Κοροναϊός : Τι θα κάνουν οι εργοδότες μετά την πανδημία;

Από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της επιδημικής έξαρσης είναι τι θα απογίνουν οι   θέσεις εργασίας και τελικά όσες διατηρηθούν κατά πόσο ποιοτικές θα είναι για τον εργαζόμενο. Να μην πληρώσει το  ανθρώπινο δυναμικό μία ακόμα κρίση και φυσικά αυτό απαιτεί τη λήψη γεναίων μέτρων, αποκλειστικά προς την κατεύθυνση της  στήριξης των επιχειρήσεων και παράλληλα της πραγματικής προστασίας της απασχόλησης. Οι οικονομολόγοι προειδοποιούν πως ένας διαφορετικός δρόμος θα οδηγήσει την παγκόσμια οικονομία σε μία τεράστια ύφεση, την Ευρωζώνη σε συρρίκνωση κοντά στο 10%.

Έρχεται μία νέα κανονικότητα και οι αλλαγές που έρχονται είναι σχεδόν βέβαιες. Η πανδημία μπορεί να καταστρέψει έως και 25 εκατ. θέσεις εργασίας σε όλον τον κόσμο εάν οι κυβερνήσεις δεν ενεργήσουν τάχιστα για να προστατεύσουν τους εργαζόμενους από τις συνέπειες της νόσου, όπως προειδοποιεί ο Διεθνής Οργανισμός Εργασίας (ILO). Στην Ελλάδα, σχετικά με την απαγόρευση απολύσεων, ισχύει για τις επιχειρήσεις που έχουν αναστείλει λειτουργία με κρατική απόφαση και για τις επιχειρήσεις που θα κάνουν χρήση του δικαιώματος αναστολής συμβάσεων ή λειτουργίας με προσωπικό ασφαλείας.  Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ανακοινώθηκε το πρόγραμμα Sure που αφορά μόνο τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που πλήττονται από την πανδημία του κοροναϊού. Το Ταμείο αυτό είναι μέχρι 100 δισ ευρώ και φαίνεται ότι η Ελλάδα μπορεί να πάρει μέχρι 1,4 δισεκατομμύρια.

Μέχρι τώρα, η κυβέρνηση έχει εισάγει δέσμες μέτρων (Πλαίσιο προστασίας των επιχειρήσεων, εργαζομένων και αυτοαπασχολούμενων, ελευθέρων επαγγελματιών μηνός Μαρτίου και Απριλίου). Αποκλειστικός σκοπός είναι η στήριξη των επιχειρήσεων που αναστέλλεται πλήρως ή εν μέρει η λειτουργία τους, και η διατήρηση της απασχόλησης των εργαζομένων τους. Σύμφωνα με τις κυβερνητικές ανακοινώσεις, η αποζημίωση ειδικού σκοπού των €800 αφορά σε 1,7 εκατ. εργαζομένους (81% των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα). Τα μέτρα ανακούφισης/διευκόλυνσης των επιχειρήσεων καλύπτουν περίπου 800.000 επιχειρήσεις (76% του συνόλου). Καλύπτονται, επίσης, 700.000 ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενοι και ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων (ή 75% του συνόλου).
Το όλο πρόγραμμα θα απαιτήσει ταμειακά πρόσθετες δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού ύψους €6,8 δισ., ή 3,5% του ΑΕΠ, όπως το ΑΕΠ προβλεπόταν πριν την κρίση. Η αναστολή των φορολογικών υποχρεώσεων υπολογίζεται σε €2,1 δισ., η αναστολή των ασφαλιστικών υποχρεώσεων σε €1,6 δισ., η οικονομική ενίσχυση ειδικού σκοπού σε €1,4 δισ., η «επιστρεπτέα προκαταβολή» σε €1 δισ. και τα υπόλοιπα μέτρα (€0,7 δισ.) αφορούν σε πρόσθετες δαπάνες υγείας, σε ενίσχυση του πρωτογενούς τομέα (€150 εκατ.), σε καταβολή του Δώρου Πάσχα (που αναλογεί στην περίοδο αναστολής της εργασιακής σχέσης), και σε έκτακτη οικονομική ενίσχυση των εργαζομένων του δημοσίου στη δημόσια υγεία και πολιτική προστασία.

Τηλεργασία και μετά την πανδημία

Η τάση της αλλαγής είναι ήδη μία πραγματικότητα. Σύμφωνα με έρευνα της Gartner μεταξύ των οικονομικών διευθυντών επιχειρήσεων ανά τον πλανήτη, δείχνει πως το 74% σκοπεύει να διατηρήσει τουλάχιστον το 5% του προσωπικού σε καθεστώς μόνιμης εργασίας εξ αποστάσεως. Μάλιστα, σχεδόν το ένα τέταρτο των ερωτηθέντων και συγκεκριμένα το 17% δήλωσε ότι θα “γυρίσει” τουλάχιστον το 20% των υπαλλήλων από την απασχόληση στον χώρο εργασίας σε μόνιμη απασχόληση εξ αποστάσεως. Από την έρευνα της Gartner μεταξύ των CFOs προκύπτει ότι η εργασία εξ αποστάσεως είναι ένα παράδειγμα “δημιουργικής εξοικονόμησης κόστους”, που αναζητούν οι ανώτεροι οικονομικοί ηγέτες, προκειμένου να αποφευχθούν πιο αυστηρές περικοπές και να ελαχιστοποιηθούν οι αρνητικές επιπτώσεις στις επιχειρήσεις.

Σημερινή μελέτη του ΣΕΒ αναφέρει πως η πανδημία του κορονοϊού, εκτός από μεγάλη απειλή για τη δημόσια υγεία, δημιουργεί σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές πιέσεις με απομόνωση, συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας και μεγάλη αβεβαιότητα και προκλήσεις για την επόμενη ημέρα. Κορυφαία λοιπόν πρόκληση για την οικονομία είναι η διατήρηση όσο το δυνατόν περισσότερων θέσεων εργασίας που κινδυνεύουν λόγω της μείωσης της οικονομικής δραστηριότητας, με την διασφάλιση της επιχειρησιακής συνέχειας και τη διατήρηση του παραγωγικού ιστού.

“Υπό το καθεστώς των πρωτοφανών συνθηκών, είναι κρίσιμο να είμαστε ανοιχτοί σε νέες προσεγγίσεις, εργαλεία και πρακτικές και απαιτούνται δράσεις, άμεσες και σε πραγματικό χρόνο, που ξεπερνούν την πεπατημένη ή κινούνται εκτός του συνηθισμένου πλαισίου (thinking outside the box)”, υπογραμμίζει η μελέτη.

Συνεργασία μεταξύ επιχειρήσεων για διατήρηση των θέσεων εργασία προτείνει ο ΣΕΒ

Μετά από τέσσερις εβδομάδες περιοριστικών μέτρων, πολλές επιχειρηματικές δραστηριότητες αντιμετωπίζουν πλείστα προβλήματα, κλείνουν ή μειώνουν την παραγωγή τους (ενδεικτικά αεροπορικές και επιβατικές μεταφορές, ξενοδοχεία, εστίαση), ενώ άλλες εμφανίζουν σημαντική αύξηση της ζήτησης για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους (ενδεικτικά υγειονομικό υλικό, super market, μεταφορές και διανομή προϊόντων στο σπίτι, ηλεκτρονικός εξοπλισμός). Όπως αναφέρει ο ΣΕΒ στο  Flash_Report : «Συνεργασία επιχειρήσεων για διατήρηση θέσεων εργασίας», σε όρους ανθρώπινου δυναμικού, οι πρώτες αντιμετωπίζουν έντονα το φαινόμενο περίσσειας δυναμικού, ενώ άλλες αντιμετωπίζουν ελλείμματα λόγω της αύξησης των εργασιών τους. Παράλληλα παρατηρούνται φαινόμενα εντονότατων διαφοροποιήσεων μέσα σε κλάδους, όπως ενδεικτικά στην αποθήκευση/διανομή (3PL), εξαιτίας διαφορετικών εξειδικεύσεων (πχ. μείωση σε αυτοκίνητα, αύξηση σε τρόφιμα).

ΣΕΒ:  Τι μορφές μπορεί να λάβει η συνεργασία

Η επέκταση της συνεργασίας, σύμφωνα με τον ΣΕΒ, θα μπορούσε να λάβει κατ’ αρχήν τις ακόλουθες τρεις μορφές:

Η πρώτη αφορά στην κάλυψη των αναγκών με τη μεταφορά εργαζομένων μέσω σχημάτων «δανεισμού», ένα σχήμα το οποίο ήδη προβλέπεται από τη νομοθεσία και εφαρμόζεται ήδη είτε ενδοομιλικά, είτε μέσω Εταιριών Προσωρινής Απασχόλησης. Εργαζόμενοι επιχειρήσεων που υπολειτουργούν να «δανείζουν εργαζόμενους» σε επιχειρήσεις προμηθευτών ή πελατών τους που αντιμετωπίζουν ελλείψεις προσωπικού με διατήρηση των συμβατικών τους προβλέψεων. Ήδη με την ΠΝΠ 68/20.3.2020, η δυνατότητα μεταφοράς εργαζομένων παρέχεται σε επιχειρήσεις που ανήκουν στον ίδιο όμιλο.  Πρόκειται για μια πρακτική που διατηρεί θέσεις εργασίας, και καλύπτει ανάγκες με ταχύτητα και σχετική ευκολία. Παράλληλα, καθώς πρόκειται για επιχειρήσεις που ήδη συνεργάζονται, είναι ευκολότερη η άμεση ενσωμάτωση στο νέο εργασιακό περιβάλλον «εργοδότη» λόγω εξοικείωσης, αλλά και ταιριάζει στην διαδεδομένη πρακτική πολλών επιχειρήσεων να προσλαμβάνουν στελέχη που είναι «από γνωστό περιβάλλον».
Η δεύτερη αφορά συνεργασίες μεταξύ ανεξάρτητων επιχειρήσεων,  με προσωπικό προμηθευτών ή πελατών το οποίο βρέθηκε, λόγω της συγκυρίας, εκτός εργασίας, ιδιαίτερα όταν δεν καλύπτεται από τις προστατευτικές διατάξεις των πρόσφατων μέτρων. Παραδείγματος χάριν θα μπορούσε να εξετασθεί η διανομή προϊόντων από τα super market ή τις επιχειρήσεις ηλεκτρονικών ειδών στα σπίτια των καταναλωτών, αν μπορεί να γίνει από των αναλόγων ειδικοτήτων προσωπικό εκείνων των επιχειρήσεων προμηθευτών τους που αντιμετωπίζουν μείωση εργασιών. Σε αυτήν την περίπτωση οι επιχειρήσεις θα μπορούσαν να συνεργαστούν σχεδιάζοντας από κοινού τα σχήματα προσδιορισμού  των κατάλληλων υποψηφίων ώστε να μειωθεί ο χρόνος πλήρωσης των κενών θέσεων, αλλά και οι απαιτήσεις προσαρμογής στο νέο εργασιακό περιβάλλον.
Η τρίτη αφορά την επέκταση υφιστάμενων επιχειρηματικών συνεργασιών σε τμήματα της παραγωγής και διανομής προϊόντων για λογαριασμό τρίτων. Ουσιαστικά πρόκειται για μια χρήση του μοντέλου της υπεργολαβίας ώστε να καλυφθούν άμεσα όχι μόνο οι ανάγκες σε ανθρώπινο δυναμικό αλλά και σε κεφαλαιουχικό εξοπλισμό (μεταφορικά μέσα, κλπ.), ή/και συνδυαστικά αυτών των δύο εναλλακτικών.