Κοροναϊός – Βρετανία : Φόβοι για παραβίαση προσωπικών δεδομένων στην ιχνηλάτηση επαφών

Εφαρμογή ιχνηλάτησης επαφών ατόμων που έχουν διαγνωσθεί από κοροναϊό αναπτύσσει το NHS (Βρετανικό Σύστημα Υγείας), με ανοιχτό το ενδεχόμενο άρσης της ανωνυμίας των πολιτών, τα στοιχεία των οποίων δεν αποκλείεται να γίνουν διαθέσιμα στους αρμόδιους υπουργούς, αποκαλύπτει δημοσίευμα του Guardian.

Ο υπουργός υγείας Matt Hancock ανακοίνωσε την Κυριακή ότι η Μεγάλη Βρετανία ετοιμάζεται να εισάγει μια εφαρμογή για smartphone, η οποία θα επιτρέπει στα άτομα που έχουν εμφανίσει συμπτώματα του νέου κοροναϊού, να προειδοποιούν ανώνυμα άλλους χρήστες με τους οποίους έχουν έρθει σε στενή επαφή.

“Θα διαχειριζόμαστε όλα τα δεδομένα με τα υψηλότερα κριτήρια ηθικής και ασφάλειας, και θα τα χρησιμοποιούμε αποκλειστικά προς όφελος της φροντίδας και της έρευνας που προσφέρει το NHS”, σημείωσε.

Ανοιχτά ενδεχόμενα άρσης της ανωνυμίας

Ωστόσο, ένα κυβερνητικό έγγραφο που βρίσκεται στη διάθεση του Guardian, το οποίο καταχωρείται ως “επίσημο και ευαίσθητο”, αλλά και ως “μη εγκεκριμένο προσχέδιο”, δείχνει ότι το NHS επεξεργάζεται μυστικά τη χρήση της τεχνολογίας για την ταυτοποίηση των χρηστών.

Το υπόμνημα, που συντάχθηκε τον Μάρτιο, εξηγεί πώς θα μπορούσε να λειτουργεί η εφαρμογή, η οποία εκμεταλλεύεται τη λειτουργία Bluetooth, η οποία “τρέχει” διαρκώς και αυτομάτως σε όλες τις συσκευές καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Τα άτομα που έχουν βρεθεί σε μικρή απόστταση από κάποιον που ενδεχομένως έχει προσβληθεί από τον νέο κοροναϊό θα ενημερώνονται και θα συμβουλεύονται να θέσουν τον εαυτό τους εκούσια σε καραντίνα, χωρίς να αποκαλύπτεται η ταυτότητα του φορέα.

Ωστόσο, σε μια “πιο αμφιλεγόμενη” χρήση της εφαρμογής, όπως αναφέρεται στο υπόμνημα, θα μπορούσε να γίνει χρήση των αναγνωριστικών στοιχείων των συσκευών, τα οποία είναι μοναδικά για κάθε smartphone, ώστε “οι υπουργοί να κάνουν άρση της ανωνυμίας των χρηστών, αν αυτό κριθεί απαραίτητο κάποια στιγμή”. Το έγγραφο δεν αναφέρει τους λόγους για τους οποίους οι υπουργοί θα ήθελαν να ταυτοποιήσουν τους χρήστες ή υπό ποιες συνθήκες θα ήταν ενδεδειγμένη μια τέτοια κίνηση.

Προσθέτει ότι οι εναλλακτικές στην ανάπτυξη της συγκεκριμένης εφαρμογής περιλάμβαναν τη χρήση υπαρχουσών εφαρμογών αλλά και άλλων λειτουργιών που ήδη είναι εγκατεστημένες στα τηλέφωνα των πολιτών (όπως για παράδειγμα το Google Maps).

Διαψεύδει τα στοιχεία το NHS

Εκπρόσωπος της ηλεκτρονικής πλατφόρμας του NHS (NHSX) αρνήθηκε ότι υπάρχει οποιαδήποτε πιθανότητα άρσης της ανωνυμίας των πληροφοριών που θα συλλεχθούν ή χρήσης δεδομένων από άλλες εφαρμογές, όπως το Google Maps.

Την Παρασκευή που μας πέρασε, η Google και η Apple ανακοίνωσαν μια άνευ προηγουμένου συνεργασία για την ανάπτυξη τεχνολογίας που θα επιτρέπει στις κυβερνήσεις να εισάγουν εφαρμογές ιχνηλάτησης επαφών για iPhone και Android. Ο Hancock δεν αναφέρθηκε στην ακριβή τεχνολογία που θα χρησιμοποιήσει η Μεγάλη Βρετανία, όμως σημείωσε ότι συνεργάζεται “με τις κορυφαίες εταιρείες τεχνολογίας στον κόσμο”.

Ο ρόλος της εφαρμογής

Οι υπερασπιστές τέτοιου είδους στρατηγικών υποστηρίζουν ότι αυτά τα εργαλεία θα μπορούσαν να γίνουν πολύτιμα στην προσπάθεια των κυβερνήσεων να άρουν σταδιακά τα μέτρα του lockdown.

Ερευνητές του πανεπιστημίου της Οξφόρδης, οι οποίοι έχουν συμβουλευτικό ρόλο στην ανάπτυξη της εφαρμογής, εξέδωσαν τον περασμένο μήνα ένα άρθρο στο περιοδικό Science το οποίο συμπέραινε ότι η παραδοσιακή ιχνηλάτηση επαφών δεν θα μπορούσε να παίξει σημαντικό ρόλο στην περίπτωση των νοσούντων από κοροναϊό, εν μέρει γιατί ο νέος ιός μπορεί να μεταδοθεί και από ασυμπτωματικά άτομα.

Αντ’ αυτού, σύμφωνα πάντα με τους ερευνητές, μια τέτοιου είδους εφαρμογή θα μπορούσε να επιταχύνει τη διαδικασία ενημερώνοντας αυτόματα όλες τις επαφές των διαγνωσθέντων.

Σύμφωνα με το Privacy International η μέθοδος ιχνηλάτησης μέσω Bluetooth είναι πολύ λιγότερο παραβιαστική σε σχέση με άλλες μορφές εντοπισμού, όπως η χρήση GPS ή δεδομένων WiFi, καθώς δεν θα κρατά δεδομένα του τόπου συνάντησης, αλλά μόνο των ατόμων που συναντήθηκαν μεταξύ τους.

Ωστόσο, το υπόμνημα αίρει ερωτήματα σε σχέση με τη χρήση τέτοιων εφαρμογών, στο βαθμό που δεν επενδύονται με μέτρα ασφάλειας των προσωπικών δεδομένων, αλλά και διαφάνεια. Ιδιαιτέρως σε ό,τι αφορά το ενδεχόμενο άρσης της ανωνυμίας, η παραβίαση της ιδιωτικότητας των χρηστών αντίκειται στους νόμους της Βρετανίας για την προστασία των προσωπικών δεδομένων.

Ανησυχίες για «βιο-έλεγχο» αλλά και για την αποτελεσματικότητα της πρακτικής

Ο Έντουαρντ Σνόουντεν, ο πληροφοριοδότης που αποκάλυψε τα προγράμματα μαζικής παρακολούθησης της Υπηρεσίας Πληροφοριών των ΗΠΑ πριν από επτά χρόνια, δήλωσε ότι ο κοροναϊός θα μπορούσε να αποτελέσει την ευκαιρία για μια εποχή «βιο-ελέγχου», ο οποίος θα συνεχιστεί και μετά το τέλος της πανδημίας.

Αμφιβολίες έχουν εκφραστεί και για την αποτελεσματικότητα τέτοιου είδους εφαρμογών, λαμβάνοντας ως δεδομένο ότι τεράστια τμήματα του πληθυσμού απαιτείται να την κατεβάσουν και να τη χρησιμοποιήσουν προκειμένου να είναι αποτελεσματική. Ταυτόχρονα, η σωστή λειτουργία της θα απαιτούσε οι πολίτες να έχουν πρόσβαση σε αξιόπιστα τεστ, ενώ δεν αποκλείεται ορισμένοι χρήστες να καταχραστούν το σύστημα εισάγοντας ψεύτικα συμπτώματα.