Ο ξαφνικός θάνατος της παραοικονομίας

Eνα μεγάλο ερώτημα που απασχολεί τους οικονομολόγους, ανάμεσα στα τόσα μοντέλα που προβλέπουν μόνο δεινά για τον κόσμο, είναι ο «ξαφνικός θάνατος» της παραοικονομίας μεσούσης της κρίσης του κορωνοϊού. Στον καιρό των μνημονίων το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο καταγράφοντας το μέγεθος της παραοικονομίας (shadow economy) στις «αναπτυγμένες» χώρες της ΕΕ σημείωνε ότι διαμορφώνεται στο 10%-20% κατά μέσο όρο, στις «αναδυόμενες» ανεβαίνει στο 30%-35% και στη χρεοκοπημένη (τότε) Ελλάδα στο 30% του ΑΕΠ. Μάλιστα έλεγε ότι η περίπτωση της Ελλάδας είναι ιδιαίτερη. Βρίσκεται μεταξύ των – λίγων – κρατών στα οποία η παραοικονομία διευρύνεται σταθερά από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 και από 28% του ΑΕΠ το 2008 είχε αυξηθεί στο 31% και το 2016 παρά τα μέτρα εξακολουθούσε να βρίσκεται στο 30,2%.

Αλλες έρευνες έδειξαν ότι παρά τη βαθιά ύφεση και το αδιέξοδο της χώρας την τελευταία δεκαετία ο κατασκευαστικός κλάδος – με τον έναν ή τον άλλον τρόπο,  ιδιωτικά ή ακόμα και δημόσια έργα – παρέμεινε ο πρωταθλητής της παραοικονομίας στη χώρα μας. Και ακολουθούν το εμπόριο, τα ξενοδοχεία και τα εστιατόρια, οι μεταφορές, οι υπηρεσίες προσωπικής υγείας και ο αγροτικός τομέας.

Σε όλους αυτούς τους κλάδους οι οποίοι στα χρόνια της κρίσης χρέους ναι μεν υπέστησαν μεγάλη πτώση του τζίρου αλλά παρά ταύτα επιβίωσαν με το μαύρο χρήμα που διακινούσαν, η κρίση του κορωνοϊού τούς στέρησε κάθε εισόδημα, με εξαίρεση ασφαλώς τον πρωτογενή τομέα.

Ανατρέχοντας στη μελέτη του καθηγητή Φρίντριχ Σνάιντερ (Johannes Kepler University), η οποία δημοσιεύθηκε την ίδια εποχή με την έκθεση του ΔΝΤ, διαβάζουμε:

«Πιστεύω ότι η παραοικονομία της Ελλάδας – οι δραστηριότητες εκείνων που δεν πληρώνουν ούτε φόρους ούτε εισφορές – είναι κάτι σαν δίχτυ ασφαλείας, το οποίο αποτρέπει την ελεύθερη πτώση της χώρας.

Οι καθαρίστριες, οι εργάτες που αναζητούν το μεροκάματο, εκείνοι που συμπληρώνουν το εισόδημά τους κάνοντας τον υδραυλικό και οι πλανόδιοι μπορεί να μην πληρώνουν φόρους και εισφορές για τα χρήματα που παίρνουν. Ωστόσο μεγάλο μέρος αυτών των χρημάτων καταλήγει να δαπανάται σε σουπερμάρκετ, πρατήρια βενζίνης και σε λογαριασμούς ύδρευσης και ηλεκτροδότησης – επί των οποίων χρεώνεται ΦΠΑ».

Τι σημαίνουν όμως όλα αυτά για την επόμενη ημέρα; Πολύ απλά, βαθύτερη ύφεση και μεγαλύτερη φτώχεια…