Αγία Τριάδα Τζαγκαρόλων : Γέννημα της Κρητικής Αναγέννησης

Στην καρδιά του Ακρωτηρίου Χανίων, χερσονήσου με χαρακτηριστικό σχήμα και πολλές φυσικές ομορφιές, ανατολικά της πόλης των Χανίων, βρίσκεται ένα μεγαλοπρεπές κτιριακό συγκρότημα, η σταυροπηγιακή μονή της Αγίας Τριάδας των Τζαγκαρόλων.

Όπως αναφέρεται σε παλαιά έγγραφα, η μονή ιδρύθηκε από τους αδελφούς Ιερεμία και Λαυρέντιο, μέλη της ενετοκρητικής ορθόδοξης οικογένειας των Tζαγκαρόλων, στις αρχές του 17ου αιώνα.

Ειδικότερα, οι οικοδομικές εργασίες ξεκίνησαν από τον Ιερεμία το 1611 και συνεχίστηκαν μετά το θάνατο αυτού (στη δεκαετία 1630-1640) από τον Λαυρέντιο, χωρίς να έχουν ολοκληρωθεί όταν κατελήφθη η περιοχή των Χανίων από τους Τούρκους, το 1645.

Παρά τις μετέπειτα προσθήκες, η μονή διατηρεί σε σημαντικό βαθμό την αρχική της μορφή, που υπήρξε καρπός αφενός της κουλτούρας των κτητόρων της και αφετέρου της επικράτησης του μανιερισμού στη μεγαλόνησο από τα μέσα του 16ου αιώνα.

Στην κύρια είσοδο της μονής οδηγεί μια εντυπωσιακή κλίμακα. Το καθολικό, τρίκογχος ναός με τρούλο, νάρθηκα και παρεκκλήσια στο ισόγειο και στον όροφο, αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της Κρητικής Αναγέννησης στον τομέα της αρχιτεκτονικής. Η κάτοψη του ναού ακολουθεί τον προσφιλή στο Άγιον Όρος τύπο, δηλαδή την αγιορείτικη παράδοση, ενώ τα μορφολογικά στοιχεία συνδέονται με τη δυτική αρχιτεκτονική.

Τα περισσότερα κειμήλια της μονής, που γνώρισε περίοδο ακμής αλλά και αρκετά προβλήματα επί Τουρκοκρατίας, καταστράφηκαν ή λεηλατήθηκαν από τους Tούρκους το 1821.

Σημαντικό ρόλο στις κρητικές επαναστάσεις των ετών 1866 και 1878 διαδραμάτισε ο ηγούμενος της μονής Γρηγόριος Παπαδοπετράκης.

Το 1892 ιδρύθηκε στη μονή ιεροδιδασκαλείο, το οποίο μετεξελίχθηκε σε ιερατική σχολή και από το 1930 σε εκκλησιαστική σχολή.

Η μονή της Αγίας Τριάδας των Τζαγκαρόλων διαθέτει βιβλιοθήκη και εκθεσιακό χώρο με κάθε λογής κειμήλια (εικόνες, άμφια, ιερατικά σκεύη, σταυρούς ευλογίας, χειρόγραφα, παλαίτυπα βιβλία και επίσημα έγγραφα), που διασώθηκαν από τις διαρκείς ιστορικές περιπέτειες της μονής.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι μοναχοί της Αγίας Τριάδας των Τζαγκαρόλων παράγουν λάδι και κρασί εξαιρετικής ποιότητας.