Κοροναϊός: Ο «πόλεμος» με τον ιό και η επόμενη δύσκολη ημέρα στα χαλάσματα

Πριν από τρεις μήνες κανείς δεν ήξερε τον SARS-CoV-2. Τώρα, η πανδημία έχει σκορπίσει τον φόβο σε ολόκληρο τον πλανήτη, με τα επιβεβαιωμένα κρούσματα να ξεπερνούν τις 600.000, τους θανάτους να έχουν σπάσει το «φράγμα» των 30.000, και το ένα τρίτο του πλανήτη να βρίσκεται σε καραντίνα.

Παράλληλα, ο κοροναϊός έχει δημιουργήσει τεράστια προβλήματα- τα οποία αναμένεται να γιγαντωθούν μέχρι να κερδηθεί η μάχη-  σε οικονομίες και συστήματα υγείας σε πολλές χώρες, με γεμάτα νοσοκομεία και άδειους δρόμους και γραφεία. Ένας άγνωστος μέχρι πριν λίγο καιρό ιός που έχει αλλάξει τον κόσμο όπως τον ξέραμε. Όπως ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος ή η 11η Σεπτεμβρίου, αυτή η πανδημία καταγράφεται ήδη στις σελίδες της ιστορίας ως το γεγονός του 2020.

Οι προειδοποιήσεις ότι ο κόσμος δεν είναι έτοιμος για μια πανδημία, δεν ήταν λίγες. Ο Μπιλ Γκέιτς το είχε πει από το 2015, σε ομιλία του στο TED2015, ενώ τον Οκτώβριο, το Johns Hopkins έκανε προσομοίωση για το τι θα μπορούσε να συμβεί αν ένας νέος κοροναϊός εξαπλωνόταν σε ολόκληρο τον πλανήτη.

Κάτι που τώρα έχει συμβεί. Τα υποθετικά σενάρια, δηλαδή, έγιναν πραγματικότητα με αποτέλεσμα το «κι αν;» να έχει γίνει «και τώρα τι;», όπως επισημαίνει το Atlantic.

Θα τελειώσει όλο αυτό;

Σύμφωνα με τον συντάκτη του άρθρου, οι ζωές των ανθρώπων της νέας γενιάς θα εξαρτηθούν σε μεγάλο βαθμό από τις αποφάσεις που θα ληφθούν τις επόμενες εβδομάδες και από τις απώλειες που θα υποστούμε ως συνέπεια.

Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί πως ο Δείκτης Παγκόσμιας Υγειονομικής Ασφάλειας, ο οποίος βαθμολογεί κάθε χώρα σχετικά με την ετοιμότητά της για το ενδεχόμενο μιας πανδημίας, δίνει στις ΗΠΑ βαθμολογία 83,5 – την υψηλότερη στον κόσμο. Κράτος πλούσιο, ισχυρό, ανεπτυγμένο, οι ΗΠΑ υποτίθεται ότι ήταν το πιο έτοιμο κράτος στον κόσμο. Ωστόσο, αυτή η ψευδαίσθηση έχει πλέον καταρριφθεί. Παρά τις προειδοποιήσεις που προηγήθηκαν ότι ο ιός εξαπλώνεται και πέρα από την Κίνα, όταν έφτασε στην Αμερική, την βρήκε ανέτοιμη.

Το επόμενο διάστημα

Το βασικό τους επόμενους μήνες είναι η θωράκιση του συστήματος Υγείας. Μελέτη στο Imperial College του Λονδίνου κατέληξε στο συμπέρασμα ότι εάν η πανδημία αφεθεί ανεξέλεγκτη, τα κρεβάτια στα νοσοκομεία θα γεμίσουν μέχρι τα τέλη Απριλίου (αυτό βέβαια ανάλογα με τη χώρα και τη διαθεσιμότητα).

Μέχρι τα τέλη Ιουνίου, για κάθε διαθέσιμο κρεβάτι ΜΕΘ θα υπάρχουν περίπου 15 ασθενείς COVID-19 που θα χρειάζονται εντατική. Μέχρι το τέλος του καλοκαιριού, η πανδημία θα έχει σκοτώσει 2,2 εκατομμύρια Αμερικανούς (χωρίς να υπολογίζονται όσοι θα χάσουν τη ζωή τους από άλλα αίτια, όπως τροχαία, εγκεφαλικά, επειδή δεν θα έχουν δυνατότητα πρόσβασης στα νοσοκομεία).

«Αυτό είναι το χειρότερο σενάριο» επισημαίνει ο συντάκτης του Atlantic. Για να το αποφύγουμε πρέπει να συμβούν τα εξής – και γρήγορα.

Αρχικά, το σημαντικότερο είναι να παραχθούν γρήγορα μάσκες, γάντια και εξοπλισμός ατομικής προστασίας. Εάν οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης δεν μπορούν να παραμείνουν υγιείς, όλο το σύστημα θα καταρρεύσει. Σε πολλές χώρες, τα αποθέματα είναι ήδη ελάχιστα και οι γιατροί επαναχρησιμοποιούν μάσκες μεταξύ των ασθενών.

Μια λύση -που ήδη γίνεται από κάποια κράτη- είναι παραγωγή μασκών από βιομηχανίες που πριν παρήγαγαν άλλα προϊόντα.

Το δεύτερο είναι η μαζική ανάπτυξη τεστ για τον κοροναϊό. Ο ΠΟΥ έχει προειδοποιήσει ανά τακτά χρονικά διαστήματα όλες τις χώρες ότι το βασικό είναι να γίνονται όλο και περισσότερα τεστ για να εντοπίζεται ο ιός.

Τα παραπάνω μέτρα θα διαρκέσουν αρκετό διάστημα, κατά τη διάρκεια του οποίου η πανδημία ενδέχεται να επιταχυνθεί πέρα από την ικανότητα του συστήματος υγείας να ανταπεξέλθει σε συγκρατημένα επίπεδα. Έτσι, η πορεία της εξαρτάται από το τρίτο πράγμα που συμβαίνει ήδη: η κοινωνική αποστασιοποίηση.

Σκεφτείτε το εξής: Υπάρχουν τώρα μόνο δύο ομάδες στις κοινωνίες. Η ομάδα Α περιλαμβάνει όλους όσους εμπλέκονται στην υγεία, όσους μάχονται με τον ιό, είτε πρόκειται για τη θεραπεία ασθενών, είτε για δοκιμές θεραπειών και εμβολίων, είτε για προμήθειες προϊόντων. Η ομάδα Β περιλαμβάνει όλους τους υπόλοιπους. Η δουλειά της ομάδας Β είναι να βοηθήσει ώστε η ομάδα Α να «αγοράσει» περισσότερο χρόνο. Η ομάδα Β πρέπει τώρα να «αμβλύνει την καμπύλη» της μετάδοσης με φυσική απομόνωση από άλλους ανθρώπους.

Όπως αναφέρει το Atlantic, για να αποτραπεί η μελλοντική κατάρρευση του συστήματος Υγείας, αυτά τα δραστικά βήματα πρέπει να ληφθούν αμέσως.

Το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια εκτιμά ότι με τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης μπορεί να μειωθεί το ποσοστό μόλυνσης κατά 95%. «Η εγκατάλειψη της κοινωνικής αποστασιοποίησης θα ήταν ανόητη τακτική. Η εγκατάλειψη της κοινωνικής αποστασιοποίησης τώρα, που οι έρευνες και ο προστατευτικός εξοπλισμός είναι σε έλλειψη, θα ήταν καταστροφική» επισημαίνει ο συντάκτης του άρθρου.

Τα σενάρια για την επόμενη ημέρα

Ακόμα και μια τέλεια απάντηση δεν θα σταματήσει την πανδημία. Όσο ο ιός επιμένει σε κάποιο σημείο της γης, υπάρχει η πιθανότητα ένας μολυσμένος ταξιδιώτης να τον μεταδώσει σε χώρες δεν έχουν εξαλείψει τα κρούσματα. Αυτό συμβαίνει ήδη στην Κίνα, τη Σιγκαπούρη και άλλες ασιατικές χώρες που φαινόταν για λίγο ότι ο ιός ήταν υπό έλεγχο.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες, υπάρχουν τρία πιθανά σενάρια για το μέλλον, σύμφωνα με το Atlantic.

Το πρώτο σενάριο είναι ότι όλα τα κράτη θα καταφέρουν να θέσουν υπό έλεγχο τον ιό, όπως έγινε με τον SARS το 2003. Δεδομένης της έκτασης της πανδημίας, ωστόσο, και του πόσο άσχημα είναι τα πράγματα σε πολλές χώρες, οι πιθανότητες παγκόσμιου ταυτόχρονου ελέγχου είναι ελάχιστες.

Το δεύτερο σενάριο είναι ότι ο ιός θα κάνει ό,τι έκαναν και άλλοι ιοί που προκάλεσαν πανδημίες γρίπης στο παρελθόν: θα περάσει δηλαδή από τον παγκόσμιο πληθυσμό και θα αφήσει πίσω του αρκετούς επιζώντες με ανοσία πλέον και τελικά δεν θα μπορεί να βρει ξενιστή για να επιβιώσει. Αυτό είναι το γνωστό πλέον σενάριο της «ανοσίας της αγέλης». Είναι η πιο γρήγορη λύση και γι’ αυτό είναι ελκυστική σε κάποιους ηγέτες, ωστόσο είναι μια λύση με τρομερό κόστος.

Το τρίτο σενάριο είναι ότι ο κόσμος αντιδρά με λύσεις όπως αυτές που έχουμε δει μέχρι σήμερα, προκειμένου να κερδίσει χρόνο μέχρι να παραχθεί ένα εμβόλιο. Αυτή είναι η καλύτερη επιλογή, αλλά και η πιο περίπλοκη και χρονοβόρα.

Εάν επρόκειτο για πανδημία γρίπης, τα πράγματα θα ήταν ευκολότερα. Ο επιστημονικός κόσμος έχει εμπειρία στην παρασκευή εμβολίων γρίπης και το κάνει κάθε χρόνο. Αλλά δεν υπάρχουν τώρα εμβόλια για κοροναϊούς – μέχρι τώρα, αυτοί οι ιοί φαινόταν να προκαλούν ασθένειες που ήταν ήπιες ή σπάνιες – επομένως οι έρευνες πρέπει να ξεκινήσουν από το μηδέν.

Τι αφήνει πίσω της η πανδημία

Σε κάθε περίπτωση, το θέμα της υγείας όλων μας και το πώς θα βγούμε αλώβητοι από την πανδημία αποτελεί μόνο μια πτυχή της νέας πραγματικότητας.

Η οικονομία βιώνει ξαφνικό σοκ που λίγοι εν ζωή άνθρωποι έχουν βιώσει στο παρελθόν. Περίπου ένας στους πέντε Αμερικανούς έχουν χάσει είτε ώρες εργασίας είτε τις δουλειές τους. Τα ξενοδοχεία είναι άδεια. Οι αεροπορικές παλεύουν για την επιβίωσή τους. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι κλειστές για άγνωστο χρονικό διάστημα, ενώ οι ανισότητες θα διευρυνθούν.

Την ίδια ώρα, σημαντικό παράγοντα αποτελεί η ψυχική υγεία. Σε μια περίοδο έντονου στρες, φόβου και αβεβαιότητας, οι άνθρωποι αποκόπτονται από αυτό που έχουν περισσότερο ανάγκη, την καταπραϋντική ανθρώπινη επαφή. Οι αγκαλιές, οι χειραψίες, τα φιλιά είναι πλέον επικίνδυνα. Οι ηλικιωμένοι, οι οποίοι είναι ήδη αποκλεισμένοι από μεγάλο μέρος της δημόσιας ζωής, καλούνται να αποστασιοποιηθούν ακόμη περισσότερο, εμβαθύνοντας τη μοναξιά τους.

Τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας και κακοποίησης παιδιών είναι πιθανό να αυξηθούν, στα πλαίσια της καραντίνας, ενώ τα παιδιά μπορεί να υποστούν ψυχικό τραύμα που θα μείνει μαζί τους μέχρι την ενηλικίωση.

Οι επιζώντες του COVID-19 μπορεί να στιγματιστούν. Οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας θα χρειαστούν χρόνο για να ξεπεράσουν αυτό που βίωσαν: Ένα έως δύο χρόνια αφού ο SARS  χτύπησε το Τορόντο, γιατροί και νοσηλευτές που βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή, μετά ήταν λιγότερο παραγωγικοί και αρκετοί ήρθαν αντιμέτωποι με το μετατραυματικό στρες.

Τέλος, η πανδημία μπορεί να προκαλέσει κοινωνική αλλαγή. Οι άνθρωποι, οι επιχειρήσεις και οι οργανισμοί μπόρεσαν εξαιρετικά γρήγορα να υιοθετήσουν νέες πρακτικές που μέχρι τότε δαιμονοποιούσαν, όπως η εργασία από το σπίτι, οι τηλεδιασκέψεις όπου μπορούν να συμπεριληφθούν και άτομα με αναπηρίες, σωστές άδειες ασθενείας και διευκολύνσεις για την φροντίδα των παιδιών. Ίσως ο κόσμος καταλάβει πόσο σημαντικό είναι ένα δίκαιο και προσβάσιμο από όλους σύστημα υγειονομικής περίθαλψης.