Παραπορτιανή : Η «πυραμίδα» της Μυκόνου

Οι εκκλησιές της Μυκόνου είναι αμέτρητες, περισσότερες από τετρακόσιες, καμιά τους όμως δεν είναι μεγάλη, μεγαλόπρεπη.

Οι δημιουργοί τους είχαν την αίσθηση του μέτρου, γι’ αυτό και το μέγεθός τους δεν ξεπερνά εκείνο ενός κλασικού παλαιού μυκονιάτικου σπιτιού.

Η πιο γνωστή και συνάμα πιο εντυπωσιακή εκκλησία της Μυκόνου είναι η Παναγία η Παραπορτιανή.

Στην πραγματικότητα, πρόκειται όχι για μια απλή εκκλησία αλλά για ένα διώροφο συγκρότημα, που περιλαμβάνει τέσσερις ισόγειους ναΐσκους (Άγιος Σώζων, Άγιοι Ανάργυροι, Αγία Αναστασία και Άγιος Ευστάθιος) και την ανώγεια, υπερυψωμένη Παναγία Παραπορτιανή.

Το σημαντικό αυτό μνημείο των Μεταβυζαντινών Χρόνων (πιθανώς, 16ος/17ος αιώνας) βρίσκεται στην παλαιότερη συνοικία της Χώρας της Μυκόνου, το κατοικημένο από τους Προϊστορικούς Χρόνους Κάστρο, μια γλώσσα ξηράς που εισχωρεί στη θάλασσα αντικρίζοντας την Τήνο προς βορράν.

Η Παραπορτιανή οφείλει την ονομασία της στο γεγονός ότι δίπλα της υπήρχε άλλοτε ένα παραπόρτι, μια μικρή πύλη του επιθαλάσσιου κάστρου της Μυκόνου, άνοιγμα προς τη βραχώδη ακτή.

Τα τρία ναΰδρια του ισογείου, ο Άγιος Σώζων, οι Άγιοι Ανάργυροι και η Αγία Αναστασία, είναι μονόκλιτα καμαροσκεπή και σχηματίζουν τη δυτική πρόσοψη του αρχιτεκτονικού συνόλου, ενώ ο Άγιος Ευστάθιος βρίσκεται στο εσωτερικό του ίδιου επιπέδου και αποτελεί το κέντρο της βάσης του συγκροτήματος.

Το συγκρότημα της Παραπορτιανής με το αψιδωτό καμπαναριό και τους ασύμμετρους όγκους, κτίσμα εξαίρετης πλαστικότητας, φέρνει στο νου ένα είδος πυραμίδας έτσι όπως ορθώνεται εντυπωσιακό σε μια από τις πιο όμορφες κυκλαδίτικες πολιτείες, τη Χώρα της Μυκόνου.