«Ποινικές ευθύνες στον Τζόνσον για τον κοροναϊό»

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ Γιάννη Ανδριτσόπουλο

Ο Μπόρις Τζόνσον και ο σύμβουλός του (άλλοι τον αποκαλούν πρωθυπουργό – σκιά) Ντόμινικ Κάμινγκς κόλλησαν κορωνοϊό. Τα πικρόχολα αστειάκια περί «κάρμα» και «θείας δίκης» για τους «αρχηγούς της αγέλης» περίσσεψαν στα κοινωνικά δίκτυα. Επεσαν, άραγε, οι στρατηγοί της Ντάουνινγκ Στριτ θύματα του ίδιου του σχεδίου τους; Υιοθέτησαν, πράγματι, τη διαβόητη θεωρία της «ανοσίας της αγέλης»; Είναι η κυβέρνηση υπόλογη για τον διαρκώς αυξανόμενο αριθμό των θυμάτων στη Βρετανία; Μιλώντας στα «ΝΕΑ», ο Δημήτρης Γιαννουλόπουλος, διευθυντής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Λονδίνου Goldsmiths, δηλώνει ότι ο βρετανός πρωθυπουργός έπαιξε κορόνα – γράμματα τη ζωή των πολιτών, υποστηρίζει ότι ενδεχομένως να στοιχειοθετείται αμέλεια της κυβέρνησης και ζητά να διερευνηθούν τυχόν ποινικές και αστικές ευθύνες.

Εγινε πολύς λόγος για την «ανοσία της αγέλης» στην οποία φέρεται να βασίστηκε αρχικά η βρετανική κυβέρνηση για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού. Θεωρείτε ότι τέθηκε σε κίνδυνο η υγεία των πολιτών;

Η κυβέρνηση έπαιξε κορώνα – γράμματα την υγεία και τη ζωή σημαντικής μερίδας του πληθυσμού, με σκοπό την πιο αποτελεσματική, θεωρητικά, αντιμετώπιση της πανδημίας σε βάθος χρόνου, με το μικρότερο δυνατό οικονομικό κόστος. Μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης θα επιβάλλονταν σταδιακά, τα πιο δραστικά από αυτά θα αποφεύγονταν πλήρως, ώστε η οικονομία να συνεχίσει να λειτουργεί κανονικά, ο πληθυσμός να «χτίσει» σταδιακά ανοσία και να αποτραπεί, παράλληλα, το ενδεχόμενο νέας έξαρσης το φθινόπωρο – σε αντιδιαστολή με την εναλλακτική λύση της καραντίνας. Η κυβέρνηση φαίνεται να ενήργησε με γνώμονα τη θεωρία του ωφελιμισμού των Μπένθαμ και Τζον Στιούαρτ Μιλ. Αποσκοπούσε, δηλαδή, στη μεγαλύτερη δυνατή «ωφέλεια» για το μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού, μη λαμβάνοντας υπόψη το αναφαίρετο δικαίωμα στη ζωή όλων των υπολοίπων, των χιλιάδων δηλαδή ανθρώπων που θα έπεφταν θύματα του κορωνοϊού κατά την πολύμηνη διαδικασία δημιουργίας της «ανοσίας της αγέλης», για την αποτελεσματικότητα της οποίας, μάλιστα, υπάρχουν πολύ σοβαρές αμφιβολίες.

Υπάρχουν στοιχεία που υποστηρίζουν αυτή την εκδοχή;

Αποδεικνύεται εκ των πραγμάτων. Μόνον όταν διαπιστώθηκε ο τρομακτικός αριθμός των πιθανών θυμάτων – με την έρευνα του Imperial College να μιλά για τουλάχιστον 250.000, αν συνέχιζε η Βρετανία με την έως τότε στρατηγική της – έκανε πίσω η κυβέρνηση, λαμβάνοντας αυστηρά μέτρα. Μόνον όταν συνειδητοποίησε το δυσβάσταχτο πολιτικό βάρος της στρατηγικής αυτής την εγκατέλειψε. Το ρεπορτάζ των «Τάιμς», σχετικά με τη θέση που υιοθέτησε ο επικεφαλής σύμβουλος του Μπόρις Τζόνσον, Ντόμινικ Κάμινγκς, απλά επιβεβαιώνει την έλλειψη ηθικών αναστολών ως προς τις «παράπλευρες απώλειες» της «θεωρίας της αγέλης». Ο Κάμινγκς φαίνεται να έχει συνοψίσει, ενώπιον κυβερνητικών αξιωματούχων, τη στρατηγική της κυβέρνησης ως εξής: «ανοσία της αγέλης, να προστατεύσουμε την οικονομία, και αν αυτό σημαίνει ότι κάποιοι συνταξιούχοι θα πεθάνουν, τι να κάνουμε, αυτά έχει η ζωή».

Μήπως, όμως, ο Τζόνσον απλώς ακούει τους επιστήμονες και εφαρμόζει ό,τι του εισηγούνται; Οσα ανακοινώνονται είναι πολιτικές αποφάσεις;

Η κρατική επιστημονική επιτροπή για τον κορωνοϊό, ήδη από τις 26 Φεβρουαρίου, είχε δημοσιεύσει λίστα με τα τέσσερα μέτρα τα οποία θα επέτρεπαν την αποτελεσματική αντιμετώπιση εξάπλωσης του ιού, εξηγώντας ότι από εκεί και πέρα ήταν θέμα πολιτικής απόφασης το αν όντως θα έμπαιναν αυτά σε εφαρμογή και πότε. Η επιτροπή προέβλεπε, για παράδειγμα, ότι το κλείσιμο των σχολείων θα μείωνε την πιθανότητα μολύνσεων έως και κατά 30%, αν συνδυαζόταν με πιθανό κλείσιμο των πανεπιστημίων. Και όμως, τα σχολεία παρέμειναν ανοιχτά έως τις 20 Μαρτίου, ενώ για τα πανεπιστήμια δεν ελήφθη καμία μέριμνα.

Θα μπορούσε κάποιος να μιλήσει για αμέλεια;

Η σημαντική αύξηση του αριθμού των νεκρών τις τελευταίες ημέρες συνδέεται με την καθυστέρηση στην επιβολή των σχετικών μέτρων, καθώς πρόκειται για θύματα που προσβλήθηκαν από τον ιό πριν από την εφαρμογή τους, όπως δήλωσε, για παράδειγμα, στους «Τάιμς» o καθηγητής της Οξφόρδης Τζιμ Νέισμιθ. Μπορεί, κατ’ επέκταση, να γίνει λόγος για υπαιτιότητα της κυβέρνησης, με βάση σχετικές έννοιες του ποινικού δικαίου, ακόμη και με τη μορφή του «ενδεχόμενου δόλου», με την έννοια ότι οι Αρχές σίγουρα είχαν προβλέψει ως ενδεχόμενο ότι θα χάναμε πολλούς ηλικιωμένους και ανθρώπους από ευπαθείς ομάδες, αποδεχόμενοι το αποτέλεσμα αυτό ως φυσική συνέπεια της στρατηγικής της «ανοσίας της αγέλης».

Ποιες άλλες παραλείψεις διαπιστώθηκαν;

Μεγάλες ελλείψεις σε μάσκες προστασίας, τεστ διάγνωσης και εξοπλισμό σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας στοιχειοθετούν ενδεχομένως αμελή συμπεριφορά και χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης. Από την άλλη πλευρά, έχει επιτευχθεί τις τελευταίες ημέρες πρωτοφανής κινητοποίηση: η δημιουργία 4.000 νοσοκομειακών κλινών σε πρώην εκθεσιακό κέντρο και η προσφορά εθελοντικής εργασίας από περισσότερους από 750.000 ανθρώπους καθιστούν σαφές πόσο αποτελεσματικά μπορεί να ενεργήσει η χώρα, αρκεί να υφίσταται πολιτική βούληση.

Θεωρείτε ότι θα μπορούσαν να προκύψουν ποινικές ή άλλες ευθύνες της κυβέρνησης;

Εγκριτοι ακαδημαϊκοί και δικηγόροι, όπως ο καθηγητής Διεθνούς Δικαίου στο Πανεπιστήμιο UCL Φίλιπ Σαντς ή ο αστικολόγος Εϊνταν Ο’Νιλ, ήδη έχουν μιλήσει για ενδεχόμενες ποινικές και αστικές ευθύνες. Με απόλυτη συναίσθηση της κρισιμότητας της κατάστασης, μπορούμε απλά να κάνουμε την εκτίμηση ότι, ακόμη και αν τέτοιες ευθύνες θα είναι δύσκολο να αποδοθούν, θα πρέπει να υπάρξει ενδελεχής εξέταση των αποφάσεων που έλαβε η βρετανική κυβέρνηση, πιθανώς μέσω της σύστασης εξεταστικής επιτροπής στο προσεχές μέλλον. Το άρθρο 2 της ΕΣΔΑ υποχρεώνει τις κρατικές Αρχές να λαμβάνουν όλα τα πρόσφορα μέτρα με σκοπό την προστασία του δικαιώματος στην ανθρώπινη ζωή. Με τη «θεωρία της αγέλης», η κυβέρνηση έκανε το ακριβώς αντίθετο: δεν λάμβανε μέτρα που θα έσωζαν ζωές, υπονομεύοντας, όπως φαίνεται, τη θεμελιώδη αρχή του σεβασμού στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Καμία ανθρώπινη ζωή δεν είναι αναλώσιμη, κύριε Κάμινγκς!

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΝΕΑ