Το διαρκές μάθημα του Μανώλη Γλέζου

Απωθημένη ίσως από μια δημόσια σφαίρα που κυριαρχείται από την άτυπη παραδοχή της μικρότητας των ανθρώπων, της αδυναμίας τους να υπερβούν τα όρια του εγωιστικού συμφέροντος (και φόβου), υπήρξε μια εποχή που όντως τέθηκε το ερώτημα εάν μπορεί να υπάρξει μια νέα ποιότητα ανθρώπου, με άλλη συλλογικότητα, κοινωνικότητα, και σκέψη. Μικρή σημασία έχει η όποια απόσταση οραματισμών και πραγματικότητας, η προοπτική αυτή ενέπνευσε εκατομμύρια ανθρώπους, τους κινητοποίησε, ακόμη και τους οδήγησε να αναμετρηθούν με τη θυσία ως ευθύνη χωρίς πίστη σε κάποιο «επέκεινα».

Ο Μανώλης Γλέζος ήταν το ζωντανό παράδειγμα ότι αυτή η άλλη ποιότητα ανθρώπου είναι εφικτή: στη μακρά διαδρομή μιας στράτευσης που πήρε θέση σε όλες τις συγκρούσεις που σφράγισαν την ιστορία αυτού του τόπου, από την Κατοχή μέχρι και τις πιο πρόσφατες εκδοχές βαναυσότητας· στην επιμονή σε ένα αυθεντικό αίτημα χειραφέτησης που τον έφερε σε ρήξη με κάθε λογής «ορθοδοξίες»· στη διαρκή σκέψη και συγγραφή· στη διαρκή άρνηση συμβιβασμού με τη βαρβαρότητα ως αναπόδραστο ιστορικό ορίζοντα.

Σε εποχές όπου η πολιτική αντιμετωπίζεται κατά βάση ως ένα επάγγελμα, έστω και με επίφαση «λειτουργήματος», και η θεωρητική σκέψη αναπτύσσεται ως ανταγωνιστική καριέρα και όπου για οτιδήποτε ως «βέλτιστη πρακτική» ορίζεται η «αποφυγή κινδύνων», αναρωτιέται κανείς ποιος χώρος υπάρχει για αυτό που για τον Γλέζο και τη γενιά του θεωρήθηκε αυτονόητο χρέος, δηλαδή το να πάρεις θέση στα μεγάλα ιστορικά διλήμματα που κάθε φορά τίθενται και να αφιερώσεις τη ζωή σου, τη δράση σου, τη σκέψη σου σε αυτά.

Και όμως εάν θέλουμε να μιλήσουμε για έξοδο από τον φαύλο κύκλο μιας εποχής όπου ο κυνισμός δείχνει να έχει πάρει το χέρι, έστω και στην εξευγενισμένη εκδοχή ενός κοινωνικά υπεύθυνου ωφελιμισμού, αυτό αναγκαστικά σημαίνει να αναμετρηθούμε με την αγωνιστικότητα όχι απλώς ως «ατομική επιλογή» αλλά ως στράτευση σε ιστορικά ρήγματα που παραμένουν πάντα ενεργά. Οπως αυτή του Μανώλη Γλέζου.