθυπόστατος άνθρωπος, που γνωρίζει επακριβώς τις ευθύνες του και τις υποχρεώσεις του, όπως ασφαλώς και τα δικαιώματά του.

Φρονώ, αγαπητοί αναγνώστες και αγαπητές αναγνώστριες, ότι τα προαναφερθέντα εξηγούν σε ικανοποιητικό βαθμό τα ελλείμματα που παρατηρούνται το τελευταίο διάστημα στη χώρα μας, στην κοινωνία μας, όσον αφορά τη συναίσθηση της ευθύνης, την απόλυτη επίγνωση και συνείδηση των υποχρεώσεών μας ως πολιτών.