Γυμνή ζωή

Η όλη κρίση του κορωνοϊού έχει πολλές διαστάσεις. Σαν κοινωνίες και εδώ, ιεραρχήσαμε την υγειονομική, αυτή είναι η κύρια, η ιερότητα της ανθρώπινης ζωής. Και εδώ δεν χωρούν συμψηφισμοί – πόσο άστοχη η φράση «δεν γίναμε Ιταλία» – ούτε στατιστικές θανάτου. Παράλληλα όλες αυτές τις ημέρες τέθηκε και μία ακόμα διάσταση. Η βιοπολιτική της διαχείριση.

Κεντρικό πρόσωπο σε αυτή την ανάγνωση, με επεξεργασμένες θέσεις, αφού η βιοπολιτική της εξουσίας και η θεωρία της κατάστασης της εξαίρεσης υπήρχε από τον Φουκό και τον Καρλ Σμιτ, ο ιταλός φιλόσοφος Τζόρτζιο Αγκάμπεν «χτύπησε» με τρεις παρεμβάσεις εν μέσω κρίσης σηκώνοντας αντιδράσεις από όλους αυτούς που είδαν εδώ απλώς μια υποτίμηση της πανδημίας και μια αφελή στοχοποίηση των «αναγκαίων περιστολών» των ελευθεριών – λόγω της καραντίνας δηλαδή.

Παράξενο ομολογουμένως όλο αυτό. Ενας φιλόσοφος, και πολύ περισσότερο ο Αγκάμπεν, που μίλησε για τη γυμνή ζωή (μια ζωή απογυμνωμένη από την κοινωνική της διάσταση) και τη θεοποίηση της Ιατρικής από το δοκίμιό του «Homo Sacer» εδώ και χρόνια, δεν έχει υποχρέωση να μιλάει σαν επιδημιολόγος. Οφείλει να λαμβάνει υπόψη του τα ιατρικά δεδομένα -που παρεμπιπτόντως πάντως δεν είναι ενιαία σήμερα – αλλά επίσης οφείλει να κοιτάζει και λίγο πιο πέρα. «Δεχτήκαμε έπειτα, χωρίς να φέρουμε πολλά προσκόμματα, με την επίκληση και μόνο ενός απροσδιόριστου κινδύνου, να περιορίσουμε σε βαθμό που δεν είχε συμβεί ποτέ πριν στην ιστορία της χώρας, ούτε κατά τη διάρκεια των δύο Παγκόσμιων Πολέμων (η απαγόρευση κυκλοφορίας κατά τη διάρκεια του πολέμου περιοριζόταν σε ορισμένες ώρες), την ελευθερία μετακίνησής μας. Δεχτήκαμε, συνεπώς, με την επίκληση και μόνο ενός απροσδιόριστου κινδύνου, να αναστείλουμε κατ’ ουσίαν τις σχέσεις φιλίας και αγάπης, επειδή ο πλησίον μας έγινε πιθανή πηγή μόλυνσης» αναφέρει στο τρίτο του κείμενο ο Αγκάμπεν («Ενα ερώτημα», μετάφραση Γ. Πινακούλας).

Και αλήθεια, τώρα που σταδιακά θα αποκλιμακωθούν τα έκτακτα μέτρα, έχει κανείς την αμφιβολία πως θα έχουν μεταβληθεί και οι συμπεριφορές; Εχει κανείς την αμφιβολία πως μια ενδεχόμενη επιστροφή της όξυνσης του ιού θα επαναφέρει συνεχώς και σισύφεια τα μέτρα που με τη σειρά τους θα αναιρούν βασικές ελευθερίες;

Και οι διαστάσεις που τίθενται και μπορούν να κάνουν κάποιον ανήσυχο δεν είναι μόνο η καραντίνα της Δημοκρατίας. Είναι και τα νέα εργασιακά. Που θα τρέξουν να προσαρμοστούν στη νέα κρίση. Η τηλεργασία που θα μετακυλίει τις δαπάνες του εργοδότη στον οικιακό χώρο. Οι συρρικνωμένοι μισθοί. Η εκ περιτροπής εργασία. Τα παραπάνω δεν είναι έκτακτα, θα είναι μόνιμα. Και με τον φόβο του συνδυασμού της πανδημικής κρίσης και της ευρύτερης θα αποτελούν τον μπαμπούλα για τον κόσμο της εργασίας.

Ποιος αλήθεια θα είναι σε θέση να μιλήσει για τη διαφορά και τον διαχωρισμό του ελεύθερου και του εργάσιμου χρόνου; Το νέο μνημόνιο για τις κοινωνίες θα είναι βιοπολιτικό. Θα το επιβάλουν οι λαοί μόνοι τους. Αυτό που αφελώς περιγράφουν με χαρά διάφοροι σελέμπριτις, ως αναγκαία ενδοσκόπηση, θα είναι μια μεγάλη γραμμή άμυνας που θα έχει διαρραγεί σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο. Η «γυμνή ζωή» του Αγκάμπεν, απλώς και μόνο η πάλη της επιβίωσης χωρίς καμία κοινωνική παράμετρο και διάνθιση, θα είναι εδώ αμείλικτη. Από τον πλήρη ολοκληρωμένο πολίτη της μεταπολεμικής εποχής, πάμε στον νέο ανθρωπότυπο των εκτάκτων συνθηκών.