FT: Τα πακέτα στήριξης διευρύνουν την ανισότητα Βορρά – Νότου

Η Ευρώπη βασίζεται στα προγράμματα βραχυχρόνιας άδειας μετ’ αποδοχών προκειμένου να προστατεύσει τους εργαζόμενούς της από μια εκτίναξη της ανεργίας όπως αυτή που σημειώθηκε στις ΗΠΑ, ωστόσο οι αναλυτές προειδοποιούν πως η πανδημία θα διευρύνει το χάσμα μεταξύ των ισχυρών αγορών εργασίας του Βορρά και των αδύναμων του Νότου.

Μόνο σε Γερμανία, Γαλλία και Ισπανία, οι αρχές έλαβαν αιτήσεις από επιχειρήσεις για άδειες μετ’ αποδοχών εκ μέρους περισσότερων από 10 εκατομμυρίων ανθρώπων την πρώτη εβδομάδα της κρίσης. Ο στόχος είναι να διατηρηθούν οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις σε «μηχανική υποστήριξη», βοηθώντας τες να θέσουν σε βραχυχρόνια άδεια τους εργαζόμενους, με το μεγαλύτερο μέρος των μισθών τους να καλύπτεται από το κράτος, σύμφωνα με τους Financial Times.

«Είναι μια πολύ γρήγορη και πρακτική λύση», σημειώνει η Sandra Sauleda, η οποία έχει θέσει το 80% του προσωπικού της των 52 ατόμων στην εταιρεία catering που έχει στην Βαρκελώνη σε προσωρινή άδεια, στο πλαίσιο του προγράμματος Erte της Ισπανίας, καθώς οι παραγγελίες της είχαν καταρρεύσει.

«Θα χρειαστούμε αναδιάρθρωση»

Προσθέτει πως «εξακολουθεί να με ανησυχεί τι θα συμβεί στη συνέχεια –δεν μου αρέσει να απολύω κόσμο, όμως με την πτώση των πωλήσεων, θα χρειαστούμε αναδιάρθρωση».

Αναλυτές λένε πως τέτοια προγράμματα ποικίλουν σημαντικά –το σύστημα “Kurzarbeit” της Γερμανίας είναι πιο γενναιόδωρο απ’ ότι το αντίστοιχο ισπανικό. Αν και η Ισπανία έχει προσαρμόσει το σύστημα Erte για να καλύπτει το 70% των μισθών όταν μια εταιρεία πληγεί λόγω «ανωτέρας βίας» στην κρίση του κοροναϊού, ορισμένοι όμιλοι λένε πως ο ορισμός είναι υπερβολικά στενός για να τους συμπεριλάβει, όπως αναφέρουν οι FT.

«Αν έχεις ένα μπαρ, ένα εστιατόριο, ή ένα ξενοδοχείο, είναι πολύ ξεκάθαρο, η αιτία είναι η «ανωτέρα βία», αλλά για εταιρείες όπως η δική μας είναι πιο περίπλοκο», σημειώνει ο Roger Barrio, η οικογένεια του οποίου διαχειρίζεται τρεις εταιρείες παροχής ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων, δικτύων υπολογιστών και air condition, με έδρα τη Βαρκελώνη.

Περίπου οι μισοί από τους 45 υπαλλήλους εξακολουθούν να εργάζονται, μεταξύ άλλων για ένα συμβόλαιο για τον εξοπλισμό μιας νέας μονάδας εντατικής θεραπείας σε κοντινό νοσοκομείο, άρα δεν πιστεύει πως οι εταιρείες του θα μπορούν να ενταχθούν στο πρόγραμμα της «ανωτέρας βίας».

Ένα υφιστάμενο πρόγραμμα Erte για εταιρείες με συγκεκριμένα προβλήματα, θεωρείται ευρύτερα πως είναι υπερβολικά γραφειοκρατικό. Εν τω μεταξύ, εταιρείες που επηρεάστηκαν από την απαγόρευση των δυο εβδομάδων για «μη ουσιώδεις εργασίες» στην Ισπανία, αναμένεται να συνεχίσουν να πληρώνουν μόνες τους, τους εργαζόμενούς τους.

«Αν το lockdown δεν προχωρήσει πολύ περισσότερο, το πρόγραμμα προσωρινών αναστολών συμβάσεων εργασίας θα μπορούσε να σταματήσει την καταστροφή περισσότερων θέσεων εργασίας, αν όμως συνεχιστεί για μήνες προτού επιστρέψουμε στην κανονικότητα, θα είναι πολύ πιο δύσκολο για τις εταιρείες να επιβιώσουν όπως και να έχει», σημείωνε ο Antoni Cañete, γενικός γραμματέας του Pimec, που εκπροσωπεί τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις της Καταλονίας.

Η Μαδρίτη έχει λάβει προσωρινά μέτρα που απαγορεύουν στις εταιρείες να απολύουν προσωπικό λόγω της κρίσης, εν τούτους περισσότεροι από 800.000 άνθρωποι έχασαν τη θέση εργασίας τους τον περασμένο μήνα από ένα εργατικό δυναμικό 19 εκατ. ατόμων. Η ανεργία στην Ισπανία ήταν ήδη στο 14% πριν την κρίση -το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό στην ΕΕ μετά την Ελλάδα.

«Η κλαδική σύνθεση της ισπανικής οικονομίας την καθιστά εξαιρετικά εκτεθειμένη στην κρίση αυτή –το ίδιο ισχύει για την Ελλάδα και την Ιταλία», ανέφερε ο Guntram Wolff, επικεφαλής του think tank Bruegel. «Τα νέα νούμερα της ανεργίας στην Ισπανία είναι ήδη τρομακτικά, όμως πιθανότατα υποτιμούν το πρόβλημα διότι πολύς κόσμος εργάζεται στον τουριστικό τομέα μόνο τους θερινούς μήνες και δεν βλέπω πώς μπορεί να υπάρξουν έσοδα στον τουρισμό».

Με πολύ χαμηλά ποσοστά ανεργίας εισήλθε στην κρίση η Γερμανία

Στην άλλη άκρη του φάσματος, η Γερμανία εισήλθε στην κρίση αυτή με ανεργία μόλις 3,2%. Το πρόγραμμα Kurzarbeit, που στήριξε 1,5 εκατ. εργαζόμενους στην οικονομική κρίση του 2008, χρησιμοποιείται ως μοντέλο σε όλη την Ευρώπη. Μέχρι την περασμένη εβδομάδα, ένα ρεκόρ 650.000 εταιρειών είχαν υποβάλλει αίτηση για βοήθεια από το πρόγραμμα αυτό.

Μια από τις εταιρείες αυτές είναι η Trumpf, εταιρεία μηχανικών εργαλείων και τεχνολογίας laser με έδρα βόρεια της Στουτγάρδης, που έχει θέσει σχεδόν το ήμισυ από τους 7.500 εργαζόμενούς της στη Γερμανία σε Kurzarbeit την τελευταία εβδομάδα, κάτι που της δίνει το δικαίωμα να διεκδικήσει έως και το 67% του μισθού τους από το κράτος ενώ ταυτόχρονα τους πληρώνει το 86% αυτού που θα λάμβαναν κανονικά για τις χαμένες ώρες.

«Προστατεύει τους εργαζόμενους και αυτό είναι πολύ καλό», αναφέρει ο επικεφαλής του τμήματος Ανθρωπίνων Πόρων της Trumpf, Oliver Massen. Ωστόσο, προσθέτει πως το σύστημα είναι γραφειοκρατικό: «πέντε άνθρωποι χρειάστηκαν τρεις μέρες μόνο για να συμπληρώσουν τα έγγραφα που θα έστελναν στις αρχές».

Ο κ. Massen σημειώνει πως το Kurzarbeit είναι ελκυστικό διότι η εναλλακτική της απόλυσης εργαζομένων είναι πολύ δύσκολη και κοστοβόρα υπό τη γερμανική εργατική νομοθεσία. «Στις ΗΠΑ, θα γελούσαν μαζί μου αν τους εξηγούσα το Kurzarbeit και θα έλεγαν: γιατί να μην τους αφήσεις απλά να πάνε σπίτι τους και μετά να τους ξαναπροσλάβεις σε έξι μήνες, όταν θα έχουν τελειώσει όλα αυτά; Το ίδιο και στην Ασία».

Η Trumpf έχει επίσης εργοστάσιο στην Αλσατία και η εταιρεία συζητά με τις γαλλικές αρχές για το αν θα χρειαστεί να κλείσει και ποια είναι η διαθέσιμη στήριξη. Το ιταλικό γραφείο πωλήσεων και η μονάδα εκτυπώσεων 3D ήδη έκλεισαν αναγκαστικά και η Trumpf «προσπαθεί να βρει ποια είναι η κατάσταση» σε ό,τι αφορά την κρατική στήριξη εκεί, σημείωσε ο κ. Massen.

Η Heller, μια γερμανική εταιρεία μηχανολογικού εξοπλισμού 126 ετών, έχει θέσει σχεδόν το ένα πέμπτο από τους περίπου 3.000 εργαζόμενούς της στο πρόγραμμα Kurzarbeit. Ο διευθύνων σύμβουλός της, Klaus Winkler, επισημαίνει πως πολλοί από τους εργαζόμενους εργάζονται εκεί για χρόνια, καθώς προσλήφθηκαν ως μαθητευόμενοι, και το πρόγραμμα σημαίνει πως μπορεί γρήγορα να ενισχύσει την παραγωγή όταν επιστρέψουν οι παραγγελίες, αντί να χρειαστεί να εκπαιδεύσει νέο προσωπικό. «Δεν αντέχουμε να χάσουμε παραγγελίες έναντι των κινέζων ανταγωνιστών», τονίζει.

Κατά τον ίδιο, μερικοί από τους 165 εργαζόμενους της στο Ηνωμένο Βασίλειο ζήτησαν να βγουν σε αναγκαστική άδεια. Την περασμένη εβδομάδα, ο κ. Heller υπέβαλλε αίτηση περίπου είκοσι εξ αυτών να ενταχθούν στο νέο βρετανικό πρόγραμμα βραχυπρόθεσμης άδειας –όμως αυτό το πρόγραμμα ξεκινά στο τέλος του μήνα και «προσπαθούμε να δούμε πώς θα λειτουργήσει».

Η εκτίμηση της Deutsche Bank

Οι οικονομολόγοι της Deutsche Bank πρόσφατα έκαναν εκτιμήσεις για τα προγράμματα βραχυπρόθεσμης άδειας στη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία, την Ιταλία και την Ισπανία. Συμπέραναν πως το Ισπανικό είναι το πιο αδύναμο, προειδοποιώντας ότι «μας ανησυχεί ο συνδυασμός ενός σχετικά αδύναμου συστήματος μερικής ανεργίας σε σύγκριση με τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές χώρες και για την σχετικά πιο ευάλωτη δομή της αγοράς εργασίας της Ισπανίας». Προβλέπουν πως το ποσοστό της ανεργίας στην Ισπανία θα ξεπεράσει το 20%, ενώ της Γερμανίας θα κορυφωθεί στο 6%.

Οι υπουργοί Οικονομικών του Eurogroup επικύρωσαν την περασμένη εβδομάδα για προσωρινά ευρωπαϊκά δάνεια ύψους 100 δισ. ευρώ για τη χρηματοδότηση προγραμμάτων προστασίας της εργασίας στα πιο αδύναμα κράτη-μέλη (Sure).

Ενδεχομένως να χαθούν δουλείες στον Νότο

Όμως, οι οικονομολόγοι ανησυχούν πως αν η κρίση του κοροναϊού συνεχιστεί για μήνες, περισσότεροι άνθρωποι θα χάσουν τις δουλειές τους στις χώρες του Νότου –διευρύνοντας το χάσμα με τις πλούσιες βόρειες χώρες και καθιστώντας δυσκολότερη την επανέναρξη των οικονομιών τους αργότερα.

«Είναι προφανές πως οι νότιες ευρωπαϊκές χώρες θα υποφέρουν περισσότερο απ’ ότι οι βόρειες ευρωπαϊκές χώρες», σύμφωνα με τον Carsten Brzeski, οικονομολόγο της ING. «Το μέγεθος της τουριστικής βιομηχανίας και ο τομέας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων είναι μεγαλύτερα στις νότιες ευρωπαϊκές χώρες – άρα αυτό θα αυξήσει το χάσμα μεταξύ του Βορρά και του Νότου στην Ευρώπη».