Ευθύνες για την πανδημία

Με αφορμή την περίφημη Ισπανική γρίπη του 1918 ο συγγραφέας John M. Barry είχε από το 2004 προειδοποιήσει για το ενδεχόμενο πρόκλησης μιας νέας πανδημίας πνευμονικής γρίπης. Σε άρθρο του στο Journal of Translational Medicine (11 Ιανουαρίου 2004), όπου αναζητούσε τις πηγές προέλευσης της καταστροφικής επιδημίας του 1918, εξηγούσε τη μεταδοτικότητα των ιών και τις προσπάθειες της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (WHO) να προετοιμάσει τις κοινωνίες για τον έλεγχο και την αποτροπή τους.

Η πανδημία γρίππης του 1918 – 1919 είχε σκοτώσει περισσότερους ανθρώπους από κάθε άλλη επιδημία στην ιστορία. Η χαμηλότερη εκτίμηση θανάτων έφθανε στα 21 εκατ., που όμως σύγχρονες μελέτες την τοποθετούν στα 50 με 100 εκατ. νεκρούς. Ο συνολικός πληθυσμός της γης τότε έφθανε στο 28% του σημερινού και οι περισσότεροι θάνατοι συνέβησαν σε μια χρονική περίοδο δεκαέξι εβδομάδων, από τα μέσα Σεπτεμβρίου έως τα μέσα Δεκεμβρίου του 1918.

Η μόλυνση τότε ξεκίνησε, σύμφωνα με τις πιο τελευταίες μελέτες, σε κάτι λασπότοπους με εκτροφεία γουρουνιών στο Haskell του Κάνσας των ΗΠΑ και γρήγορα πέρασε στον άνθρωπο. Από εκεί μεταδόθηκε σε στρατόπεδα εκπαίδευσης νεοσύλλεκτων, αρχικά στις γειτονικές περιοχές κι αργότερα σε στρατόπεδα κι αλλού στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στη συνέχεια μεταδόθηκε σε πόλεις και, μέσω των μεταφερόμενων στρατευμάτων, στην Ευρώπη. Στη Γαλλία, για παράδειγμα, τα πρώτα κρούσματα σημειώθηκαν στην πόλη Brest, που ήταν το βασικό λιμάνι εισόδου των αμερικανικών στρατευμάτων στην Ευρώπη τότε στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η επιδημία χειροτέρεψε. Ξαφνικά όμως, όπως απότομα εμφανίσθηκε, έτσι απότομα εξαφανίσθηκε. Αφού βέβαια άφησε στο διάβα της πολλά εκατομμύρια θύματα. Ανδρες και γυναίκες επέστρεψαν κανονικά στις δουλειές τους. Οι μαθητές γύρισαν στα σχολεία. Κι ο πόλεμος έπνιξε τις σκέψεις των ανθρώπων. Εν τω μεταξύ χιλιάδες στρατιώτες έφθαναν στην Ευρώπη σε διάφορους προορισμούς. Διαδίδοντας τον θάνατο. Οχι του πολέμου, αλλά της αρρώστιας…

Εκτοτε, η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας προσπαθεί να παρακολουθεί τις εξελίξεις και να ανιχνεύει δεδομένα. Το συμπέρασμα από τις εκρήξεις επιδημιών είναι πως είναι αδύνατον να εντοπισθούν γεωγραφικές πηγές πρόκλησης του προβλήματος. Δυστυχώς μόνο 83 χώρες του κόσμου – λιγότερες από τις μισές – μετέχουν στο σύστημα παρακολούθησης της WHO (http://rhone.b3e.jussieu.fr/flunet/www/docs.html). Και σε άλλες χώρες βέβαια γίνονται τέτοιες παρακολουθήσεις. Και το Ινστιτούτο Ροκφέλερ (σήμερα Πανεπιστήμιο), στο οποίο το Ιδρυμα Στ. Νιάρχος πρόσφατα δώρισε κάποια εκατ. δολάρια γιά έρευνες) ανακάλυψε κάποια σημαντικά εμβόλια. Με τους επιστήμονές του να κερδίζουν και σχετικά Νομπέλ. Τα αποτελέσματα όμως ακόμη δεν είναι αποφασιστικά.

Ο Barry από το 2004 προειδοποιούσε τους ηγέτες του κόσμου να διαθέσουν πολύ μεγαλύτερη χρηματοδότηση αλλά και διπλωματική στήριξη για σημαντικότερα αποτελέσματα. Αλλως «μια νέα πανδημία είναι αναπόφευκτη», έλεγε. Με τραγικές κοινωνικο-οικονομικές συνέπειες, θα προσέθετα.

Πόσο δικαιωμένος βγήκε…