Τα σενάρια για την Ευρώπη μετά την πανδημία

Η διάρκεια και το εύρος της πανδημίας θα προσδιορίσουν ασφαλώς την επόμενη ημέρα, εκτός των άλλων και στο ζήτημα της ευρωπαϊκής συνοχής, των προοπτικών της Ευρωζώνης και γενικότερα της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Τα βασικά σενάρια είναι τρία:

Σενάριο πρώτο: η πανδημία ολοκληρώνει τον κύκλο της κάποια στιγμή πριν από τον Ιούνιο – Ιούλιο. Εν τω μεταξύ έχει βρεθεί το φάρμακο ή το εμβόλιο. Η κανονικότητα επανέρχεται στα μέσα ή το πολύ στο τέλος του θέρους. Η πτώση του ΑΕΠ και οι ζημίες από τη συρρίκνωση της τουριστικής περιόδου είναι σοβαρές αλλά διαχειρίσιμες. Η ΕΕ και η Ευρωζώνη συνεχίζουν κανονικά, αν και με αίσθημα δυσφορίας για τη σκληρή δημοσιονομική στάση των χανσεατικών κρατών και κλονισμένη την αμοιβαία εμπιστοσύνη.

Σενάριο δεύτερο: η πανδημία εκτείνεται στο καλοκαίρι, η οικονομία αποσταθεροποιείται, οπότε τα ημίμετρα που έχουν αποφασισθεί δεν αρκούν. Η Γερμανία δέχεται τις ενέσεις ρευστότητος που απαιτούν η Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία κ.λπ. Συναποφασίζεται κοινό σχέδιο δράσης με υπόβαθρο την δραστική αύξηση της ρευστότητος (3 – 5 τρισ.). Οπότε η ευρωπαϊκή συνοχή ενδυναμώνεται, η ύφεση αντιμετωπίζεται από κοινού, η αλληλεγγύη θριαμβεύει, η ευρωζώνη αποδεικνύεται σωτήρια, η Μέρκελ αναδεικνύεται σε ηγέτιδα της ΕΕ.

Σενάριο τρίτο: η πανδημία εκτείνεται στο καλοκαίρι, η οικονομία αρχίζει να καταρρέει, οπότε τα ημίμετρα που έχουν αποφασισθεί δεν αρκούν. Αλλά η Γερμανία πεισματικά αρνείται κάθε περαιτέρω ρευστότητα ή θέτει απαγορευτικούς όρους. Η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία απαιτούν από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να προχωρήσει σε μέτρα χρηματοδότησης ύψους 3 – 5 τρισ., αλλά η Γερμανία προβάλλει βέτο και απειλεί με αποχώρηση από την ευρωζώνη. Τότε τα άλλα κράτη μέλη επικαλούνται τη συνθήκη έκτακτης ανάγκης και αυξάνουν μονομερώς τη ρευστότητα, με πλαστικό χρήμα ή εκτυπώνοντας ευρώ εσωτερικής κατανάλωσης ή και παράλληλο εθνικό νόμισμα. Σε αυτήν την περίπτωση η συνοχή της ευρωζώνης έχει διασπαστεί και οι συνέπειες είναι ανυπολόγιστες. Η ΕΕ συνολικά οδηγείται σε αποδόμηση.

Χωρίς διάθεση κινδυνολογίας, στην τρίτη και απευκταία αυτή περίπτωση το μέλλον της ευρωπαϊκής ηπείρου διαγράφεται ζοφερό. Η οικονομική υποβάθμιση και ο πολιτικός κατακερματισμός θα συνοδευθούν από γεωπολιτική αποδυνάμωση. Αυτή θα οδηγήσει νομοτελειακά σε υπαγωγή των ευρωπαϊκών κρατών σε ξένες σφαίρες επιρροής, όπως τη ρωσική (στην καλύτερη περίπτωση), την κινεζική ή και την τουρκική. Και παράλληλα σε ευρεία πληθυσμιακή υποκατάσταση. Με ό,τι αυτό συμβαίνει για το μέλλον του ευρωπαϊκού πολιτισμού, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας. Η Ιστορία δεν γράφεται μόνον από τις κοινωνικές, οικονομικές και τεχνολογικές εξελίξεις. Αλλά και από τις αποφάσεις που λαμβάνουν τα πρόσωπα σε κρίσιμες περιστάσεις. Σήμερα οι ηγέτες των μεγάλων ευρωπαϊκών κρατών καλούνται να λάβουν αποφάσεις, από τις οποίες θα κριθεί το μέλλον της ηπείρου μας.

Ο Μελέτης Η. Μελετόπουλος είναι διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης
Από τις Εναλλακτικές Εκδόσεις κυκλοφορεί το βιβλίο του ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ