Δεν είναι η πρώτη φορά που μια βαριά σκιά θαμπώνει το εορταστικό φως.
Η πορεία της ανθρωπότητας είναι μακρά, και αλίμονο αν ήταν ανέφελη.
Οι αυγές έρχονται πάντα μετά το σκοτεινότερο μέρος της νύχτας. Αλλά έρχονται.
Ο άνθρωπος είναι δυνατότερος όλων. Γι’ αυτό επιβιώνει.
Ο Οράτιος έγραφε: «Προσπαθώ να υποτάξω τις περιστάσεις στον εαυτό μου και όχι τον εαυτό μου στις περιστάσεις».
Όλα είναι θέμα δύναμης και ματιάς.
Ο 20ός αιώνας επιφύλαξε για τον άνθρωπο πολλές δυσκολίες, και ασφαλώς ο 21ος δε θα διαφέρει.
Άλλωστε, στη σοφή φύση μια γερή θύελλα είναι πάντα και χρήσιμη. Καθαρίζει την ατμόσφαιρα.
Τέτοιες «θύελλες» η ιστορία κατέγραψε κάμποσες σε περιόδους κατά τις οποίες μόνο για γιορτή θα έπρεπε να προετοιμάζονται οι άνθρωποι.
Άλλοτε αφορούσαν έθνη κι άλλοτε πόλεις ή ομάδες ανθρώπων.
Πάντως, ουδείς άνωθεν (θεός, μοίρα, φύση) έκανε συμφωνία με την ανθρωπότητα να βιώνει εν συνόλω και ειρηνικά τις εορταστικές της περιόδους.
Η ιστορία του 20ού αιώνα έχει πολλά να δείξει:
• Γιορτές του 1907. Παραμονή Πρωτοχρονιάς. Η πρώτη βαριά σκιά του αιώνα πέφτει στον Πειραιά. Οι πολίτες δέχονται το νέο έτος κλειδαμπαρωμένοι. Καταπλέοντα ατμόπλοια μεταφέρουν τη χολέρα στο ελληνικό λιμάνι. Πλοία και επιβάτες οδηγούνται στο λοιμοκαθαρτήριο για απολύμανση. Οι Πειραιώτες αλλάζουν το χρόνο προσευχόμενοι υπέρ υγείας και σωτηρίας.
• Στην εκπνοή του 1908, κι ενώ οι άνθρωποι ανά τον πλανήτη προετοιμάζονται για την υποδοχή του νέου έτους, τα ξημερώματα της 28ης Δεκεμβρίου, ισχυρός σεισμός και τσουνάμι στη Σικελία προκαλούν το θάνατο 100.000 και πλέον ανθρώπων, καταγράφοντας μαύρο ρεκόρ στην ευρωπαϊκή ιστορία. Οι ολίγοι εναπομείναντες δεν αντιλαμβάνονται το γύρισμα του χρόνου.
• Πέντε μέρες πριν από τα Χριστούγεννα του 1913. Ο πληθυσμός της Αττικής αριθμεί κάτι παραπάνω από 300.000 κατοίκους, στη δε Αθήνα οι κάτοικοι δεν είναι περισσότεροι από 100.000. Ξαφνικά ενσκήπτει επιδημία τύφου. Το νερό του δημοτικού υδραγωγείου, που τροφοδοτεί τα σπιτικά των Αθηναίων, έχει μολυνθεί. Στις 20 Δεκεμβρίου οι θάνατοι έχουν ξεπεράσει τους 300. Η απολύμανση του δικτύου απαιτεί χρόνο και οι κάτοικοι της πόλης κάνουν Χριστούγεννα με την ψυχή στο στόμα.
• Το Πάσχα του 1917 πέφτει 15 Απριλίου. Η έλλειψη τροφίμων στη Σμύρνη προκαλεί αιματηρές συγκρούσεις μεταξύ των κατοίκων. Στις 13 Απριλίου, οι νεκροί είναι περισσότεροι από 100. Η πόλη στρατοκρατείται. Το Πάσχα περνά χωρίς να αφήσει γεύση και μυρωδιές.
• Παραμονή της Πρωτοχρονιάς του 1929 κάποιος εκπαιδευτικός οργανώνει ειδική προβολή γιορτινής ταινίας για τους μαθητές του σε σινεμά της μικρής πόλης Πέισλι της Σκωτίας. Οι μαθητές συνοδεύονται από τους δασκάλους τους. Κάποιοι, λίγοι, και από τους γονείς τους, οι οποίοι φέρνουν μαζί και τα βρέφη τους, που δεν έχουν πού να τα αφήσουν. Ξαφνικά καπνός πνίγει την αίθουσα. Τα παιδιά τρέχουν πανικόβλητα προς την έξοδο. Συνωστίζονται. Ποδοπατούνται. Ο καπνός έχει προκληθεί από ανάφλεξη κόπιας της ταινίας, η οποία ωστόσο έχει απομακρυνθεί από την αίθουσα. Αλλά οι θεατές δεν το γνωρίζουν. Ο πανικός γίνεται φονιάς. Ο απολογισμός είναι 69 νεκρά παιδιά, ανάμεσά τους και βρέφη. Άλλα 37 άτομα, ανήλικοι και ενήλικες, τραυματίζονται σοβαρά. Κάποιοι από αυτούς πεθαίνουν στο νοσοκομείο. Η αλλαγή του έτους στη μικρή σκωτσέζικη πόλη πνίγεται στο θρήνο.
• Το 1930 οι Έλληνες θα γιορτάσουν το Πάσχα στις 20 Απριλίου. Στις 19 ένας ισχυρός σεισμός στην Κόρινθο προκαλεί το σοβαρό τραυματισμό 15 κατοίκων και αφήνει αστέγους άλλους 500. Η Ανάσταση του Κυρίου το ίδιο βράδυ δε φαίνεται αρκετή για να αναστήσει το ηθικό μιας ολόκληρης πόλης, που θρηνεί στα χαλάσματα.
• Δύο χρόνια μετά, το 1932, μόλις πέντε ημέρες πριν από την αλλαγή του έτους, έρχεται η σειρά της γείτονος για θρήνο. Ένας καταστροφικός σεισμός, στις 26 Δεκεμβρίου, στην Τουρκία, σκοτώνει 11.000 ανθρώπους. Η Πρωτοχρονιά εκείνου του έτους καταχωρίζεται με μελανή γραφίδα στην ιστορία της χώρας.
• Το 1940 είναι έτος βαρύ για όλον τον πλανήτη. Στην Ελλάδα, μια έντονη μυρωδιά θανάτου από ελονοσία απλώνεται από τις αρχές του Απριλίου. Στις 12 του μήνα αρχίζει έντονος «ανθελονοσιακός αγώνας», δημοσιεύουν οι εφημερίδες. Ιδρύονται νέες επιθεωρήσεις υγείας και πειραματικοί σταθμοί ανά τη χώρα. Στις 28 Απριλίου είναι το Πάσχα, αλλά η απειλή της νόσου, ταυτόχρονα με τη σκιά του πολέμου, δεν αφήνει και πολλά περιθώρια εορτασμού. Εκείνη η Ανάσταση, όπως και τα Χριστούγεννα του ίδιου έτους, όταν έχει πλέον κηρυχθεί ο πόλεμος, μένουν στα… αζήτητα της εθνικής -και όχι μόνον- ιστορίας. Καθ΄ όλη τη διάρκεια του πολέμου οι μεγάλες γιορτές δεν αποτελούν ευκαιρία για ξεφάντωμα, αλλά ανάγκη για εμψύχωση του πληττόμενου πληθυσμού. Και ασφαλώς, δεν είναι η πληθώρα των εδεσμάτων που κάνει το τραπέζι γιορτινό στα ελληνικά σπιτικά. Άλλωστε, τις περισσότερες φορές αυτό το τραπέζι συνοδεύεται από τον αποκρουστικό ήχο των εχθρικών βομβαρδιστικών. Είναι η γενναιότητα της ψυχής που «επιστρατεύει» τη γιορτή, για να κρατηθεί ζωντανή η ελπίδα.
• Το 1965 η μυρωδιά των απελάσεων στην Τουρκία είναι έντονη. Στις 29 Δεκεμβρίου 5.000 Έλληνες τουρκικής ιθαγένειας καλούνται να εγκαταλείψουν τα σπιτικά τους στην Κωνσταντινούπολη. Θα είναι η πρώτη και η δυσκολότερη Πρωτοχρονιά τους στην Ελλάδα.
• Στις 21 Απριλίου 1967 οι ερπύστριες των τανκς στην άσφαλτο των κεντρικών δρόμων της ελληνικής πρωτεύουσας προκαλούν ανατριχίλα και κλονίζουν την ισορροπία της χώρας. Είναι μόλις 9 ημέρες πριν από το Πάσχα και η Ελλάδα καλείται να διαχειριστεί μια νέα πραγματικότητα, μια δικτατορία. Ανήμερα του Πάσχα η χούντα των συνταγματαρχών επιδίδεται σε εθνικούς χορούς και οινοποσίες μετά σουβλιστού οβελία στα στρατόπεδα της χώρας, και σε κάποια άλλα στρατόπεδα, σε εκείνα της Γυάρου, της Μακρονήσου, του Άη Στράτη, χιλιάδες δημοκρατικοί πολίτες βιώνουν τα δικά τους πάθη. Επί επτά χρόνια οι μεγάλες γιορτές θα υπαχθούν σε ένα από τα ζοφερότερα κεφάλαια της ιστορίας του ελληνισμού.
• Στις 7 Απριλίου 1991, ανήμερα Πάσχα, 34 Έλληνες ταξιδιώτες στην Κωνσταντινούπολη επιβιβάζονται στο λεωφορείο ξενάγησης, που τους περιμένει έξω από το ξενοδοχείο τους στο κέντρο της Πόλης. Λίγο πριν κλείσουν οι πόρτες, άγνωστος άνδρας εισβάλλει στο όχημα, αδειάζει στο δάπεδο έναν πλαστικό ασκό με υποκίτρινο υγρό και πετάει αναμμένο τον αναπτήρα του. Η φωτιά εξαπλώνεται αμέσως. Οι άτυχοι εκδρομείς βρίσκουν τραγικό θάνατο στην πύρινη κόλαση. Οι τουρκικές Αρχές αποδίδουν το δυστύχημα σε ανάφλεξη γκαζιού, στη μικρή κουζίνα του πούλμαν. Μόνο που στο πούλμαν δεν υπήρχε τέτοια κουζίνα. Για 34 οικογένειες στην Ελλάδα εκείνο το Πάσχα δεν ήρθε ποτέ.
• Ανήμερα Πάσχα, 11 Απριλίου 1999, στη Γιουγκοσλαβία. Η οσμή της γιορτής έτσι κι αλλιώς έχει σβήσει από καιρό. Την κάλυψαν οι συγκρούσεις μεταξύ γιουγκοσλαβικού στρατού και ανταρτών του Απελευθερωτικού Στρατού του Κοσσυφοπεδίου. Ο πληττόμενος πληθυσμός προσδοκά μια έστω προσωρινή κατάπαυση του πυρός λόγω της γιορτινής ημέρας. Αλλά το ΝΑΤΟ πραγματοποιεί τυφλά χτυπήματα με θύματα άμαχους πολίτες. Όσο εικόνες φρίκης με τα απανθρακωμένα σώματα ταξιδιωτών αμαξοστοιχίας, που βομβαρδίστηκε περνώντας από γέφυρα, κάνουν το γύρο του κόσμου, το ΝΑΤΟ εκφράζει λύπη για το συμβάν, το οποίο ωστόσο δικαιολογεί. «Η συγκεκριμένη γέφυρα αποτελούσε σημαντικό σημείο στις γραμμές ανεφοδιασμού των στρατιωτικών δυνάμεων και των δυνάμεων ασφαλείας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας στο Κοσσυφοπέδιο» αναφέρει η λιτή ανακοίνωση της Συμμαχίας.
• Το 1999 φθάνει στο τέλος του. Σε λίγες ώρες αλλάζει το έτος. Όλος ο πλανήτης είναι επί ποδός για την υποδοχή του νέου χρόνου, που σηματοδοτεί και το νέο αιώνα. Αλλά ο προηγούμενος βγαίνει με την απειλή ενός ιού, ονόματι «Υ2Κ». Ειρηνικού μεν, πλην -κατά πώς φαίνεται- μπελαλίδικου. Τη στιγμή που αλλάζουν χρόνος και αιώνας, όποια συσκευή του πλανήτη διαθέτει ψηφιακό μετρητή του ημερολογιακού χρόνου κινδυνεύει να μπλοκαριστεί, διότι είναι άγνωστο αν, με την αλλαγή των αριθμών από (19)99 σε 20(00) στο έτος, ο «ψηφιακός εγκέφαλος» κάθε συσκευής μπορεί να αναγνωρίσει ως νέο έτος το 2000 και όχι, ας πούμε, το 1900. Και καλά να είναι το βίντεο ή ο οικιακός υπολογιστής. Αν είναι τα λογισμικά χρηματιστηρίων, επιχειρηματικών κολοσσών ή των τραπεζών του κόσμου; Ασφαλώς, η ανθρωπότητα παρέκαμψε και αυτήν τη δυσκολία, με συνασπισμένη τη δύναμη των ειδικών επιστημόνων των κόσμου. Μπορεί ο ιός να μην απειλούσε ευθέως ζωές, αλλά περιουσίες ανθρώπων και κρατών, και πάντως την ισορροπία του λεγόμενου πολιτισμένου πλανήτη.
Όπως πάντα, επαληθεύτηκε η σοφία του εθνικού παραμυθά: «Η ισχύς εν τη ενώσει» (Αίσωπος).
Ο Ζέλσον Μαρτίνς σκόραρε κόντρα στη Λαμία και έδωσε το τρίποντο αλλά μέχρι τότε ήταν ο Τζολάκης που κράτησε τον Ολυμπιακό στο παιχνίδι, συνεχίζοντας το σπουδαίο φετινό σερί.
Οι Γλύξμπουργκ επέλεξαν για επίθετο το «De Grece», το οποίο παραπέμπει σε αξίωμα και δείχνει την εμμονή τους με τον τίτλο, τον οποίο ο ελληνικός λαός τους αφαίρεσε με το δημοψήφισμα του 1974.
Ζούμε σε μια εποχή με γρήγορους και έντονους ρυθμούς, που πολλά πράγματα μπορούν να φέρουν την καθημερινότητά μας άνω κάτω. Για αυτό ο αυτοέλεγχος είναι σημαντικός.
