Παρνασσός : Φιλόξενος και καλόδεχτος

«Να φτάση κανένας κατάκορφα στον Παρνασσό και να πατήση τις δυο του κορφές Λιάκουρα και Γεροντόβραχο —τον πέτυχε ο Λουκιανός που τον είπε «δυκόρυμβο»— μπορεί να διαλέξη απ’ όποια πλαγιά θελήση. Φιλόξενος και καλόδεχτος σαν Ρουμελιώτης που είναι, κανενός στρατοκόπου τη στράτα δεν μποδίζει.

»Δαδί, Βελίτσα, Αγώριανη, μοναστήρι Ιερουσαλήμ (Δαύλια), Δελφοί, Αράχωβα, όλες οι μεριές αυτές, βγάζουνε στα ψηλά του. Στο χέρι σου είναι απ’ όποια θέλεις να διαλέξης. Μα δεν είναι όλες για τον καθένα. Χρειάζονται κότσα γερά. Δελφοί κι Αράχωβα θέλουνε πνεμόνια που ν’ αψηφάνε της ανηφοριάς το βαλάντωμα. Αγριμιού ποδάρια θέλει απ’ την Αγώριανη. Κι απ’ το Βελιτσιώτικο και την Ιερουσαλήμ δεν φτάνουνε μονάχα αυτά, θέλει και χέρια ατσαλένια.

»Ζαβότοπος, δύσκολα πατιέται. Αναγκάζεσαι με τα τέσσερα να σκαρφαλώνης. Αποκοτιά το να πισοκυττάξης. Θολώνει το μάτι, κόβεται ο ανασασμός και το μυαλό σκοτίζεται. Πιο γλυκά σε φέρνει ο δρόμος απ’ το Δαδιώτικο. Κάθε μια όμως με τη δικιά της χάρη, με τις δικιές της ομορφιές!

»Και τούτη τη φορά, μου έλαχε να πάρω το δρόμο απ’ τ’ Αραχωβίτικο. Από κειπέρα πάτησα το βουνό, που κράτησε τ’ όνομα του παληού ήρωα Παρνασού, γυιου του Ποσειδώνα —άλλοι θέλουνε του Κλεοπόμπου— και της νύφης Κλεοδώρας».

«Απομεσήμερο κοντεύει όταν αφίνει την Αράχωβα η συντροφιά μας για τ’ ανέβασμα. Από καιρό καλύτερο δεν μπορούσαμε να πετύχουμε. Μας το υπόσχεται ο ολοκάθαρος ουρανός κ’ οι καιροσκόποι Αραχωβίτες μάς το βεβαιώνουν. Από εποχή ό,τι πρέπει: αρχές του Αυγούστου.

»Ξεκινάμε απ’ την εκκλησιά του Άη Γιώργη, πάνω απ’ την Αράχωβα —δω κοντά γίνηκε κ’ η ξακουστή μάχη του Καραϊσκάκη— πλαγιάζουμε για λίγο το Λογγερίσιο κι ανηφορίζουμε το Σκαφθάκι.

»Προχωρώντας, ζερβά μας συναντάμε το τελευταίο τρεχούμενο νερό της διαδρομής μας. Είναι το νερό που ποτίζει την Αράχωβα, απ’ την Μάννα. Δεξιά μας ξαπλώνεται απ’ τη μια το Ξεροβούνι (Κίρφις) κι απ’ την άλλη ένα κομμάτι απ’ τα ριζά του Παρνασσού: ο Άη Νικόλας. Απ’ το στενό τους άνοιγμα που αφίνουνε, λες κι αδικοβασανίζονται χρόνια για να σμίξουνε, φαίνεται στα ξέμακρα η Λειβαδιά μ’ ολάκερο τον κάμπο της. Τι υπέροχες αντιθέσεις που δίνουνε τα φρεσκοθερισμένα χωράφια, σιμά στα πράσινα μπαμπακοχώραφα! Και πιο δω, κάτω απ’ τα πόδια σου, το αιματοβαμμένο στενό του Ζεμενού. Πόσα δεν ξυπνάνε στο νου σου, αντικρύζοντας τον ιερό αυτό δρόμο, πούβγαζε παληά απ’ τη Βοιωτία στους Δελφούς!

»Φτάνουμε στον Τυριά: Μια απέραντη σπηλιά που οι Αραχωβίτες τσοπάνηδες τη χρησιμοποιούνε για ψυγείο. Τι λέω οι Αραχωβίτες; Όλ’ οι περίγυρα τσοπάνηδες δωμέσα φέρνουνε τη σοδειά τους και την ποστιάζουνε για να περάση το καλοκαίρι. Έτσι κράτησε και τ’ όνομα Τυριάς. Από ένα κομμάτι βράχου σκαλισμένο πάνω στο έμπα της σπηλιάς, μαθαίνουμε πως το θεόχτιστο αυτό ψυγείο το επισκεύασε ο Τομαράς κι ο Ανάγνου για να το εκμεταλλευτούνε. Τώρα πεια το έχει η κοινότητα της Αράχωβας. Κάθε τσοπάνης πληρώνει 0,50 λεπτά την οκά για ό,τι θα βάλη μέσα να διατηρηθή. Φέρνουνε τα γαλαχτερά τους κατασκευάσματα τον Απρίλη και τα παίρνουνε, περνώντας του Άη Δημητριού. Κ’ έχει τόσο κρύο στο βάθος της, που διατηρούνται μια χαρά».

Αποσπάσματα από το βιβλίο του Τάκη Λάππα «Στα Ψηλώματα του Παρνασσού», Αθήνα 1937 (ανατύπωση 1993, Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Λιβαδειάς).

Ο λογοτέχνης και ιστορικός Τάκης Λάππας (Λιβαδειά 1904-Αθήνα 1995) επιδόθηκε κατεξοχήν στη μελέτη της ιστορίας της Ρούμελης και τιμήθηκε επανειλημμένα για το πλούσιο συγγραφικό έργο του (ιστορικές μελέτες, βιογραφίες, πεζογραφήματα, ταξιδιωτικά κείμενα, θεατρικά έργα) και την εν γένει πνευματική δραστηριότητά του.