17/4/1944 : Το τραγικό τέλος του Δημητρίου Ψαρρού

Ο Δημήτριος Ψαρρός, ο οποίος είχε γεννηθεί στο Χρισσό Φωκίδας το 1893, ήταν στρατιωτικός, ένθερμος πατριώτης και ηγετική μορφή του αντιστασιακού κινήματος στην πατρίδα μας κατά τη διάρκεια της Κατοχής.

Ο Ψαρρός κατετάγη στη Σχολή Ευελπίδων, από την οποία αποφοίτησε ως ανθυπολοχαγός του Πυροβολικού, και έλαβε μέρος στο βενιζελικό – αντιμοναρχικό Κίνημα Εθνικής Αμύνης του 1916.

Ο Ψαρρός διακρίθηκε για τον ηρωισμό του στο Μακεδονικό Μέτωπο κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ συμμετείχε στην Ουκρανική Εκστρατεία του 1919 (τραυματίστηκε φέροντας το βαθμό του λοχαγού) και στη Μικρασιατική Εκστρατεία.

Κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου ο Ψαρρός προήχθη στο βαθμό του ταγματάρχη, το 1924, και του αντισυνταγματάρχη, το 1931. Επίσης, έλαβε μέρος στο αποτυχημένο επαναστατικό κίνημα του Βενιζέλου το 1935 και αποτάχθηκε.

Επί Κατοχής ο Ψαρρός συγκρότησε αρχικά ανταρτικές ομάδες στα εδάφη της Μακεδονίας.

Εν συνεχεία εντάχθηκε στην αντιστασιακή οργάνωση ΕΑΣ (Ελληνικός Απελευθερωτικός Στρατός), που είχε συσταθεί από μονίμους και εφέδρους αξιωματικούς στην περιοχή της Παρνασσίδας. Η δράση της ομάδας αυτής επεκτάθηκε σε ολόκληρη τη Ρούμελη, καθώς και στα ορεινά της βόρειας Πελοποννήσου.

Το φθινόπωρο του 1942 ο Ψαρρός ίδρυσε μαζί με τον πρώην υπουργό Γεώργιο Καρτάλη τη μετριοπαθών αντιλήψεων και κεντρώου προσανατολισμού αντιστασιακή οργάνωση ΕΚΚΑ (Εθνική και Κοινωνική Απελευθέρωση).

Το Μάρτιο του 1943 ο Ψαρρός ανέλαβε την ηγεσία του ΕΑΣ, που υποστηριζόταν από τους Άγγλους. Μετονόμασε την οργάνωση σε 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων, σε ανάμνηση του ξακουστού ευζωνικού συντάγματος του Νικολάου Πλαστήρα, που είχε φθάσει στο απόγειο της δόξας του κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας.

Το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων του Ψαρρού αποτέλεσε το στρατιωτικό σκέλος της ΕΚΚΑ.

Ο Ψαρρός, που ανέπτυξε επιχειρησιακή δράση στα εδάφη της Ρούμελης, είχε τραγικό τέλος, καθώς έπεσε θύμα των αδελφοκτόνων συγκρούσεων που μαίνονταν σε διάφορες περιοχές της πατρίδας μας την κατοχική περίοδο.

Ο αντιστασιακός αγώνας του Ψαρρού και των ανδρών του προκάλεσε την αντίδραση των τοπικών δυνάμεων του ΕΛΑΣ —τον θεωρούσαν αγγλική σφήνα στα πλευρά τους—, οι οποίες κατάφεραν δύο φορές να διαλύσουν το σύνταγμά του (Μάιος και Ιούνιος 1943).

Τελικά, στις 17 Απριλίου 1944, Δευτέρα της Διακαινησίμου, ο αμετακίνητα αντιμοναρχικός συνταγματάρχης συνελήφθη μαζί με τους άνδρες του από στελέχη του ΕΛΑΣ στο Κλήμα Δωρίδος, στην ορεινή Ναυπακτία.

Ο αιχμάλωτος Ψαρρός εκτελέστηκε την ίδια ημέρα εν ψυχρώ κατόπιν διαταγής —ή, κατ’ άλλη εκδοχή, από τα ίδια τα χέρια— του ταγματάρχη του ΕΛΑΣ Ευθυμίου (Θύμιου) Ζούλα, ο οποίος γνώριζε παλαιόθεν τον άτυχο συνταγματάρχη και δεν έτρεφε τα καλύτερα αισθήματα για εκείνον.

Για το αν ο Ζούλας ενήργησε εν προκειμένω αυτοβούλως ή κατόπιν εντολής ηγετικού στελέχους του ΕΛΑΣ έχουν διατυπωθεί πολλές και αντικρουόμενες απόψεις.

Σε κάθε περίπτωση, ο Ζούλας —στον οποίον, αξίζει να σημειωθεί, δεν επιβλήθηκε καμία τιμωρία για την αποτρόπαιη πράξη του— είχε συναντήσει τον Ψαρρό και ορισμένους επιτελείς του ενόσω αυτοί οδηγούνταν υπό φρούρηση στο σταθμό διοικήσεως της 5ης Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ (τελούσε υπό τη διοίκηση του συνταγματάρχη Ρήγου).

Δυστυχώς, την ίδια τύχη με τον Ψαρρό είχαν τις αμέσως επόμενες ημέρες και δεκάδες εκ των συλληφθέντων ανδρών του.

Ο Ψαρρός προήχθη τιμητικώς μετά θάνατον στο βαθμό του υποστρατήγου.

Προς τιμήν του αειμνήστου Ψαρρού το Κέντρο Εκπαίδευσης Πυροβολικού Θήβας (ΚΕΠΒ) ονομάζεται Στρατόπεδο Υποστρατήγου Δημητρίου Ψαρρού.