Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει δείξει μέχρι τώρα ότι μπορεί να αντέξει σε δύσκολες περιστάσεις. Άλλωστε, είναι αυτή τη στιγμή ο μόνος ηγέτης χώρας του G20 που μπορεί να υποστηρίζει ότι άντεξε στρατιωτικό πραξικόπημα εναντίον του.

Όμως, σε κάποιες περιπτώσεις υπάρχει το ζήτημα εάν όντως αντιμετώπισε τις προκλήσεις ή απλώς έδειξε εξαιρετική ικανότητα προσαρμογής σε νέες συνθήκες και νέους συσχετισμούς, όπως σε πολύ μεγάλο βαθμό έκανε αναθεωρώντας τα μεγαλεπήβολα αρχικά του σχέδια για «αλλαγή καθεστώτος» στη Συρία.

Τώρα βρίσκεται σε μια θέση που ναι μεν έχει συγκεντρώσει όλες τις εξουσίες που επεδίωξε αλλά ταυτόχρονα ξέρει ότι θα δοκιμαστεί σκληρά από το εάν και σε ποιο βαθμό θα ανταποκριθεί στη μάχη κατά του νέου κοροναϊού.

Από την απουσία κρουσμάτων στην αναμέτρηση με την πανδημία

Σε γενικές γραμμές η πρώτη φάση της πανδημίας του κοροναϊού χαρακτηρίστηκε από το παράδοξο η Τουρκία να μην έχει κρούσματα, με την τουρκική κυβέρνηση να το αποδίδει αυτό στο ότι έκλεισε τα σύνορα με το Ιράν και στην απαγόρευση πτήσεων από την Κίνα, παρότι βέβαια η χώρα συνέχισε να έχει επικοινωνία με άλλες χώρες και το ιδιαίτερα πολυσύχναστο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης ήταν από αυτά που συνέβαλαν στην παγκόσμια διασπορά της νόσου.

Συνέβαλε σε αυτό και το γεγονός ότι η τουρκική κυβέρνηση ασκεί αρκετά μεγάλο έλεγχο στα μέσα ενημέρωσης και την πληροφόρηση.

Στη συνέχεια, όπως ήταν εξαρχής αναμενόμενο η Τουρκία άρχισε να ανακοινώνει κρούσματα και πλέον είναι μία από τις χώρες με ταχύ ρυθμό αύξησης των κρουσμάτων έχοντας φτάσει τα 61.049 επιβεβαιωμένα κρούσματα και τους 1296 νεκρούς. Σε αυτό συνέβαλαν διάφορες παράμετροι όπως  η καθυστέρηση στη λήψη μέτρων, ο τρόπος που οργανώθηκε η επιστροφή των προσκυνητών στη Μέκκα και ο επαναπατρισμός Τούρκων από το εξωτερικό ή οι εσωτερικές μετακινήσεις στην ίδια η Τουρκία.

Σε κάθε περίπτωση ήταν αυτή η αύξηση των κρουσμάτων που έκανε τον Ερντογάν που αρχικά ήταν αντίθετος σε μέτρα γενικευμένου lockdown, θεωρώντας ότι αυτό πλήττει την οικονομία, να προχωρήσει το περασμένο Σαββατοκύριακο σε απαγόρευση της κυκλοφορίας.

Βέβαια, όπως φάνηκε η συγκεκριμένη εκδοχή «καραντίνας του Σαββατοκύριακου» δεν ήταν και η καλύτερα οργανωμένη με αποτέλεσμα τις εικόνες χάους με τούρκους πολίτες να σπεύδουν να κάνουν προμήθειες. Ούτως ή άλλως το καθεστώς των απαγορεύσεων στην Τουρκία είναι κάπως παράδοξο εφόσον δεν αφορά το σύνολο των επαρχιών.

Πάντως ενδεικτική της ανησυχίας που υπάρχει στην Τουρκία είναι και η απόφαση για αποσυμφόρηση των φυλακών, μέσα από πρόωρες αποφυλακίσεις, εκ των οποίων όμως εξαιρέθηκαν οι πολιτικοί κρατούμενοι, που περιλαμβάνουν, εκτός όλων των άλλων, τον Σελαχατίν Ντεμιρτάς, πρώην συναρχηγό του HDP, του φιλοκουρδικού δεύτερου μεγαλύτερου κόμματος της αντιπολίτευσης.

Σ. Σοιλού

Βέβαια τα μέτρα δεν οργανώθηκαν με τον καλύτερο τρόπο, εξ και το χάος το πρώτο σαββατοκύριακο με απαγόρευση κυκλοφορίας. Πάντως ο Ερντογάν δεν δέχτηκε την παραίτηση του υπουργού Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού, αν και αρκετοί υποστηρίζουν ότι ο Σοϊλού προσπάθησε με την κίνηση αυτή να ενισχύσει τη θέση του, δεδομένης της αντιπαράθεσης που είχε με τον φιλόδοξο υπουργό Οικονομικών  – και γαμπρό του Ερντογάν – Μπεράτ Αλμπαϊράκ.

Πάντως, ο Σοϊλού, γνωστός για τη σκληρή και αυταρχική στάση του απέναντι στο κουρδικό κίνημα απολαμβάνει όχι μόνο της εμπιστοσύνης του Ερντογάν αλλά και της υποστήριξης του ακροδεξιού εθνικιστή και κυβερνητικού εταίρου του Ερντογάν, Ντεβλέτ Μπαχτσελί που χαιρέτησε την απόφαση να μείνει ο Σοϊλού στη θέση του.

Ο φόβος της προσφυγής στο ΔΝΤ

Στην Τουρκία κάθε απότομη επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης μεταφράζεται σε φόβο για επιστροφή στην εποχή που η χώρα έπρεπε να καταφεύγει στα «προγράμματα» του ΔΝΤ. Ας μην ξεχνάμε ότι ο ίδιος ο Ερντογάν πάντα υπερηφανεύεται ότι κατάφερε στα πρώτα χρόνια του ως πρωθυπουργός να βγάλει την Τουρκία από τα προγράμματα του ΔΝΤ.

Όμως, τώρα η Τουρκία αντιμετωπίζει μια μεγάλη οικονομική ύφεση, εξαιτίας της πανδημίας. Οι οικονομολόγοι του ΔΝΤ προβλέπουν ύφεση στο -5% και εκτίναξη της ανεργίας στο 17,2%. Μόνο που αυτό απειλεί να ακυρώσει το βασικό υποτίθεται επίτευγμά του που ήταν η ανόρθωση της τουρκικής οικονομίας.  Ας μην ξεχνάμε ότι ήδη το 2019 το ποσοστό ανεργίας πλησίασε το 14%, προσθέτοντας άλλο ένα εκατομμύριο στις τάξεις των ανέργων που έφτασαν τα 4,5 εκατομμύρια.

Ήδη τα μέτρα που έχει λάβει η τουρκική κυβέρνηση, όπως είναι η απαγόρευση εξόδου από τα σπίτια για τους άνω των 65 και τους κάτω των 20 σημαίνουν ότι 1,4 εκατομμύρια εργαζόμενοι δεν μπορούν να πάνε στην εργασία τους, ενώ ο συνολικός αριθμός των ανθρώπων που δεν εργάζονται εξαιτίας των μέτρων για τον κοροναϊό φτάνει τα 3 εκατομμύρια. Εάν συνυπολογίσουμε και τους ανθρώπους που θα βγουν εκτός εργασίας μέσα από προγράμματα υποχρεωτικής θέσης σε άδεια, μιλάμε για ένα ενδεχόμενο ακόμη και 10 εκατομμύρια τούρκοι εργαζόμενοι να είναι χωρίς εργασίας.

Η διεκδίκηση αυτάρκειας

Ο ίδιος ο Ερντογάν επιμένει ότι η Τουρκία δεν υπάρχει περίπτωση να καταφύγει στο ΔΝΤ για να ζητήσει ειδικό πρόγραμμα βοήθειας και ότι αντίθετα η Τουρκία θα διεκδικήσει να ανταπεξέλθει στηριζόμενη στις δικές της δυνάμεις και επιδιώκοντας την «αυτάρκεια». Τη Δευτέρα 13 Απριλίου σε τηλεδιάσκεψη του υπουργικού συμβουλίου υποστήριξε ότι η Τουρκία είναι σε θέση να καλύψει τις ανάγκες κάθε Τούρκου σε τροφή, υγεία και περίθαλψη και ότι οι προτεραιότητες είναι η βιο-ασφαλεια, η κυβερνοασφάλεια και η τροφική ασφάλεια. Μάλιστα, υπογράμμισε ότι η Τουρκία επιδιώξει να μπορεί να παράγει μόνη της ιατρικές συσκευές, φάρμακα και εμβόλια.

Βέβαια ειδικά ως προς την κυβερνοασφάλεια η τουρκική κυβέρνηση μάλλον εννοεί την προσπάθεια ακόμη μεγαλύτερων περιορισμών και ελέγχων ως προς την πρόσβαση των πολιτών στις πλατφόρμες κοινωνικές δικτύωσης, εάν κρίνουμε από σχέδιο  νόμου που ζητά από τις πλατφόρμες με πάνω από ένα εκατομμύριο χρήστες στην Τουρκία (όπως είναι το Twitter ή το Facebook) να συμμορφωθούν με τις επίσημες πολιτικές ως προς το επιτρεπτό περιεχόμενο υπό την απειλή σοβαρών εμποδίων στη λειτουργία τους.

Ως προς τα οικονομικά μέτρα πέραν από διάφορες παρεμβάσεις η τουρκική κυβέρνηση ανακοίνωσε μεγάλη εθνική καμπάνια αλληλεγγύης, που δέχεται δωρεές και στην οποία συνέβαλαν ο ίδιος ο Ερντογάν, ανώτατοι δικαστικοί, πλήθος δημοσίων υπαλλήλων αλλά ακόμη και μικρά παιδιά που άδειασαν τους κουμπαράδες τους, σύμφωνα τουλάχιστον με τα φιλοκυβερνητικά τουρκικά ΜΜΕ.

Ωστόσο, το ζήτημα του πώς θα μπορέσει να αντέξει η Τουρκία τη επερχόμενη ύφεση παραμένει ανοιχτό. Τα συνολικά ακαθάριστα συναλλαγματικά διαθέσιμα της Τουρκίας, μαζί με τον χρυσό, υποχώρησαν τον Απρίλιο στα 89,6 δισεκατομμύρια δολάρια, την ώρα που η χώρα έχει 127 δισεκατομμύρια πληρωμών χρέους μέσα στους επόμενους 12 μήνες. Εάν τώρα δούμε τα καθαρά συναλλαγματικά διαθέσιμα της τουρκικής Κεντρικής Τράπεζας ήταν 27,4 δισεκατομμύρια δολάρια, εκ των οποίων όμως ένα σημαντικό μέρος ύψους 25,9 δισεκατομμυρίων δολαρίων ήταν βραχυπρόθεσμος δανεισμός από τις τουρκικές τράπεζες. Αυτό θα μπορούσε να διαμορφώσει μια αρκετά δύσκολη κατάσταση σε περίπτωση που έπρεπε η κεντρική τράπεζα να υπερασπιστεί την ισοτιμία της τουρκικής λίρας.

Headlines