Στον μεγάλο θεωρητικό του πολιτικού κυνισμού, Νικολό Μακιαβέλι, χρεώνεται η φράση: «Μια αλλαγή αφήνει την πόρτα ανοιχτή για να μπουν κι άλλες».

Το ερώτημα είναι αν αυτές οι αλλαγές είναι προς όφελος των πολλών ή αν πρόκειται για ανατροπές που ουδέποτε φαντάζονταν οι άνθρωποι ότι θα μπορούσαν να τις αποδεχθούν.

Η κρίση του κοροναϊού αλλάζει τα πάντα. Ενας μικρός ιός, πιθανότατα κατασκευασμένος σε κάποιο εργοστάσιο, είναι ικανός να φέρει τα πάνω κάτω σε όλο τον πλανήτη.

Πρόκειται ίσως για τη μοναδική περίπτωση, έπειτα από αυτή των Πολέμων του παρελθόντος, που επισυμβαίνουν τόσο δραματικές αλλαγές μέσα σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα. Η επόμενη ημέρα θα βρει τον κόσμο, και φυσικά και τη χώρα μας, εντελώς διαφορετικό.

Σαν μια «αόρατος χειρ» να φέρνει τούμπα ακόμη κι εκείνα που δεν πιστεύαμε ότι μπορούν να αλλάξουν.

Η παγκοσμιοποίηση αλλάζει πρόσωπο, οι ατομικές ελευθερίες σε αναστολή, εργασιακές σχέσεις και κατακτήσεις δεκαετιών υπό διαπραγμάτευση, το παραδοσιακό εμπόριο και οι καθημερινές συναλλαγές ανατρέπονται, το λεγόμενο Digitalism ή ψηφιακό σύστημα δείχνει να κυριαρχεί των πάντων.

Οι αλλαγές που έρχονται, κυρίως οι κακές, θα εξαρτηθούν βεβαίως από την αποδοχή τους από τις κοινωνίες. Είναι σίγουρο ότι θα γίνει μια πάλη μεταξύ των κοινωνικών κρατών, της αλληλεγγύης και της συνοχής από τη μια με την εξατομίκευση, την έλλειψη εμπιστοσύνης, την ανθρωποφαγία από την άλλη.

Ας δούμε μερικές από τις αλλαγές που έρχονται:

Οι πειρασμοί της δικτατορίας

Στην Ουγγαρία, ο νόμος έκτακτης ανάγκης που επέβαλε ο Ορμπαν με αφορμή την πανδημία, χαρακτηρίστηκε ως «πρόβα δικτατορίας» εντός της ΕΕ.

Ακόμη και στις Φιλιππίνες, η εντολή να πυροβολούνται όσοι παραβιάζουν την καραντίνα, συγκροτεί ένα εφιαλτικό αύριο.

Στην Κίνα, με πρόσχημα τη μαζική επιτήρηση δόθηκε πράσινο φως για την «ηλεκτρονική παρακολούθηση». Οι μετακινήσεις γίνονται με τη «σάρωση» ενός κωδικού κι έτσι το κράτος ξέρει τις κινήσεις των πολιτών κάθε στιγμή.

Στην Ευρώπη είναι πιο προσεκτικοί με τα προσωπικά δεδομένα, είδαμε όμως και ξυλοδαρμούς πολιτών επειδή έσπασαν την απαγόρευση κυκλοφορίας.

Στις ΗΠΑ σχεδιάζουν τη χρήση αναγνώρισης προσώπου, ενώ στην Ινδία πολίτες υποχρεούνται να στέλνουν μήνυμα με μια εφαρμογή που θα έχει και τις συντεταγμένες τους ώστε οι κρατικοί υπάλληλοι να ξέρουν πού βρίσκονται.

Ολα αυτά τα εφιαλτικά μέτρα με αφορμή τον κορωνοϊό, στήνουν ένα οργουελικό σκηνικό και πλέον το ερώτημα είναι: Θα συνεχίσουν και μετά την πανδημία να εφαρμόζονται;

Οι ατομικές ελευθερίες θα συνεχίσουν να παραβιάζονται και το κράτος «μεγάλος αδελφός» θα είναι ισχυρό;

Ανατροπή εργασιακών σχέσεων

Ο κορωνοϊός «τσακίζει» την παγκόσμια οικονομία και διαλύει τις εργασιακές σχέσεις. Εκατομμύρια απολύσεις, αναστολή συμβάσεων, εκ περιτροπής απασχόληση, πολίτες που ζουν μόνο με επιδόματα.

Η τηλεργασία προκαλεί συστημικές αλλαγές στην αγορά εργασίας, την ίδια στιγμή που άλλες ομάδες εργαζομένων βρίσκονται στην πρώτη γραμμή.

Οι απασχολούμενοι στην εφοδιαστική αλυσίδα, όσοι ασχολούνται με το ηλεκτρονικό εμπόριο και τις μεταφορές, τα logistics αλλά και οι επαγγελματίες της υγείας και οι εργαζόμενοι στα σώματα ασφαλείας είναι οι πλέον «απαραίτητοι». Σε σχέση με τους εργαζομένους στις υπηρεσίες γραφείου ή των εμπορικών κέντρων και των παραδοσιακών μαγαζιών.

Η επόμενη ημέρα φέρνει έκρηξη στις ηλεκτρονικές συναλλαγές, τόσο τις εμπορικές όσο και αυτές μεταξύ κράτους και πολιτών, με αποτέλεσμα να αλλάξει δραματικά το τοπίο της εργασίας.

Βεβαίως, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την αναγκαιότητα του ψηφιακού κράτους, το αντίθετο μάλιστα. Αυτό που πίστευαν πολλοί στην Ελλάδα ότι δεν θα γίνει, δηλαδή το e-gov, στήθηκε σε λίγες ημέρες και λειτουργεί ικανοποιητικά.

Κλειστά σύνορα

Κάθε τραγωδία φέρνει φόβο, όταν όμως έχουμε να κάνουμε με παγκόσμια πανδημία, είναι αναμενόμενες οι ανατροπές. Η παγκοσμιοποίηση, τα ανοικτά σύνορα και οι ανεκτικές κοινωνίες έχουν καταρρεύσει αυτές τις εβδομάδες της κρίσης. Και είναι σίγουρο ότι και την επόμενη ημέρα θα υπάρξουν περιορισμοί στην κίνηση ανθρώπων και προϊόντων, αυξημένοι έλεγχοι, αποκλεισμοί και στιγματισμός κρατών και πολιτών.

Επιστροφή στο… κράτος

Στις περισσότερες χώρες, και φυσικά στην Ελλάδα, το δημόσιο σύστημα υγείας άπλωσε ομπρέλα προστασίας στους πολίτες. Το ΕΣΥ αντέχει, οι πολίτες προσφεύγουν σ’ αυτό, ενώ το κράτος μπορεί να ελέγχει τον ιδιωτικό τομέα. Μπορεί να επιτάσσει ιδιωτικά νοσοκομεία, να κλείνει επιχειρήσεις, να ρυθμίζει τη λειτουργία τους. Το κράτος είναι εδώ, αν μάλιστα είναι οργανωμένο ορθά, τότε μπορεί να κυριαρχήσει.

Σε αντίθεση όλων όσων γνωρίζαμε μέχρι σήμερα περί αυτορρύθμισης των αγορών, κυριαρχίας της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και ελεύθερου ανταγωνισμού.

Ο φιλελευθερισμός δείχνει να υποχωρεί «στριμωγμένος» μεταξύ του κράτους και της ψηφιακής επανάστασης που έχει ήδη ξεκινήσει.

Η οικονομία σε άλλη βάση

Πριν από μερικά χρόνια ούτε που θα μπορούσε να φανταστεί κανείς ότι θα βρίσκονταν τρισεκατομμύρια για να σωθεί η παγκόσμια οικονομία. Η φράση «εκτύπωση χρήματος», ειδικά στην Ευρώπη, ήταν ταμπού, τώρα όμως κι αυτή η σταθερά έχει καταρρεύσει μπροστά στην αναγκαιότητα.

Οι ΗΠΑ ανακοινώνουν τρισεκατομμύρια, η Κίνα το ίδιο, οι Ευρωπαίοι δυσκολεύονται αλλά αντιλαμβάνονται ότι αν δεν δώσουν πακτωλό δισεκατομμυρίων το ευρώ θα καταρρεύσει. Το «τρισκατάρατο» ευρωομόλογο δεν αποκλείεται πλέον, το συζητούν πλέον κι επίσημα.

Η οικονομική ανασυγκρότηση διαλύει όλα τα οικονομικά μοντέλα και τις θεωρίες που ίσχυαν ως σήμερα.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΝΕΑ

Headlines