Η Ντόρις Λέσινγκ υποστήριζε πως «η μορφή εμπειρίας που δεν διδάσκει τίποτα στους ανθρώπους είναι η πολιτική εμπειρία» (Χρυσό σημειωματάριο, Καστανιώτης, μετάφραση Μαργαρίτα Μπονάτσου, σ. 510). Ο κορωνοϊός δοκιμάζει αυτή την άποψη. Αμέσως με το ξέσπασμα της επιδημίας ακούστηκαν φωνές που ξεσπάθωσαν κατά της απουσίας ενός υγιούς κράτους παροχής κοινωνικών υπηρεσιών στα δημόσια αγαθά που θα έπρεπε να έχει η χώρα. Αφήνω εδώ κατά μέρος πως κάποιοι αναφερόμενοι σε δημόσια αγαθά εννοούν τη «γραφειοκρατία» γύρω απ’ αυτά και όχι τις υπηρεσίες τους. Είναι όμως οι ίδιοι που τώρα υποστηρίζουν αυτό το κράτος υπηρεσιών, όταν στο δίλημμα υπηρεσίες ή επιδόματα απαντούσαν πάντοτε υπέρ των επιδομάτων.

Πριν από τρία χρόνια όταν άρχισε η διαδικασία μοιράσματος των πλεονασμάτων, έγραφα τότε πως αντί επιδομάτων θα έπρεπε η τότε κυβέρνηση «να κοιτάξει την επιεικώς ελλιπή λειτουργία των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας στα νοσοκομεία και να εστιάσει εκεί. Ή να κοιτάξει μήπως η έλλειψη φαρμάκων και τμημάτων χημειοθεραπείας για τους πάσχοντες με χρόνια νοσήματα οδηγεί σε απόγνωση τους ίδιους και τους συγγενείς τους και να έδινε εδώ τα χρήματα. Ή να κοιτούσε μήπως χρειάζονται να κτιστούν οίκοι διαβίωσης για άτομα με ειδικές ανάγκες που όταν μένουν μόνα τους δεν έχουν πού και πώς να ζήσουν. Ή να ενίσχυε τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, όπου υπάρχουν πραγματικά υποδειγματικοί εκπαιδευτικοί με μεράκι για τη δουλειά τους. Ή να μετατρέψει σε σχολεία εγκαταλελειμμένα κτίρια» («Το Βήμα», 7-1-2017). Η σημερινή επιδημία αποκαλύπτει πως ίσως να ήμασταν καλύτερα προετοιμασμένοι, αν αυτή η σοσιαλδημοκρατική λογική δεν είχε υποχωρήσει από τη μια στον κρατισμό των επιδοματοκεντρικών πολιτικών και από την άλλη στη λογική της θεοποίησης των αγορών που «όλα τα σφάζουν, όλα τα μαχαιρώνουν».

Σήμερα ο κορωνοϊός κάνει εκ νέου επίκαιρη τη σοσιαλδημοκρατική θέση πως οι δαπάνες που διατηρούν υψηλά στάνταρντ σε δημόσια υγεία και παιδεία ενθαρρύνουν ταυτοχρόνως τον ανταγωνισμό. Το κράτος παροχής κοινωνικών υπηρεσιών αποτελεί προϋπόθεση για την οικονομική αποδοτικότητα, γιατί αφενός κρατά στη ζωή τούς πολίτες και αφετέρου συμβάλλει ώστε αυτοί να εξοικονομούν χρήματα που μπορούν να διοχετεύσουν σε επενδύσεις ή στην κατανάλωση.

Αυτό βεβαίως ισχύει στην περίπτωση που δεν αγνοούνται οι «δουλείες» της παγκοσμιοποίησης και του ελεύθερου εμπορίου. Δυστυχώς όμως αντί να μάθουμε απ’ αυτές τις εμπειρίες, κυριαρχούν είτε φωνές που ζητούν αναδίπλωση στο εθνικό κράτος, όταν είναι εμφανές πως μόνο η παγκόσμια συνεργασία και αλληλοβοήθεια μπορεί να νικήσουν φαινόμενα σαν αυτή την επιδημία, είτε φωνές που όταν μιλούν για υπηρεσίες εννοούν την επιστροφή στον επιδοματοκεντρικό κρατισμό.

Εύχομαι όλα όσα συμβαίνουν με τον κορωνοϊό να διαψεύσουν τη μεγάλη νομπελίστρια συγγραφέα, ώστε να μπορέσουμε τόσο στη χώρα μας όσο και στον υπόλοιπο κόσμο να αντλήσουμε συμπεράσματα από τις προηγούμενες πολιτικές εμπειρίες μας.

Τελευταίο βιβλίο του Γιώργου Σιακαντάρη «Το πρωτείο της δημοκρατίας. Η σοσιαλδημοκρατία μετά τη σοσιαλδημοκρατία», εκδόσεις Αλεξάνδρεια

Headlines