Κοροναϊός: Η πολιτική στην εποχή Τσιόδρα ηττήθηκε κατά κράτος από την επιστήμη

Ένα από τα αποτελέσματα της πανδημίας είναι και ο τρόπος που αλλάζει τον τρόπο που ασκείται η πολιτική και διεθνώς αλλά και στη χώρα μας.

Παρότι ήδη από τον 20ο αιώνα οι κυβερνήσεις διεκδίκησαν την αξιοπιστία των πολιτικών προτάσεών τους μέσα από την επίκληση της επιστημονικής γνώσης, πάντα οι πολιτικοί διεκδικούσαν έναν ορισμένο βαθμό αυτονομίας, θεωρώντας ότι αυτοί μπορούν να υπολογίσουν καλύτερα το πολιτικό κόστος / όφελος αλλά και την πολιτική στιγμή για κάθε επιλογή.

Από ένα σημείο και μετά, αυτή η άνιση και συχνά αντιφατική σχέση ανάμεσα σε επιστήμη και πολιτική οδήγησε σε διάφορα προβλήματα και κυρίως στην υποτίμηση υποδείξεων της επιστημονικής κοινότητα στο όνομα πολιτικών δυσκολιών αλλά και υπολογισμών.

Η περίπτωση της συστηματικής υποτίμησης της περιβαλλοντικής κρίσης και της κλιματικής αλλαγή, για να μη θιγούν σημαντικά συμφέροντα, είναι ένα τέτοιο παράδειγμα, τις συνέπειες του οποίου πληρώνουμε, ιδίως εάν αναλογιστούμε πόσο καιρός χάθηκε αλλά και το γεγονός ότι π.χ. οι ΗΠΑ έχουν ανακοινώσει την αποχώρησή τους από τη Συμφωνία του Παρισιού. Η άρνηση για δεκαετίες να εισακουστούν οι προειδοποιήσεις των ειδικών για μια ενδεχόμενη πανδημία είτε γρίπες είτε κάποιου άλλου παθογόνου του αναπνευστικού είναι ένα άλλο και ίσως πιο επίκαιρο παράδειγμα.

Τώρα είναι η πρώτη φορά που φαίνεται ότι σε παγκόσμια κλίμακα οι κυβερνήσεις ακούν τους επιστήμονες και τα μέτρα που αυτοί υποδεικνύουν, ακόμη και εάν έχουν μεγάλο κοινωνικό και οικονομικό κόστος. Ακόμη και στη Σουηδία που φαίνεται να ακολουθεί ένα πιο χαλαρό μοντέλο, οι αποφάσεις της σουηδικής κυβέρνηση ακολουθούν τις υποδείξεις των επιστημόνων της αρμόδιας υπηρεσίας δημόσιας υγείας.

Η πολιτική στην εποχή Τσιόδρα

Στην Ελλάδα αυτό αποτυπώθηκε στον τρόπο με τον οποίο η κυβέρνηση επέλεξε να ακούσει και να ακολουθήσει τις υποδείξεις των επιστημόνων με επικεφαλής τον καθηγητή Σωτήρη Τσιόδρα. Το ίδιο το συμβολικό στοιχείο ότι της ημερήσιας ενημέρωσης προΐσταται ένας πανεπιστημιακός καθηγητής και όχι ένας υπουργός είναι από αυτή την άποψη ενδεικτικό.

Ούτε είναι τυχαίο ότι τα μέτρα στην Ελλάδα εφαρμόστηκαν πολύ πιο έγκαιρα από ό,τι σε άλλες χώρες, έγκαιρα ως προς τους ρυθμούς της πανδημίας στην Ελλάδα, ακριβώς γιατί δεν υπήρξε η ταλάντευση των κυβερνήσεων ως προς την επιβολή των μέτρων που υπήρξε σε άλλες χώρες και σε μεγάλο βαθμό ευθύνεται και για το πώς εκεί ακόμη και μετά την επιβολή των μέτρων η επέκταση του ιού συνεχίστηκε με μεγάλους αριθμούς κρουσμάτων αλλά και θυμάτων.

Ακόμη και η απόφαση να υπάρξουν οριζόντιες αποφάσεις αναστολής ολόκληρων κλάδων δραστηριοτήτων με παράλληλα οριζόντια οικονομική ενίσχυση των εργαζομένων εκεί, σε μεγάλο βαθμό ήταν αποτέλεσμα της συμμόρφωσης των επιστημόνων για μέτρα τύπου lockdown.

Το γεγονός ότι η Ελλάδα σήμερα επαινείται από τον διεθνή Τύπο ως προς την αντιμετώπιση της πανδημίας σε μεγάλο βαθμό οφείλεται σε αυτού του είδους της εμπιστοσύνη στην επιστημονική κοινότητα που έδειξε εξαρχής η κυβέρνηση.

Η αστοχία με τα μέτρα για τους επιστήμονες

Στον αντίποδα είχαμε τον τρόπο που σχεδιάστηκε η οικονομική ενίσχυση προς τους επιστήμονες. Εδώ είχαμε μια ορθή αρχική πολιτική απόφαση, που ήθελε να ενισχυθούν και τέτοιες κοινωνικές κατηγορίες τυπικά «ελευθέρων επαγγελματιών» και όχι μόνο οι μισθωτοί. Όμως, ο σχεδιασμός και υλοποίηση δεν είχε κάτι το «επιστημονικό».

Την ώρα που σε όλη την Ευρώπη επιλέγονται μορφές απευθείας ενίσχυσης κλάδων και κοινωνικών κατηγοριών και παρότι υπήρχαν τέτοιες δυνατότητες και με χρήση κονδυλίων του ΕΣΠΑ επιλέχτηκε μια πρακτική βγαλμένη από την… πεπατημένη άλλων εποχών.

Αναφερόμαστε στην επιλογή να προσφερθούν στους επιστήμονες, πολλοί από αυτούς με μεταπτυχιακά και διδακτορικά, «προγράμματα κατάρτισης» που το μόνο που προσέφεραν ήταν… στιγμές γέλιου με τα ορθογραφικά λάθη, τις ανύπαρκτες λέξεις και τις σουρεαλιστικές καρτέλες. Και αυτό γιατί σε ένα κακό μοντέλο, που έπρεπε να είχε μείνει στο παρελθόν του ελληνικού κράτους, αυτό της χρήσης κονδυλίων κατάρτισης ως επιδομάτων ανεργίας ή οικονομικών ενισχύσεων, προστέθηκε και η αναγκαστική βιασύνη εξαιτίας της επείγουσας κατάστασης.

Η σημασία τα μέτρα της επόμενης μέρας να στηριχτούν στη γνώση

Η επόμενη μέρα μετά την όποια (και σε όποιο βαθμό) άρση των περιορισμών επίσης θα χρειαστεί την επιστημονική γνώση.

Αυτό δεν αφορά μόνο τον αναγκαίο σχεδιασμό για την καλύτερη στελέχωση του ΕΣΥ, την επιδημιολογική επιτήρηση, τη σταδιακή άρση των περιορισμών πάνω στη βάση υποδείξεων των επιστημόνων, την προετοιμασία για πιο αποτελεσματική λήψη νέων μέτρων όποτε χρειαστεί.

Αφορά και την αντιμετώπιση του μεγάλου κινδύνου για σοβαρή κοινωνική κρίση, εάν δεν υπάρξουν έγκαιρα πολιτικές που να αντιμετωπίζουν τη μεγάλη ύφεση που έχουν φέρει αναγκαστικά τα μέτρα περιορισμού της οικονομικής δραστηριότητας.

Εδώ η επιστημονική γνώση είναι αναγκαία για να υπενθυμίσει ότι η ιστορία των οικονομικών κρίσεων δείχνει ότι εάν μια τέτοια ύφεση αφεθεί να ακολουθήσει την αυθόρμητη δυναμική της το αποτέλεσμα θα είναι μια έκρηξη της ανεργίας, μεγάλες περικοπές μισθών, κλείσιμο μεγάλου αριθμού επιχειρήσεων.

Είναι, επίσης, αναγκαία η επιστημονική γνώση για να υπενθυμίσει ότι αυτό απλώς θα διαμορφώσει όρους για μια κοινωνική κρίση χωρίς προηγούμενο που θα διαλύσει τον κοινωνικό ιστό και θα διαμορφώσει τεράστιες ανισότητες.

Και βέβαια είναι η επιστημονική γνώση που υπογραμμίζει σήμερα ότι αντί για μια ξεπερασμένη νεοφιλελεύθερη «ορθοδοξία», απαιτούνται ιδιαίτερα ενεργητικές και μεγάλης κλίμακας κρατικές παρεμβάσεις στην οικονομία που και θα αντιστρέψουν τις δυναμικές της ύφεσης και θα αποτρέψουν την κοινωνική καταστροφή.