Κρίση, Κράτος και ιδιωτικό χρέος

Η κρίση που ζει η παγκόσμια κοινότητα λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, αναπόφευκτα έχει επηρεάσει τις ζωές όλων των ανθρώπων και έχει πλήρως αποδυναμώσει, τόσο τις κοινωνίες, όσο και το οικονομικό κύκλωμα στο να καταφέρει να παράξει τα απαραίτητα αγαθά και υπηρεσίες, ώστε η παγκόσμια οικονομία μέσω του διεθνούς εμπορίου να θεωρείται βιώσιμη.

Είναι γεγονός πως αυτή η πρωτοφανής κρίση, τόσο οικονομική όσο και κοινωνική, υγειονομική, φέρνει μνήμες περισσότερο από το μεγάλο κραχ του 1929 και λιγότερο από άλλες επιδημίες που έπληξαν μεταγενέστερα τον πλανήτη και ξεπεράστηκαν σχετικά γρήγορα.

Όταν οι κοινωνίες δέχονται τέτοιου μεγέθους πλήγματα και πλήττεται ανεπανόρθωτα η παραγωγική δυνατότητα, τότε απαιτούνται μέτρα, άμεσα, αποτελεσματικά με έμφαση στην κρατική πρωτοβουλία.

Αυτό σημαίνει ότι ο εποπτικός ρόλος του κράτους, όσον αφορά την οικονομία της αγοράς οφείλει να γίνει επιτακτικά παρεμβατικός μεσούσης της κρίσης, ώστε να συνδράμει τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας για να μην δεχθεί ανεπανόρθωτα πλήγματα ρευστότητας, απασχόλησης και βιωσιμότητας.

Ουσιαστικά το κράτος μέσω όλων των χρηματοδοτικών εργαλείων που διαθέτει, οφείλει να αναλάβει σημαντικό μέρος των ιδιωτικών χρεών που αυξάνονται δραματικά, είτε αναφερόμαστε σε επιχειρήσεις μεσαίες ή μεγάλης κεφαλαιοποίησης, είτε σε ελεύθερους επαγγελματίες που χάνουν σχεδόν το σύνολο της πελατειακής τους βάσης.

Το κράτος με τις υποδομές του και την ικανότητά του να απευθύνεται στις διεθνείς αγορές, οφείλει άμεσα να χρηματοδοτήσει τον ιδιωτικό τομέα, σε δύο βασικά επίπεδα.

Πρώτον, μέσω της επιδοματικής πολιτικής προς όλους όσους έχουν πραγματικά πληγεί ή αναστείλει επιχειρηματικά την λειτουργία τους, με στόχο την προστασία της απασχόλησης και δεύτερον στο να δοθούν βασικά φορολογικά κίνητρα, φοροαπαλλαγές, αναστολή πληρωμών και υποχρεώσεων για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, ώστε να ενισχυθεί το ιδιωτικό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών και επιχειρήσεων, με στόχο αφενός να καλύπτει τις βασικές δαπάνες διαβίωσης και αφετέρου να είναι σε θέση έστω υποτυπωδώς να καταβάλλει το μέσο μεταβλητό κόστος των επιχειρήσεων που βρίσκονται σε λειτουργία, για να μπορούν να συνεχίσουν την παραγωγή τους, τόσο κατά την διάρκεια όσο και με την λήξη της σημαντικής κρίσης της πανδημίας.

Επίσης η κινητοποίηση του χρηματοπιστωτικού τομέα και του τραπεζικού συστήματος, είναι κομβικής σημασίας, για την διάσωση του ιδιωτικού τομέα, καθώς το τραπεζικό σύστημα τόσο σε εθνικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο, είναι σε θέση να παρέχει πιστωτικές γραμμές στήριξης σε μεγάλες επιχειρήσεις, χαμηλότοκα δάνεια καθώς και σημαντικές αγορές εταιρικών ομολόγων.

Οι παραπάνω παροχές μπορούν να ενταχθούν σε ένα πρόγραμμα κρατικών εγγυήσεων προς τις τράπεζες, ώστε χωρίς επιβάρυνση του ισολογισμού τους, να χρηματοδοτήσουν απρόσκοπτα τον ιδιωτικό τομέα με στόχο να μπορεί να παράξει επαρκώς την επόμενη μέρα.

Εν κατακλείδι, είναι πολύ σημαντικό για την ανάκαμψη, αλλά και την αντιμετώπιση αυτής της κρίσης που γίνεται σε συνθήκες πολέμου, για να αποφευχθεί η στασιμότητα που μπορεί να έχει μακροπρόθεσμες και ολέθριες συνέπειες στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα, να διογκωθεί άμεσα το δημόσιο χρέος με στόχο να απορροφηθούν χρέη του ιδιωτικού τομέα, τα οποία δεν δημιούργησε με την δραστηριότητά του.

Για τα χρέη αυτά, σε σημαντικό ποσοστό, με την κατάλληλη εφαρμογή του ηθικού κινδύνου, θα πρέπει να υπάρχει η ρήτρα της διαγραφής, ώστε να είναι σε θέση η μέση επιχείρηση, να παράγει με όρους ανταγωνιστικότητας και διατήρησης των βασικών θέσεων εργασίας χωρίς το άγχος της αποπληρωμής των χρεών προς το κράτος.

Όπως όλα δείχνουν, η πολιτική, η κλασική οικονομική θεώρηση και η συνεργασία των κρατών, μέσα από μία ενιαία και συντονισμένη στρατηγική σε περιφερειακό αλλά και παγκόσμιο επίπεδο, μπορεί να κάνουν το σύστημα να λειτουργήσει ξανά μεσοπρόθεσμα προς όφελος των λαών και των πολιτών.

Ο Μελέτης Ρεντούμης είναι οικονομολόγος τραπεζικός