Χωρίς «εαρινή ασπίδα»

Στα τέλη Φεβρουαρίου η Αγκυρα θεωρούσε ότι ελέγχει απόλυτα το παιχνίδι σε όλα τα μέτωπα. Οι Βρυξέλλες, ακόμη περισσότερο το Βερολίνο, απέφευγαν να ανοίξουν ένα ρήγμα που θα μπορούσε να οδηγήσει σε «ναυάγιο» τη συμφωνία για το Προσφυγικό. Η Κοινή Δήλωση ΕΕ – Τουρκίας ήταν το μόνο οχυρό που διέθετε η Ευρώπη από το 2016 και δεν έπρεπε να γίνουν κινήσεις που θα δυσαρεστούσαν τον Ερντογάν. Για το τουρκολιβυκό μνημόνιο, το ΝΑΤΟ κώφευε επιδεικτικά και η Γερμανία δεν θεωρούσε την Ελλάδα ως άμεσα ενδιαφερόμενη για τις εξελίξεις στην Τζαμαχιρία. Μόνο το αεροπλανοφόρο που έστειλε ο Μακρόν στην Ανατολική Μεσόγειο αποτελούσε μια ενοχλητική αλογόμυγα για τον τουρκικό σχεδιασμό. Στον Βορρά της Συρίας, ο Ερντογάν αισθανόταν ακόμη τροπαιούχος, αφού ακόμη και ο Πούτιν είχε αποφασίσει να ανεχθεί την εισβολή. Την ώρα δε που η Ιταλία και η Κεντρική Ευρώπη άρχισαν τρομαγμένες να μετράνε νεκρούς και να μπαίνουν σταδιακά σε μια γενική καραντίνα για τον κορωνοϊό, η Τουρκία έλεγε ότι δεν έχει καταγράψει ούτε ένα κρούσμα.

Αρκούσαν μόλις δύο εβδομάδες για να αρχίσει μια πορεία υποχώρησης σχεδόν σε όλες τις γραμμές. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δείχνει εγκλωβισμένος σε όλα τα μέτωπα και η κατάσταση στο εσωτερικό της Τουρκίας εγκυμονεί εκρήξεις. Οι βεβαιότητες και η υπεροψία σβήνουν μέσα σε απανωτά λάθη. Το πρώτο, προφανώς, έγινε στο Ιντλίμπ με την επιχείρηση «Εαρινή Ασπίδα». Ο Μάρτιος μπήκε με την έναρξη στρατιωτικής επίθεσης εναντίον του συριακού στρατού και η τουρκική κοινωνία άρχισε να μετρά δεκάδες φέρετρα τούρκων στρατιωτών. Αλλο οι αντάρτες και ο στρατός των ατάκτων στη μεθόριο Τουρκίας – Συρίας και άλλο το καθεστώς Ασαντ. Ο Πούτιν δεν ήταν πλέον σύμμαχος και εφεδρείες από τη Δύση δεν υπάρχουν, καθώς οι γέφυρες είχαν πριονιστεί. Ο αντιπερισπασμός, για να αλλάξει και η εσωτερική ατζέντα, στήθηκε με τους πρόσφυγες στον Εβρο – που εξόργισε και ενεργοποίησε αντί να εκβιάσει τους Ευρωπαίους. Μέσα σε ένα Σαββατοκύριακο τα ελληνικά σύνορα έγιναν ξανά ευρωπαϊκά.

Χωρίς στηρίγματα πορεύεται και η συμμαχία Ερντογάν – Σάρατζ. Ο στρατηγός Χαφτάρ περιοδεύει στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και στέλνει πρεσβευτή στη Δαμασκό με τις ευλογίες του Πούτιν, ενώ η Αθήνα, ενδεχομένως κι άλλοι εταίροι στην ΕΕ, ετοιμάζονται να άρουν την αναγνώριση στην επίσημη λιβυκή κυβέρνηση – του Φαγέζ αλ Σάρατζ. Ο τούρκος πρεσβευτής στον ΟΗΕ, δε, διερωτάται εγγράφως γιατί τα Ηνωμένα Εθνη δεν έχουν ακόμη αναρτήσει το τουρκολιβυκό σύμφωνο για τις θαλάσσιες ζώνες. Οσο για το Προσφυγικό, το σήμα της τηλεδιάσκεψης του Ερντογάν με Μέρκελ, Μακρόν και Τζόνσον ήταν ασθενές και η γραμμή έκλεισε μόνο με μία γερμανική υπόσχεση για έξτρα χρηματοδότηση της τάξης των 125 εκατομμυρίων ευρώ. Οι άλλοι όροι του Ερντογάν και πολύ περισσότερο η απαίτηση να ξαναγραφεί η συμφωνία με την ΕΕ δεν βρήκαν αποδέκτες. Ο Ερντογάν, άλλωστε, έμεινε μόνος μπροστά σε μια οθόνη στην Κωνσταντινούπολη, καθώς την ίδια μέρα η Τουρκία ανακάλυψε ότι έχει και εκείνη θύματα από τον κορωνοϊό – κλείνοντας πλέον σύνορα, τζαμιά, σχολεία και στρατιωτικές σχολές.

Αν ο τούρκος πρόεδρος είχε επενδύσει στο Προσφυγικό για να κερδίσει τον γύρο της παρτίδας, είναι πλέον ξεκάθαρο ότι δεν υπάρχουν πρόθυμοι συμπαίκτες. Και παρά την «έκρηξη ανθρωπισμού», ο ίδιος είναι ο «χαρτοκλέφτης» στο τραπέζι. Η πανδημία έχει αλλάξει τις προτεραιότητες και στην Ευρώπη και στην Τουρκία – και αν το Ακ Σαράι ήταν απροετοίμαστο, μπορεί ο Ερντογάν να βρεθεί προσεχώς αντιμέτωπος με ένα κύμα αμφισβήτησης. Η τουρκική οικονομία μπαίνει ξανά σε κλυδωνισμούς και τα πολλαπλά μέτωπα εντείνουν την αιμορραγία. Επί 20 χρόνια, τις ώρες της αβεβαιότητας, ο «σουλτάνος» αναζητούσε διέξοδο στις πρόωρες εκλογές. Στην Αθήνα και σε κάποιες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, ωστόσο, προεξοφλούν ότι πλέον κινείται χωρίς «εαρινή ασπίδα» – φέρνοντας κοντά και την αντίστροφη μέτρηση.