Ολόφρεσκα τα αποτελέσματα δημοσκόπησης που διεξήγαγε η διεθνής οργάνωση Gullup σε 26 χώρες διεθνώς σε δείγμα 20.000 ανθρώπων, στους οποίους ζητήθηκε να περιγράψουν τα συναισθήματά τους σε σχέση με την πανδημία του κοροναϊού.

Τα αποτέλεσμα δεν ξαφνιάζουν ιδιαίτερα, δεδομένου ότι το 62% των ερωτηθέντων ανέφερε ότι ανησυχούν μήπως κολλήσουν. Αλλά εκ πρώτης όψεως προκαλεί εντύπωση σε ποσοστό 56% οι ερωτηθέντες είπαν ότι θεωρούν τον φόβο υπερβολικό. Πώς συνδέονται όμως μεταξύ τους τα δύο δημοσκοπικά ευρήματα;

Φόβος και ανασφάλεια

Ο Κάντσο Στόιτσεφ, διευθυντής του παγκοσμίου φήμης δημοκοπικού ινστιτούτου, θεωρεί ότι δεν βρίσκονται σε αντίθεση. “Ο ιός είναι πραγματικός και είναι φυσικό οι άνθρωποι να τον φοβούνται” λέει μιλώντας στη DW. “Από την άλλη πλευρά ιοί κυκλοφορούν από τότε που υπάρχουν άνθρωποι στη γη. Όλοι ξέρουν ότι περιβαλλόμαστε από ιούς. Γι αυτό τον λόγο φαίνονται σε ορισμένους υπερβολικές οι αντιδράσεις για τον ιό”.

Παρόλα αυτά ο αριθμός των νεκρών αυξάνεται καθημερινά και εμβόλιο δεν αναμένεται τους επόμενους μήνες. Για πολλούς τίθεται το ερώτημα, τι πρόκειται να γίνει. Καθημερινά ανακοινώνονται νέα μέτρα. Σχολεία, νηπιαγωγεία και πανεπιστήμια μένουν κλειστά. Οι κοινωνικές επαφές περιορίζονται από τις κυβερνήσεις.

Σε ένα σπάνιο διάγγελμα η καγκελάριος Μέρκελ, η οποία από χθες βρίσκεται σε καραντίνα στο σπίτι, έκανε λόγο για την “μεγαλύτερη πρόκληση από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο”. Εδώ δεν πρόκειται και τόσο για φόβο, όσο για ανασφάλεια. Η δημόσια ζωή και η καθημερινότητα έχουν σταματήσει.

Για τον Κάντσο Στόιτσεφ η τωρινή πρόκληση βρίσκεται στη συναισθηματική διαχείριση του φόβου των ανθρώπων με τον ιό. “Ο φόβος είναι κομμάτι του DNA μας” λέει, “και μάλιστα ζωτικής σημασίας.

Στην πραγματικότητα, στην ιστορία της ανθρωπότητας έπαιξε πάντα σημαντικό ρόλο. Η ασφάλεια είναι ένα φαινόμενο του πρόσφατου παρελθόντος. Ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες, λόγω της προόδου και του εκσυγχρονισμού, έχουμε το συναίσθημα ότι η ζωή μας είναι εξασφαλισμένη, προβλέψιμη.

Αλλά σε μια κατάσταση όπως αυτή, που ο φόβος εισβάλλει στη ζωή μας με τέτοια βιαιότητα, λείπει η ασφάλεια κι αυτό επιβαρύνει τη ψυχολογία μας. Κανείς δεν μπορεί να πει αυτή τη στιγμή με βεβαιότητα τι θα συμβεί σε ένα, δύο ή τρεις μήνες”.

Μαθημένα σε κρίσεις τα Βαλκάνια

Η πρόσληψη όμως της ανασφάλειας και του φόβου διαφέρει στον κόσμο σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της μελέτης. Κι αυτό εξηγεί ίσως γιατί το 56% των ερωτηθέντων θεωρούν υπερβολική την απειλή από τον νέο ιό.

“Γνωρίζουμε ότι σε ορισμένες χώρες η κορωνοκρίση ξεκίνησε πριν από δύο και τρεις εβδομάδες, έτσι ώστε τώρα βρίσκονται σε άλλη φάση” επισημαίνει ο Στόίτσεφ. “Η Ιταλία βρίσκεται σε μια πολύ προχωρημένη φάση και είναι κατανοητό ότι οι Ιταλοί αντιδρούν έτσι. Η Βοσνία – Ερζεγοβίνη βρίσκεται ακόμη σε πρώιμη φάση”.

Ιδιαίτερα στις βαλκανικές χώρες, που συμπεριλήφθηκαν στη μελέτη, ο φόβος δεν φαίνεται να επεκτείνεται. Στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη το 73% των ερωτηθέντων αξιολογεί τον φόβο ως υπερβολικό, στη Βόρεια Μακεδονία το 73%.

Κατά τον Βούλγαρο Κάντσο Στόιτσεφ η εξήγηση βρίσκεται και στην πολυκύμαντη ιστορία στην περιοχή. “Τα Βαλκάνια επί αιώνες ήταν ένα σημαντικό σταυροδρόμι. Εδώ οι ιστορικές εντάσεις είναι σαφώς μεγαλύτερες, οι άνθρωποι έπρεπε να ξεπεράσουν μεγαλύτερες και περισσότερες κρίσεις, κάτι που φαίνεται τα τελευταία 30 χρόνια. Η Βουλγαρία, η Ρουμανία και η πρώην Γιουγκοσλαβία βίωσαν συνεχείς κρίσεις. Υπό μια έννοια είναι περισσότερο συνηθισμένες γι αυτού του είδους τις καταστάσεις”.

Πιο σαφές γίνεται όταν επιχειρούνται συγκρίσεις. Οι άνθρωποι στη δυτική Ευρώπη προσλαμβάνουν τον φόβο για τον ιό ως πραγματικό. Αυτήν την απάντηση δίνει το 70% των ερωτηθέντων.

“Η σημερινή κρίση διαλύει όλες τις αυταπάτες”

Είναι ενδιαφέρον να επισημανθεί στη δημοσκόπηση ότι το 76% όλων των ερωτηθέντων είναι διατεθειμένο να περιορίσει τις προσωπικές του ελευθερίες, ανεξάρτητα εάν θεωρεί υπερβολική η όχι την απειλή. Πολύ μπροστά βρίσκεται η Αυστρία με 95%, η Βόρεια Μακεδονία με 94% και η Ολλανδία με 91%.

Στις κάτω θέσεις βρίσκονται οι ΗΠΑ με μόνο 45%. Ο Κάντσι Στόιτσεφ αναφέρει ως λόγους τη συνεχιζόμενη πολιτική ρήξη και την ισχυρή δημοκρατική παράδοση της χώρας. Η πεμπτουσία της έρευνας όμως βρίσκεται σε ένα άλλο σημείο. “Εκείνο που διαπιστώνουμε είναι η σημαντική ενίσχυση εμπιστοσύνης στις εθνικές κυβερνήσεις.

Εάν πάρουμε ως βάση τους αριθμούς, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι πάνω από από τα 2/3 των ανθρώπων παγκοσμίως αρχίζει να εμπιστεύεται τις κυβερνήσεις επειδή φοβάται”. Συμπέρασμα: Η πολιτική ελίτ που είχε πέσει σε δυσμένεια, με το χρόνο ανακτά εμπιστοσύνη. Το “μόνοι” αντικαθίσταται από το “μαζί”, το “κοντά” από το “μακριά” και το “παγκόσμιο” από το εθνικό.

Για τον διευθυντή του ινστιτούτου Gallup έχει έρθει η ώρα της πολιτικής να επικρατήσει στην παγκόσμια αγορά.

“Η νοοτροπία μας ως καταναλωτές να υπάρχουμε στο δικό μας σύμπαν. Μπορούμε να αγοράζουμε, να ταξιδεύουμε όπου θέλουμε. Η σημερινή κρίση διαλύει όλες τις αυταπάτες. Στο τέλος της ημέρας διαπιστώνουμε ότι οι άνθρωποι είναι συλλογικά όντα. Και όταν πρόκειται για παγκόσμιο και εθνικό επίπεδο, σημαίνει ότι είμαστε μαζί, αλλά όχι σε παγκόσμιο επίπεδο.

“Παρόλα αυτά παρουσιάζεται και μια ευκαιρία, που φαίνεται από τις άπειρες εκφράσεις αλληλεγγύης χιλιάδων ανθρώπων. “Τέτοιες καταστάσεις ενώνουν τους ανθρώπους. Στη ζωή υπάρχουν δύο βασικές στρατηγικές, όταν στεκόμαστε ενώπιον ενός σοβαρού προβλήματος. Η μία είναι να προσπαθούμε μόνοι μας και η άλλη μαζί με άλλους. Στην τελική ανάλυση ο δρόμος μαζί με την κοινότητα είναι πάντα καλύτερος” είναι το μήνυμα του Κάντσι Στόιτσεφ.

Φλόρια Σμιτς

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου

Headlines