Πασχαλιές και βάτα

Θα εμπνεόταν «Πασχαλιές μέσα από τις νεκρές πόλεις» ο Μάνος Χατζιδάκις από την απροσδόκητη φετινή μας κατάσταση; Θα δώσει χαρά και ζωή η επιδημία μόλις τελειώσει,  όπως προσφέρει η γη με το τέλος του χειμώνα; Η αέναη επιστροφή της άνοιξης είναι δεδομένη, την έχουν σταθεροποιήσει οι άνθρωποι όχι μόνο αστρονομικά αλλά και μέσα από μύθους που άντεξαν χιλιετίες: η Περσεφόνη και ο Άδωνις που επανέρχονται, ο Χριστός που ανασταίνεται. Και παρά τις φετινές αναποδιές του καιρού,  η φύση ακολουθεί τον προαιώνιο κύκλο θανάτου και ανάστασης της.

Θεϊκός κύκλος  – αλλά εμείς είμαστε άνθρωποι θνητοί. Πολλοί έχουν μιλήσει για αέναες επιστροφές και στα ανθρώπινα πράγματα, δεν τις έχουμε όμως διαπιστώσει. Αντιθέτως, αν σκεφθούμε ότι ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης του κορωνοϊού παραμένει η απομόνωση -όπως και την εποχή που οι άνθρωποι επινοούσαν τα πρώτα ερμηνευτικά τους σχήματα για τους κύκλους της φύσης-  μάλλον στασιμότητα διακρίνει τα ανθρώπινα πράγματα στην πολύ μακριά τους διάρκεια. Όχι πρόοδος, όπως συνήθως πιστεύουμε,  ούτε οπισθοχώρηση, όπως πιστεύει κάθε απερχόμενη γενιά, αυστηρός πάντα κριτής των έργων της επερχομένης.

Η ελληνική στασιμότητα είναι ακόμη πιο έκδηλη: δεν προλάβαμε να ανασάνουμε από τις προ δεκαετίας βίαιες πτώσεις του ΑΕΠ και τις συνακόλουθες βίαιες ανόδους της ανεργίας, ο κορωνοϊός προκαλεί ασφυκτικά συμπτώματα και στην οικονομία: 10% μείωση του ΑΕΠ και ανεργία 22,5%, προλέγει το μαντείο του ΔΝΤ. Και ήμασταν ήδη μείον 25% σε σχέση με τον πλούτο που παρήγαγε η χώρα τον καιρό εκείνο τον παλιό· αν υπάρχει κάτι το κυκλικό, πρόκειται για σπείρα με καθοδική πορεία.

Φθάσαμε στο σημείο να ευτυχούμε επειδή είμαστε ζωντανοί και υγιείς  και να ελπίζουμε  ότι του χρόνου θα ζούμε την ίδια ευτυχία.  Είμαστε στο απόλυτο ελάχιστο των προσδοκιών – οι οπαδοί της βαθιάς  οικολογίας που βρίσκουν περιττά όλα όσα ονομάζουμε «υλικό πολιτισμό»  θα αισθάνονται ευτυχείς· αν τους το επιτρέπουν ο εγκλεισμός και ο φόβος.

Το Πάσχα, όπως  όλες οι γιορτές, ήταν περίοδος «επιδεικτικής κατανάλωσης», που ερχόταν σαν τελετουργικό επακόλουθο της στέρησης του σαρανταήμερου της νηστείας – ζούσαμε τον κύκλο θάνατος/ανάσταση με ανθρώπινα μέτρα.

Η καραντίνα σαρανταήμερο μετρά, όπως η σαρακοστή. Επιδεικτική κατανάλωση στο πέρας της δεν προβλέπεται – το ακριβώς αντίθετο. Άλλα μέσα στο τοπίο της στέρησης και της γυμνής γης, ίσως κάποιοι αποπειραθούν να κάνουν επίδειξη πολιτικής δύναμης, διαβάζουμε.  Κάποιοι θα παραστήσουν τις πασχαλιές που μας λείπουν; Φοβάμαι πως,  αν το αποπειραθούν, απλώς θα γεμίσει βάτα το πολιτικό πεδίο – και θα επιβεβαιωθεί δυστυχώς η σπειροειδής καθοδική πορεία.