Το ανατριχιαστικά προφητικό «Παιχνίδι της σφαγής» του Ιονέσκο

Από τα σημαντικότερα θεατρικά κείμενα όλων των εποχών «Το παιχνίδι της σφαγής» του Ευγένιου Ιονέσκο, που γράφτηκε το 1970, φαντάζει περισσότερο επίκαιρο παρά ποτέ σήμερα με την πανδημία του κοροναϊού.

Σ’ αυτό το έργο δεν υπάρχουν ήρωες. Πρωταγωνιστεί μια ολόκληρη πόλη, που οι κάτοικοί της πεθαίνουν κατά χιλιάδες, από μιαν ανεξήγητη επιδημία.

Το συγκλονιστικό απόσπασμα

«Σας συγκέντρωσα εδώ για τελευταία φορά, στην πλατεία της πόλης μας, για να σας ενημερώσω: Μας συμβαίνει κάτι εντελώς ανεξήγητο. Δεχθήκαμε επίθεση από ένα λοιμό αγνώστων αιτιών. Οι γειτονικές πόλεις και χώρες μας έχουν κλείσει τα σύνορά τους. Στρατός έχει κυκλώσει την πόλη μας. Κάθε είσοδος και έξοδος απαγορεύεται. Μέχρι χτες ήμασταν ελεύθεροι, όμως από σήμερα είμαστε σε καραντίνα.

Συμπολίτες κι επισκέπτες της πόλης μας, μην επιχειρήσετε να δραπετεύσετε, γιατί θ’ αντιμετωπίσετε τα πυρά των στρατιωτών που καραδοκούν σε κάθε έξοδο της πόλεως. Χρειάζεται να οπλιστούμε με όλο το θάρρος που διαθέτουμε.

Επίσης χρειάζονται γερά χέρια ν’ ανοίγουν τάφους. Τα οικόπεδα, οι ακάλυπτοι χώροι, οι αυλές, τα γήπεδα, όλα επιτάσσονται, γιατί τα νεκροταφεία γέμισαν.

Επίσης ζητώ εθελοντές να επιτηρούν τα μολυσμένα σπίτια, μήπως κάποιος μπει ή βγει. Θα ορίσουμε ορκωτούς επόπτες που θα επισκέπτονται τα σπίτια… για να αναφέρουν στις αρχές, προκειμένου να απομονωθούν οι πιθανοί φορείς.

Όποιος μπαίνει σε μολυσμένο σπίτι θα θεωρείται ύποπτος και θ’ απομονώνεται εκεί μέσα. Φυλαχτείτε από τους υπόπτους. ΚΑΤΑΓΓΕΙΛΕΤΕ τους για το καλό του συνόλου!

Ζητάμε γιατρούς, νεκροθάφτες, σαβανωτές και κάθε χρήσιμη για την περίσταση ειδικότητα.

Κάθε πολίτης οφείλει να προσφέρει στον συνάνθρωπό του: να τον επιτηρήσει ή να του κλείσει τα μάτια. Το σύνθημά μας είναι, «Θάψε τον πλησίον σου, μπορείς!».

Αντίδοτο για τον λοιμό δεν έχουμε βρει. Προσπαθούμε να τον περιορίσουμε, μήπως μερικοί τυχεροί επιβιώσουν, όμως αυτό είναι άγνωστο.

Απαγορεύονται οι συνεστιάσεις και όλα τα θεάματα. Τα καταστήματα, τα εστιατόρια και τα καφενεία θα λειτουργούν ελάχιστες ώρες, για να περιοριστεί η εξάπλωση ψευδών ειδήσεων. Διότι υπάρχει η υποψία πως το κακό που μας βρήκε προέρχεται από κάτι ανώτερό μας, από τον ουρανό, και καθετί από τον ουρανό διαβρώνει σαν αόρατη βροχή τις στέγες, τους τοίχους και τις ψυχές μας.

Όπως σας είπα, αυτή είναι η τελευταία δημόσια συγκέντρωση. Ομάδες πάνω από τρία άτομα θα διαλύονται. Επίσης, απαγορεύεται να περιφέρεστε άσκοπα. Όλοι οι πολίτες επιβάλλεται να κυκλοφορείτε ανά δύο, για να επιτηρείτε ο ένας τον άλλο.

Τώρα γυρίστε στα σπίτια σας και μείνετε εκεί. Θα βγείτε μόνο σε περίπτωση μεγάλης ανάγκης.

Ειδικά συνεργεία θα στιγματίζουν την πόρτα κάθε μολυσμένου σπιτιού: θα κάνουν έναν μεγάλο κόκκινο σταυρό με μπογιά στην πόρτα και θα γράφουν, ‘’Ελέησόν με, Κύριε!’’».

Ευγένιος Ιονέσκο/Eugene Ionesco “Το παιχνίδι της σφαγής” Jeux de massacre (1970)

Τροφή για σκέψη

Το προκλητικό και επαναστατικό αυτό έργο, που στην Ελλάδα πρωτοπαίχτηκε το 1971 από το «Θέατρο Τέχνης» σε σκηνοθεσία Κάρολου Κουν, αποτελεί μια «μελέτη του φόβου και των συμπεριφορών που προκαλεί, για μια σπουδή θανάτου. Όχι μόνο του βιολογικού, αλλά και του υπαρξιακού και συμβολικού θανάτου, του θανάτου των αξιών και της ψυχής» όπως εύστοχα αναφέρεται σε άρθρο του atexnos.gr.

«Μπροστά στην απειλή του τέλους, οι άνθρωποι απογυμνώνονται από τα προσχήματα, τα προσωπεία πέφτουν, η κοινωνική πόζα φαίνεται γελοία, η κενή ρητορεία ηχεί κωμική.» είναι η μεστή περιγραφή στο πρόγραμμα της παράστασης που ανέβηκε το 1985 από την Πειραματική Σκηνή της Τέχνης στο θέατρο Αμαλία.

«Και σ’ αυτό το σημείο βρίσκουμε την απομυθοποιητική ματιά και την κοινωνική κριτική του κατά τ’ άλλα απολιτικού Ιονέσκο.

Ο θάνατος, που περιφέρεται μ’ ένα ειρωνικό χαμόγελο στη σκηνή, λειτουργεί ως καταλύτης, θέτοντας σε δοκιμασία τα ζωτικά μας ψεύδη και εξομοιώνοντας πλούσιους και πένητες, νέους και γέρους, βασιλείς και στρατιώτες.

Ανήμπορη εμφανίζεται και η αγάπη, ωστόσο αυτή (σε δυο αναλαμπές του έργου, όπου ο σαρκασμός δίνει τη θέση του στην τρυφερότητα) είναι η μόνη που διασώζει κάτι από την ανθρώπινη αξιοπρέπεια» προστίθεται.