Κοινωνικότητα σε αναστολή;

Παρότι έγινε μια μεγάλη και καλοπροαίρετη προσπάθεια να γίνει σαφές ότι πρόκειται για μέτρα φυσικής και όχι κοινωνικής αποστασιοποίησης, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η προσπάθεια αντιμετώπισης του νέου κορωνοϊού έχει καταφέρει ένα πλήγμα στην κοινωνικότητα που δύσκολα μπορεί να υποκατασταθεί από την καταφυγή στις μεγάλες δυνατότητες επικοινωνίας που προσφέρουν οι σύγχρονες διαδικτυακές πλατφόρμες. Και δεν αναφέρομαι στην ακύρωση πρακτικών για τις οποίες θα μπορούσαμε να πούμε ότι εν μέσω μαζικού συγχρωτισμού αναπαράγουν την εξατομικευμένη απομόνωση – σκεφτείτε τους μαζικούς χώρους κατανάλωσης ή διασκέδασης για παράδειγμα.

Κυρίως μιλώ για όλες εκείνες τις πρακτικές, τις χειρονομίες, τα νεύματα, τα συναπαντήματα που όριζαν, μέσα στην πολλαπλότητά τους, έννοιες όπως η συναδελφικότητα, η συντροφικότητα, η αλληλεγγύη.

Δεν το γράφω αυτό για να υποτιμήσω την αξία των συγκεκριμένων μέτρων δημόσιας υγείας στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Ομως, δεν μπορώ να μη σημειώσω ότι υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο εάν θεωρούμε ότι αυτά μπορούν να αποτελέσουν μια λίγο-πολύ φυσιολογική κατάσταση και το να τα θεωρήσουμε μια τραυματική κατάσταση, έστω και προσωρινά αναπόφευκτη.

Στην πρώτη περίπτωση, έχουμε να κάνουμε με την κατάφαση στη δυστοπία μιας κοινωνίας δικτυωμένης αλλά αφιλόξενης, κατακερματισμένης και παραδομένης στις επιλογές όσων παίρνουν αποφάσεις, στην οποίο απλώς παρέχεται η περιστασιακή δυνατότητα παροχής ψηφιακής ψηφοφορίας (κατά τρόπο ανάλογο των εικονιδίων αντιδράσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης). Στη δεύτερη περίπτωση έχουμε να κάνουμε με την αγωνία όσων εξακολουθούν να θεωρούν ότι η πραγματική ανθεκτικότητα των κοινωνιών έγκειται στον πλούτο των διαρκών συναντήσεων ανάμεσα σε ανθρώπους, στα πράγματα που κάνουν από κοινού, στους δημόσιους χώρους που ανασημασιοδοτούν ως πεδία έκφρασης, επικοινωνίας και διεκδίκησης.

Η ανθρώπινη κοινωνικότητα δεν μπορεί να περιοριστεί στις αγοραίες συναλλαγές, που άλλωστε συνεχίζονται και εν μέσω απαγορεύσεων. Η αγορά μπορεί να γίνει «εικονική», όμως ο δημόσιος χώρος, ως ο χώρος όπου διαμορφώνονται και αντιπαρατίθενται οράματα και κατευθύνσεις για το μέλλον, χρειάζεται τη φυσική συνύπαρξη, κίνηση και δράση των ανθρώπων σε αυτόν.