Όταν γέννησα τον πρώτο μου γιο, όλα μου φαίνονταν καινούργια, δύσκολα και αγχωτικά. Οι πιο νέοι συμμερίζονταν τις αγωνίες μου, οι πιο μεγάλοι με καθησύχαζαν ότι σύντομα θα ένιωθα πιο σίγουρη και λιγότερο ανασφαλής και ένας πολύ αγαπημένος οικογενειακός μας φίλος, που είχε δύο μεγάλους γιους, μου είπε: «Και πού να δεις την εφηβεία…».

Ξαφνικός επισκέπτης

Φυσικά η εφηβεία δεν περνά από το μυαλό κανενός γονιού με μικρά παιδιά που προσπαθεί να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις της καθημερινότητας, οι οποίες του φαίνονται τεράστιες, αλλά έρχεται ξαφνικά και του χτυπά την πόρτα περίπου στα δέκα χρόνια του παιδιού, όπου ξεκινά το πρώτο της μέρος, η πρώιμη εφηβεία, όπως την ονομάζουν οι ειδικοί, και η οποία ολοκληρώνεται στην ηλικία των 14 ετών. Τα δεκατέσσερα με δεκαεπτά χαρακτηρίζονται ως η μέση εφηβεία και στη συνέχεια ακολουθεί η όψιμη εφηβεία, που συνεχίζεται και μετά τα δεκαεπτά, μέχρι να ολοκληρωθεί η μετάβαση από την παιδική στην ενήλικη ζωή. Η εφηβεία είναι μια περίοδος γεμάτη αλλαγές, αναταράξεις, μεταπτώσεις, απώλειες, αλλά και πολύ σημαντικές κατακτήσεις.

Σε αυτήν τη διαδικασία τα παιδιά, κατά περίπτωση, θα προβληματιστούν, θα αμφισβητήσουν, θα συγκρουστούν και θα αποκαθηλώσουν τους γονείς τους. Όπως είναι φυσικό, ο τρόπος επικοινωνίας μεταξύ των εφήβων και των γονιών τους θα αλλάξει ριζικά και όχι πάντα με τον καλύτερο τρόπο. Οι γονείς, ως μεγαλύτεροι, καλούμαστε να διατηρήσουμε την ψυχραιμία μας και να μη χάσουμε την επικοινωνία με τα παιδιά μας.

Η μεγάλη αναστάτωση

Την έχουμε περάσει όλοι, άλλοι καλύτερα και άλλοι χειρότερα, και γνωρίζουμε ότι είναι μια περίοδος τεράστιων αλλαγών, σωματικών, πνευματικών, ορμονικών, που αναστατώνουν ακόμα και τα πιο ήρεμα και βολικά παιδιά. Ακόμα και οι επιστημονικές έρευνες αποδεικνύουν ότι πολλά από όσα κάνουν οι έφηβοι δεν συμβαίνουν για να εκνευρίζουν τους γονείς τους, αλλά επειδή έτσι τους ωθεί η φύση τους, οι αλλαγές και οι ορμόνες τους.

Έρευνες έχουν δείξει ότι οι έφηβοι:
*Χρειάζονται πολύ ύπνο, τόσον όσο και τα νήπια, λόγω του υψηλού ρυθμού ανάπτυξης τον οποίο βιώνουν.
*Η φύση τους τούς ωθεί να «κλειδώνουν» τα αφτιά τους και το μυαλό τους απέναντι στην γκρίνια των γονιών τους.
*Επιλέγουν να ερωτευτούν ανθρώπους με τους οποίους συχνά αποδεικνύεται ότι ταιριάζουν πολύ. Γι’ αυτό και σε σχετικές έρευνες πολλοί άνθρωποι δηλώνουν ότι θα ξαναγύριζαν ευχαρίστως στον εφηβικό τους έρωτα.
*Αγνοούν τον κίνδυνο, πιθανώς επειδή ο εγκέφαλός τους δεν είναι ακόμα αρκετά ώριμος για να τον υπολογίσει και να τον λάβουν υπόψη τους.
*Σκέφτονται το σεξ κάθε 6 δευτερόλεπτα εξαιτίας των ορμονών που τους κατακλύζουν ξαφνικά με ρυθμό 50 φορές πιο μεγάλο από ό,τι στα χρόνια της προεφηβείας. Οι ορμόνες αυτές ευθύνονται κατά πολύ και για τις εναλλαγές στη διάθεσή τους.

Ο δύσκολος ρόλος του γονιού

Συχνά, όταν τα παιδιά μας καλούνται να περάσουν την εφηβεία τους, έχουμε και εμείς τα δικά μας προσωπικά προβλήματα και έτσι η υπομονή μας δοκιμάζεται, η κατανόησή μας φτάνει τα όριά μας και ό,τι και αν κάνουμε φαίνεται να μην έχει κανένα αποτέλεσμα παρά να πέφτει στο κενό. Αυτό όμως που χρειάζεται το παιδί μας είναι να το υποστηρίξουμε, να βάλουμε στην άκρη την απογοήτευσή μας και την οργή μας και να δείξουμε ότι καταλαβαίνουμε τι περνάει, να το καθησυχάσουμε – λέγοντάς του ότι και εμείς, όπως και πολλοί άλλοι, έχουμε βρεθεί στη θέση του. Δεν πρέπει όμως να υπερβάλλουμε προσπαθώντας να γίνουμε αρεστοί. Άλλωστε, αυτό που θέλει περισσότερο ένας έφηβος είναι να μοιάζει όσο λιγότερο γίνεται στους γονείς του.

Αυτό που επίσης χρειάζεται να καταλάβουμε είναι ότι ο έφηβος δεν είναι το μωρό ή το παιδάκι μας πια και δεν μπορούμε να ξέρουμε τα πάντα γι’ αυτόν και ότι δεν μπορούμε να ρωτάμε και να ανακατευόμαστε, αλλά χρειάζεται να είμαστε διακριτικοί και να σεβόμαστε την ιδιωτική του ζωή, τον χώρο του, τις φιλίες του, τους έρωτές του, τις ανησυχίες του, τα ενδιαφέροντά του. Φυσικά δεν μπορούμε να ανεχόμαστε τα πάντα. Είναι σκόπιμο να έχουμε θέσει όρια και κανόνες και να εξηγήσουμε στους εφήβους ότι θέλουμε να μας σέβονται όπως τους σεβόμαστε και εμείς. Καλό είναι να αποφεύγουμε μακροσκελή κηρύγματα, υπερβολές και δαιμονοποιήσεις και να εκφράζουμε τις αντιρρήσεις μας, όπου είναι απαραίτητο, με σαφήνεια και ηρεμία και να ενημερώνουμε για τους κινδύνους (π.χ. αφροδίσια νοσήματα, ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, σχολικό εκφοβισμό, εθισμό στα βιντεοπαιχνίδια, κινδύνους στο Διαδίκτυο) με σοβαρότητα και χωρίς υπερβολές.

Είναι αλήθεια ότι δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τα πάντα για τη ζωή του έφηβου παιδιού μας, αλλά δεν μπορούμε και να αφήσουμε να μας επιβληθεί η σιωπή σαν νόμος. Είναι σκόπιμο να λέμε τη γνώμη μας για ό,τι ξεπερνάει τα όρια (π.χ. μία κραυγαλέα εμφάνιση) και να προσπαθούμε να περνάμε κάποιες ώρες μαζί ως οικογένεια (π.χ. στο οικογενειακό τραπέζι). Επιπλέον, για πρακτικά θέματα, όπως τι ώρα θα γυρίσει, πού θα βρίσκεται αν αργήσει το βράδυ, δικαιούμαστε να έχουμε απάντηση.

Έφηβοι και σεξ

Μία από τις μεγαλύτερες ανησυχίες των γονιών που έχουν παιδιά στην εφηβεία είναι το πώς θα αντιμετωπίσουν το θέμα του σεξ. Οι ειδικοί εξηγούν ότι τα παιδιά αναπτύσσουν το ερωτικό τους ενδιαφέρον μέχρι τα δεκατέσσερα και μετά είναι πιθανό να προχωρήσουν και στο σεξ.

Η ενημέρωση σχετικά με το σεξ θα πρέπει να ξεκινάει από πολύ μικρές ηλικίες και στην εφηβεία είναι πολύ σημαντικό να τονίζεται η σημασία και ο τρόπος χρήσης της αντισύλληψης, ώστε να αποφεύγεται ο κίνδυνος της ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης και των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων.

Οι γονείς βέβαια ανησυχούμε και για πολλά άλλα, όπως:

*Τα πορνό, που είναι σκόπιμο, αν έχουμε την ευκαιρία, να εξηγήσουμε ότι απέχουν πολύ από την πραγματικότητα. Καλό είναι να πούμε στο παιδί ότι πρόκειται για ηθοποιούς που πληρώνονται για να παίξουν σε αυτές τις ταινίες ή να κάνουν φωτογραφίσεις με σκοπό όχι να «εκπαιδεύσουν» τους άπειρους, αλλά να διεγείρουν τους «έμπειρους».

*Τον αυνανισμό, ο οποίος, όπως και τα ερωτικά όνειρα και οι ανάλογες φαντασιώσεις, είναι πολύ φυσιολογικός, ειδικά στην εφηβεία, και είναι πολύ συχνότερος στα αγόρια από ό,τι στα κορίτσια.

*Την ομοφυλοφιλία, σχετικά με την οποία θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι τα παιδιά δεν είναι απίθανο να πειραματίζονται. Σε κάθε περίπτωση, η ομοφυλοφιλία είναι μια σεξουαλική κατεύθυνση που αν την επιλέξει το παιδί μας θα πρέπει να το στηρίξουμε και να προσπαθήσουμε να μην καταστρέψουμε την αυτοπεποίθησή του και τη σχέση μας μαζί του. Αν δυσκολευόμαστε, μπορούμε να ζητήσουμε τη βοήθεια ενός ειδικού (για να βοηθήσει εμάς να το αποδεχτούμε, όχι για να αλλάξουμε την προτίμηση του παιδιού μας).

Πότε να ανησυχήσουμε

*Όταν το παιδί αρχίζει να υστερεί σε διάφορους τομείς (π.χ. στα μαθήματα, στα σπορ κ.α.) για μεγάλο χρονικό διάστημα (π.χ. 6 μήνες).

*Όταν απομονώνεται και δεν περνάει χρόνο με τους φίλους ή/και την οικογένειά του. {CR}wΌταν παραπονιέται για περίεργα σωματικά συμπτώματα, π.χ. χάνει πολύ βάρος, έχει πονοκεφάλους κ.ά.

*Όταν δεν υπακούει καθόλου στους κανόνες της οικογένειας.

*Όταν λείπουν χρήματα.{CR}wΌταν αδιαφορεί για την προσωπική του υγιεινή.

*Όταν δεν κοιμάται καλά.

*Όταν ασχολείται υπερβολικά με τον υπολογιστή ή/και το κινητό του.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗ δρ. ΝΑΤΑΛΙΑ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗ, MSc, ψυχολόγο υγείας, με εκπαίδευση στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία και τη Συμβουλευτική, διευθύντρια στο Κέντρο Εφαρμοσμένης Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής

Headlines