Λατινική Αμερική : Αύξηση της βίας των καρτέλ εν μέσω της πανδημίας

Μια ασυνήθιστη έκκληση απηύθυνε ο πρόεδρος του Μεξικού, Αντρές Μανουέλ Λόπεζ Ομπραδόρ.

Συγκεκριμένα, ζήτησε από τις εγκληματικές οργανώσεις της χώρας του να σταματήσουν τις δωρεές τροφίμων κατά τη διάρκεια της πανδημίας και αντ’ αυτού να στρέψουν τις προσπάθειές τους στη μείωση της βίας, η οποία κόστισε 100 νεκρούς μόλις την προηγούμενη ημέρα.

Τα μεξικανικά καρτέλ δεν είναι τα μόνα που συνεχίζουν τη δράση τους εν μέσω της πανδημίας. Το οργανωμένο έγκλημα σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική, από τις συμμορίες της Κολομβίας μέχρι τις “πολιτοφυλακές” στη Βραζιλία εξακολουθούν να επιδεικνύουν την ισχύ τους κατά τη διάρκεια της κρίσης τυ κοροναϊού, σύμφωνα με τον ειδικό σε ζητήματα Λατινικής Αμερικής του BBC, Luis Fajardo.

Το απόγευμα της 7ης Απριλίου, καθώς η Κολομβία διένυε την 14η μέρα καραντίνας που επιβλήθηκε σε ολόκληρη τη χώρα για τον περιορισμό της εξάπλωσης του κοροναϊού, μια τεράστια νεκρική πομπή διέσχισε τους δρόμους της εργατικής συνοικίας Bello της πόλης Medellin.

Εκατοντάδες άτομα παρευρέθηκαν στην κηδεία, η οποία πραγματοποιήθηκε σε εξόφθαλμη παραβίαση των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης προς τιμήν του Έντγκαρ Περέζ Χερνάντεθ.

Ο συγκεκριμένος άνδρας, που ήταν γνωστός με το παρατσούκλι “El Olso” (Η Αρκούδα) ήταν ο φερόμενος ως επικεφαλής της ισχυρής συμμορίας Niquía-Camacol. Είχε χάσει τη ζωή του μετά από έμφραγμα που έπαθε ενώ βρισκόταν στη φυλακή.

“Άτομα από το πλήθος χειροκροτούσαν και πυροβολούσαν στον αέρα”, αναφέρει τοπική εφημερίδα.

Ο κοροναϊός «στριμώχνει» το οργανωμένο έγκλημα

Σύμφωνα με αναλυτές, όπως και κάθε άλλη… επιχείρηση, οι εγκληματικές οργανώσεις της Λατινικής Αμερικής κινδυνεύουν να καταστραφούν εξαιτίας της πανδημίας και της αναταραχής που έχει επιφέρει στις διεθνείς εφοδιαστικές αλυσίδες.

Τα καρτέλ ναρκωτικών όχι μόνο εξάγουν ουσίες στις ΗΠΑ, που αποτελούν και τον κυριότερο πελάτη τους, αλλά σε πολλές περιπτώσεις χρειάζονται χημικά που μέχρι τώρα προμηθεύονταν από την Κίνα, προκειμένου να επεξεργαστούν τα ναρκωτικά.

Ταυτόχρονα, με τα σύνορα ΗΠΑ – Μεξικού να παραμένουν κλειστά και τις άσκοπες μετακινήσεις να έχουν απαγορευτεί, η διακίνηση ναρκωτικών έχει γίνει πολύ πιο δύσκολη.

Κίνδυνος για αύξηση της βίας

“Αυτός ο συνδυασμός έχει οδηγήσει σε αύξηση των βίαιων επεισοδίων μεταξύ αντίπαλων συμμοριών. Οι επικεφαλής των καρτέλ μάχονται πάνω από τις πενιχρές ευκαιρίες για εγκληματική δραστηριότητα που έχουν απομείνει”, αναφέρει ο Μεξικανός αρθρογράφος Héctor de Mauleón.

Η άποψή του φαίνεται πως υποστηρίζεται και από τα στοιχεία της ημερήσιας μεξικανικής εφημερίδας Milenio, σύμφωνα με τα οποία κατά τη διάρκεια του Μαρτίου σημειώθηκε στη χώρα μηνιαίο ρεκόρ δολοφονιών που σχετίζονται με τα ναρκωτικά σε σχέση με οποιονδήποτε άλλο μήνα τα τελευταία δεκατρία χρόνια.

Οι πόλεις των συνόρων και πάλι στο επίκεντρο

Σε συνοριακές πόλεις που μαστίζονται ιστορικά από τη βία των καρτέλ, αυτή η αύξηση έχει γίνει ιδιαιτέρως αισθητή.

Στην Σιουδάδ Χουάρεζ, 153 άτομα έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια του Μαρτίου, δηλαδή περισσότεροι από οποιονδήποτε άλλο μήνα από τον Αύγουστο του 2018, αναφέρει η El Diario.

Παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, οι εγκληματικές οργανώσεις της Λατινικής Αμερικής συνεχίζουν τις προσπάθειες λαθραίας μεταφοράς μεγάλων ποσοτήτων παράνομων ουσιών εκτός των συνόρων τους.

Κατά τη διάρκεια του 2020, οι αστυνομικές δυνάμεις της Κολομβίας έχουν αναμειχθεί σε επιχειρήσεις που κατέληξαν στην κατάσχεση 112 τόννων κοκαΐνης.

«Κοινωνικές δράσεις» των συμμοριών

Τα καρτέλ ναρκωτικών έχουν επιχειρήσει να εκμεταλλευτούν την τρέχουσα κρίση για να κερδίσουν την εύνοια των τοπικών πληθυσμών. Έχουν εγκαθιδρύσει μια ιδιότυπη μορφή κοινωνικής πρόνοιας σε κοινότητες που αντιμετωπίζουν την οικονομική καταστροφή εξαιτίας της πανδημίας και οι οποίες έχουν δεχθεί από ελάχιστη έως καμία βοήθεια από τις αρχές.

Ο βαθμός στον οποίο οι εγκληματικές οργανώσεις έχουν υποκαταστήσει τις κρατικές υπηρεσίες στις φτωχές συνοικίες της Βραζιλίας έγινε εμφανής όταν ο τότε υπουργός υγείας της χώρας Λουίζ Ενρίκε Μαντέτα ζήτησε στις αρχές του μήνα από τις τοπικές αρχές να έρθουν σε επαφή με τους βαρόνους ναρκωτικών και τους επικεφαλής των συμμοριών για να διαμορφώσουν από κοινού ένα σχέδιο περιορισμού της πανδημίας.

Μάλιστα, είχε καλέσει τις τοπικές αρχές να επιδείξουν ρεαλισμό σε σχέση με το ποιος διοικεί πραγματικά τις φτωχογειτονιές.

Κίνδυνος αλλά και ευκαιρία

Ορισμένοι σχολιαστές, ωστόσο, σημειώνουν ότι παρά τις προσπάθειές τους τα καρτέλ έχουν πληγεί σημαντικά.

“είναι πιθανό μέσα στις επόμενες εβδομάδες ή μήνες, το οργανωμένο έγκλημα να περιέλθει σε μια περίοδο τεράστιας αδυναμίας, ακριβώς τη στιγμή που το κράτος, ως αποτέλεσμα της έκτακτης συνθήκης θα επεκτείνει τις λειτουργίες του”, έγραψε ο ειδικός σε ζητήματα ασφάλειας του Μεξικό Alejandro Hope στην ημερήσια εφημερίδα El Universal.

“Καθώς η ζωή στη χώρα επιστρέφει στην κανονικότητα, το ίδιο θα συμβεί και με τα συνηθισμένα μοτίβα της παράνομης διακίνησης και της εγκληματικής δραστηριότητας”, πρόσθεσε.

“Ωστόσο υπάρχει η δυνατότητα το κράτος να εκμεταλλευτεί τη συνθήκη έκτακτης ανάγκης, εγκαθιδρύοντας την παρουσία του σε περιοχές από τις οποίες απουσίαζε ως τώρα, προκειμένου να εξαρθρώσει τις κυριότερες εγκληματικές οργανώσεις, να τις απονομιμοποιήσει στα μάτια των πολιτών και να επουλώσει τη σχέση του πληθυσμού με την αστυνομία και τους δικαστικούς θεσμούς”, τόνισε ο Hope.

Ανεξάρτητα πάντως από τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του στα καρτέλ, για την ώρα οι προσπάθειες περιορισμού είναι πιθανό να επιφέρουν αύξηση της βίας και να δημιουργήσουν μια επίμονη πρόκληση για τις τοπικές αρχές, οι οποίες ήδη παλεύουν με την υγειονομική κρίση του κοροναϊού.