Η πανδημία του κορωνοϊού ανάμεσα στις πολλές άλλες ζημιογόνες συνέπειες φαίνεται να καταφέρνει ένα ισχυρό πλήγμα στο ενεργειακό πρόγραμμα της Κύπρου αλλά και στον (εσπευσμένα αναγγελθέντα) αγωγό East Med μετά την πλήρη κατάρρευση των τιμών πετρελαίου και φυσικού αερίου συνακόλουθα. Και οι τιμές, αν και θα ανέβουν κάπως, δεν εκτιμάται ότι θα επανέλθουν σε κάποια αξιοπρεπή επίπεδα σχετικά σύντομα. Ηδη έχουν ανασταλεί οι (νόμιμες) γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ με την Exxon Mobil/Qatar Petroleum να παγώνουν τις δραστηριότητές τους για έναν χρόνο τουλάχιστον (η Τουρκία συνεχίζει τις έκνομες δραστηριότητές της).

Η νέα αυτή πραγματικότητα έχει άμεση επίπτωση και στη συζήτηση για την εκμετάλλευση στο Αιγαίο. Ο πλούτος του Αιγαίου είναι η θάλασσά του, οι καθαρές ακτές του, η αισθητική του, το φως που εκπέμπει. Και αυτό οφείλουμε να προστατεύσουμε. Ο πλούτος του Αιγαίου δεν είναι οι άγνωστοι ενεργειακοί πόροι (πετρέλαιο ή φυσικό αέριο) που περικλείει στο έδαφός του (πέρα από το μικρό κοίτασμα στη Θάσο). Το Αιγαίο είναι πρωτίστως που υπό κανονικές συνθήκες φέρνει στην Ελλάδα τα εκατομμύρια των ξένων τουριστών κάθε χρόνο που γεμίζουν τα ελληνικά ταμεία. Αλλά ο υποτιθέμενος ενεργειακός πλούτος έχει γίνει ένα ακόμη από τα σημεία αντιπαράθεσης με την Τουρκία που οδήγησε σε διαδοχικές κρίσεις (1976, 1987 κ.λπ.).

Στην πραγματικότητα η υπόθεση και μόνο υπόθεση για σημαντικά κοιτάσματα αποτέλεσε την αφορμή της έναρξης αμφισβήτησης από πλευράς Τουρκίας του καθεστώτος του Αιγαίου το 1973. Τότε άρχισε η ελληνοτουρκική περιπέτεια και κλιμακώθηκε με ευρύτερες γεωπολιτικές διαστάσεις. Λαμβάνοντας λοιπόν υπόψη τις νέες συνθήκες και νέες αντιλήψεις και καθώς οφείλουμε να προστατεύσουμε τον πραγματικό πλούτο του Αιγαίου, καλό είναι να εγκαταλείψουμε την ιδέα εκμετάλλευσης με την εξόρυξη ενεργειακών πόρων – αν υπάρχουν. Και ταυτόχρονα να πείσουμε και την Τουρκία να εγκαταλείψει επίσης οποιαδήποτε παρεμφερή ιδέα. Ούτε εκμετάλλευση δηλαδή αλλά ούτε συνεκμετάλλευση. Τίποτα.

Από πλευράς μας θα προχωρήσουμε σε κάτι τέτοιο όχι για να ικανοποιήσουμε την Τουρκία αλλά για να διαφυλάξουμε την πραγματική αξία του Αιγαίου, τη μεγάλη μας κληρονομιά. Ενα «ατύχημα» είναι προφανές τι συνέπειες μπορεί να έχει για το περιβάλλον. Αλλά παράλληλα βέβαια μπορεί να διευκολυνθεί και η συνεννόηση με την Τουρκία με μια κοινή δέσμευση για μη εκμετάλλευση ενεργειακών πόρων. Πέρα από τους παραπάνω λόγους, μια απόφαση για μη εκμετάλλευση συμβάλλει και στους γενικότερους στόχους για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και στους στόχους που επιδιώκει η Ευρωπαϊκή Ενωση μέσω της Πράσινης Συμφωνίας (Geen Deal – κλιματική ουδετερότητα, κ.λπ.). Επίσης δεν μπορεί να διαφεύγει ότι projects εκμετάλλευσης ορυκτών καυσίμων δεν θα έχουν ευκαιρίες να χρηματοδοτηθούν στο άμεσο μέλλον. Ηδη η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕ) αποφάσισε ότι από το 2021 και μετά δεν θα χρηματοδοτηθεί απολύτως κανένα έργο για εξόρυξη ορυκτών καυσίμων, περιλαμβανομένου και του φυσικού αερίου. Ενώ οι εμπορικές τράπεζες και επενδυτές ακολουθούν τον ίδιο δρόμο. Χρηματοδότηση μόνο ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Ας ανακοινώσουμε επομένως μια ρηξικέλευθη απόφαση για μη εκμετάλλευση τώρα για να προστατεύσουμε πραγματικά τη διαχρονική ταυτότητα του Αιγαίου. Ας διαφυλάξουμε «τους ορίζοντες του ταξιδιού του/ την ηχώ της νοσταλγίας του…».

Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος ΥΠΕΞ

Headlines