«Τα δάνεια εξομοιούντες με βοηθήματα»

«Λεφτά υπάρχουν, αλλά δεν πηγαίνουν εκεί που πρέπει». «Γιατί να είναι 800 τα ευρώ;». «Γιατί δεν τα μοιράζουν σε όλους και προστατεύουν τους εργοδότες;». Ακόμη και αν άργησε – λόγω κομματικής παραλυσίας – είναι και πάλι εδώ: η θεωρία της πρόσχαρα ανέμελης Αριστεράς για τον κεϊνσιανισμό που έμεινε στα μισά του δρόμου, επειδή το «μεγαλύτερο πείραμα δημοκρατίας» ολοκληρώθηκε νωρίς στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Ο πλέον θορυβώδης κράχτης αυτή τη φορά δεν είναι ο Αλέξης Τσίπρας.

Προφανώς λόγω πολιτικής αυτοσυντήρησης έχει επιβάλει καραντίνα σε πλειοδοσίες και δοκιμασμένες συνταγές. Από τις ρωγμές, ωστόσο, του κομματικού βιότοπου βρίσκουν διέξοδο οι «αυτοέγκλειστοι» που θέλουν να επιβεβαιώνουν την αλύτρωτη ψυχή τους. Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος προέτρεψε την Ευρώπη να «κόψει χρήμα» για να προκαλέσει χρηματοδοτικό σοκ. Μια επαναφορά, με άλλα μέσα, του παλαιού δοξασμένου θούριου ότι «πρέπει πρώτα να αλλάξει η Ευρώπη» για να αλλάξουμε εμείς. Στα μπαρουτοκαπνισμένα αμπρί των social media, από την άλλη, τώρα που έχουν την τιμητική τους ακροβολισμένοι σκοπευτές που ζητούν μόνιμες προσλήψεις, έξτρα επιδόματα, επέκταση μέτρων.

Στην πίσω γραμμή της επιχειρηματολογίας διαβλέπουν ήδη τη νίκη του μέλλοντος: ο (νεο)φιλελευθερισμός πέθανε, ζήτω το κοινωνικό κράτος. Είναι η στιγμή που περίμενε ο ΣΥΡΙΖΑ για να εκφράσει – με βραχνή ντουντούκα, είναι η αλήθεια – μία εναλλακτική πρόταση. Αυτό που συμπυκνώνει ο Τζον Γκρέι στο «New Statesman» (Why this crisis is a turning point in history): «Με δεδομένες τις αναφορές του στην ελευθερία και την επιλογή, ο φιλελευθερισμός υπήρξε ουσιαστικά το πείραμα για τη διάλυση παραδοσιακών πηγών κοινωνικής συνοχής και πολιτικής νομιμοποίησης, τις οποίες αντικατέστησε με την υπόσχεση για βελτίωση του βιοτικού επιπέδου.

Το πείραμα αυτό διέγραψε πλέον την τροχιά του. Ο περιορισμός του κορωνοϊού επιβάλλει το «πάγωμα» της οικονομίας, το οποίο μόνο προσωρινό μπορεί να είναι. Οταν η οικονομία πάρει ξανά μπρος, αυτό θα συμβεί σε έναν κόσμο όπου οι κυβερνήσεις θα προσπαθούν να περιορίσουν την παγκόσμια αγορά».

Η συζήτηση, βέβαια, στα ορύγματα του πολακικού ΣΥΡΙΖΑ δεν διεξάγεται με τους όρους του άγγλου στοχαστή. Χρειάζεται κάτι πιο χειροπιαστό ως παρακαταθήκη για την επόμενη ημέρα (όποτε και αν έρθει). Το λεφτόδεντρο, ας πούμε. Είναι από τις παθογένειες που βρίσκουμε μπροστά μας όσο πλησιάζουμε προς το πολυδιαφημισμένο restart του 2021. Τότε που θα προσερχόμαστε δυνητικά σοφότεροι, «με τόση πείρα», για να αποτινάξουμε τα νωπά τραύματα. Ας μη διαβαστεί ως ειρωνεία.

Υστερα από την εξοικείωση με τα καταστατικά κείμενα του νεότερου Ελληνισμού θα έχουμε πιθανότατα αποδεχθεί τη χρονογέφυρα που μας συνδέει με το απόσπασμα από τα «Ιστορικά της Ελληνικής Παλιγγενεσίας» του Μιχάλη Οικονόμου: «Οντες δε τότε οι Ελληνες νήπιοι, ως ειπείν, ή αρχάριοι, και τα δάνεια εξομοιούντες με τα βοηθήματα, τα οποία άμα ερχόμενα δωρεάν διενέμοντο και διηρπάζοντο οπωσδήποτε, ούτως εζήτουν, αν λάβη και από τα δάνεια έκαστος όσον περισσότερον δυνηθή, ουδόλως συλλογιζόμενοι ή φανταζόμενοι, ότι απαιτηθήσεται ποτέ από τους δανειστάς η απόδοσις, κατ’ άτομα περί του κοινού συμφέροντος ουδόλως φροντίζοντες, αλλά και αν απαιτηθούν έλεγεν έκαστος δεν θ’ απαιτηθούν από εμέ όσα έλαβον ή λάβω, και αν ποτέ πληρωθούν εγώ δεν θα ζω».

Με άλλα λόγια, το λεφτόδεντρο ήταν τουλάχιστον σύγχρονο με το νεοελληνικό κράτος.