Οι ψηφιακές παραγωγές μπήκαν στη ζωή μας και αλλάζουν τα πάντα

Του Βαγγέλη Σταματίου

To Wick στην περιοχή του Arun στο West Sussex δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα τυπικό χωριό της αγγλικής επαρχίας. Αν και τα παλαιότερα χρόνια ήταν ένα ξεχωριστό χωριό, σήμερα ανήκει στο ευρύτερο αστικό συγκρότημα του παραθαλάσσιου Littlehampton. Σε αυτά τα μέρη γεννήθηκε και μεγάλωσε η Anita Roddick, ιδρύτρια της πασίγνωστης φίρμας The Body Shop, που φρόντισε να αφήσει ένα ισχυρό αποτύπωμα μέσα από το πλούσιο κοινωνικό και φιλανθρωπικό της έργο.

Μάλιστα, τα κεντρικά γραφεία διοίκησης της εταιρείας The Body Shop International PLC βρίσκονται στο Watersmead Business Park, διατηρώντας έστω και την ανάμνηση της παρουσίας της ιδρύτριας στην ιδιαίτερη πατρίδα της 13 χρόνια μετά τον θάνατό της. Στο ίδιο επιχειρηματικό πάρκο τα τελευταία χρόνια έχει ενισχυθεί η παρουσία μιας νεότερης πολυεθνικής, της Amazon, που αποτελεί την ηγέτιδα δύναμη του λιανεμπορίου της ψηφιακής εποχής.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Η ψηφιακή τόλμη

Εκεί εργάζεται μια δυναμική Αθηναία που μετά την εισβολή του φονικού Covid-19 έχει αναλάβει ιδιαίτερης ευθύνης καθήκοντα, όπως εκείνα της Social Distancing Ambassador – ή αν προτιμάτε, σε απλά ελληνικά, πρέσβειρα κοινωνικής αποστασιοποίησης. Αλλωστε, η Amazon του Jeff Bezos μπορεί και διαμορφώνει τη δική της εταιρική κουλτούρα που λειτουργεί ως παράδειγμα και οδηγός για χιλιάδες μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις σε όλον τον κόσμο. Ιδιαίτερα την περίοδο της πανδημίας.

Η Amazon την ίδια στιγμή που ανακοινώνει δωρεές όπως εκείνη των 3,9 εκατομμυρίων δολαρίων στη μη κερδοσκοπική οργάνωση CodeVA προκειμένου η τελευταία να επεκτείνει την εκπαίδευση στην επιστήμη των υπολογιστών για 500.000 μαθητές και την κατάρτιση για 12.000 εκπαιδευτικούς σε 700 κοινότητες σε όλη την Πολιτεία της Βιρτζίνια στις ΗΠΑ μέσω πλατφόρμας virtual training, διαμορφώνει και το πλαίσιο επιχειρηματικής δράσης της επόμενης μέρας.

Ο Covid-19 δεν φέρνει μόνο μαζί τους πρέσβεις της κοινωνικής αποστασιοποίησης αλλά και ένα διαφορετικό μοντέλο επιχειρηματικής οργάνωσης και λειτουργίας συνδυασμένο με νέες ειδικότητες και ρόλους που να ανταποκρίνονται στις επιταγές της μακράς και δύσβατης μεταβατικής περιόδου για τη μετά Covid-19 εποχή.

Για παράδειγμα, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση και κατάρτιση δεν απαιτεί μόνο μηχανικούς και τεχνικούς με κύριο καθήκον την ασφάλεια των συστημάτων και των δικτύων ή την προστασία των προσωπικών δεδομένων των συμμετεχόντων, αλλά και παραγωγούς περιεχομένου, αυθεντικού και πρωτότυπου περιεχομένου για αυτά τα αντικείμενα.

Επιταχυντής των εξελίξεων

Χιλιόμετρα επί χιλιομέτρων μακριά από τη γενέτειρα της ιδρύτριας της φίρμας The Body Shop, στην Αθήνα ο Κυριάκος Πιερρακάκης, υπουργός Επικρατείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης, δεν κουράζεται να επαναλαμβάνει στους συνομιλητές του ότι «ο κορωνοϊός δεν ήταν η αιτία της ταχείας ψηφιακής μετάβασης, αλλά λειτούργησε ως ένα είδος επιταχυντή των εξελίξεων». Ο ίδιος παραπέμπει στις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης Κυριάκου Μητσοτάκη τον περασμένο Ιούλιο όπου εκεί βρίσκονται καταγεγραμμένες οι πρωτοβουλίες στο πεδίο του ψηφιακού μετασχηματισμού.

Σε κάθε περίπτωση, το πλήθος των νέων ψηφιακών εργαλείων που ήρθαν να αλλάξουν άρδην τον καθημερινό βίο των πολιτών, όπως η τηλεργασία, η τηλεκπαίδευση, οι νέες ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες, η άυλη συνταγογράφηση κ.λπ. αργά ή γρήγορα θα δημιουργήσουν τις νέες κατηγορίες επαγγελματιών του ψηφιακού μετασχηματισμού. Μάλιστα, το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης προχωρεί στη σύσταση μιας «Ψηφιακής Ακαδημίας» όπου το βασικό αντικείμενο της δραστηριότητάς της θα είναι να αναδείξει την αναγκαιότητα της σύνδεσης των νέων απαιτήσεων του οικονομικού και επιχειρηματικού τοπίου της ψηφιακής εποχής με τις νέες δεξιότητες από την πλευρά των επιστημόνων και των επαγγελματιών.

Ο Σταύρος Ασθενίδης, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Κοινωνία της Πληροφορίας, που αποτελεί τον βασικό επιτελικό βραχίονα υλοποίησης της στρατηγικής, των έργων και δράσεων του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης στο πλαίσιο του ψηφιακού μετασχηματισμού της Δημόσιας Διοίκησης της χώρας, υποστηρίζει ότι αποτελεί μεγάλη πρόκληση για τον ίδιο τον επιστημονικό κόσμο της χώρας – ειδικά τους μηχανικούς της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών – η διαμόρφωση εξ αρχής ενός δυναμικού χάρτη δεξιοτήτων που να ανταποκρίνονται στα νέα αντικείμενα που αναδεικνύονται και κατοχυρώνονται μέσα από τη διαδικασία του ψηφιακού μετασχηματισμού που «ακουμπά» τις δραστηριότητες του συνόλου της οικονομικής και κοινωνικής ζωής.

Εκπαιδευτική τηλεόραση

Αν ο κορωνοϊός έφερε μαζί του τους Social Distancing Ambassadors, ο Ψηφιακός Μετασχηματισμός – ακόμη και σε κοινωνίες όπως η δική μας – θα απαιτήσει τους δικούς του «μάστορες» που δεν θα διαθέτουν απλώς μια επάρκεια γνώσεων και δεξιοτήτων αλλά θα λειτουργούν και οι ίδιοι ως επιταχυντές μιας απόλυτα αναγκαίας διαδικασίας. Ο πρωτοποριακός τους ρόλος δεν θα αφορά τόσο τη δουλειά τους στο πεδίο της διαχείρισης όσο τη συμβολή τους στη δημιουργία ενός νέου περιβάλλοντος που θα ενσωματώνει αξίες και θα μπορεί να παράγει καινούργια γνώση και πλούτο.

Για παράδειγμα, στις μέρες μας το μοντέλο της εκπαιδευτικής τηλεόρασης που έρχεται κατευθείαν από τη δεκαετία του ’80 δεν μπορεί να «σταθεί» ως ανταγωνιστικό μέγεθος απέναντι σε ένα νεανικό κοινό που έρχεται από τον κόσμο των games. Πιο συγκεκριμένα, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση δεν μπορεί να είναι ένας δάσκαλος μπροστά από την κάμερα αλλά ένα πλήθος εναλλακτικών επιλογών για μαθητές και εκπαιδευτικούς με πρωτότυπο και αυθεντικό περιεχόμενο προσαρμοσμένο ως προς τη μορφή του στις επιταγές των καιρών.

Η σύνθετη αλλά πολλαπλά δημιουργική αυτή εργασία είναι το κατ’ εξοχήν αντικείμενο των ψηφιακών παραγωγών εκπαιδευτικού περιεχομένου. Το ίδιο ισχύει και για τα προγράμματα κατάρτισης αλλά και διά βίου μάθησης όπου το περιεχόμενο δεν μπορεί να είναι προϊόν μεταφοράς από άλλα μέσα και πλατφόρμες. Περιεχόμενο για τέτοιου είδους ανάγκες θα χρειασθεί να δημιουργηθεί εξ αρχής με τρόπο που να «απαντά» στις εκάστοτε ανάγκες των ενδιαφερομένων.

Αρα, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση και κατάρτιση δεν απαιτούν μόνο αξιόπιστες πλατφόρμες αλλά και επένδυση σε περιεχόμενο πολλαπλών δυνατοτήτων και επιλογών. Content is king, τελεία και παύλα!

Το ψηφιακό θέαμα-ακρόαμα

Οι ψηφιακοί παραγωγοί περιεχομένου όμως δεν είναι απόλυτα αναγκαίοι μόνο στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση και κατάρτιση, αλλά και στον ευρύτερο τομέα των πολιτιστικών και καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων. Το ψηφιακό θέαμα-ακρόαμα μπήκε για τα καλά στη ζωή μας και τίποτα δεν είναι ικανό να αλλάξει τη μοίρα του. Ας μιλήσουμε με βάση την εμπειρία των δύο τελευταίων μηνών όπου σημαντικοί φορείς Πολιτισμού, όπως το Εθνικό Θέατρο, το Ιδρυμα Ωνάση, η Εθνική Λυρική Σκηνή, το Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν, το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών κ.ά. άνοιξαν τα αρχεία και τις συλλογές τους και έδειξαν στο ευρύ κοινό που διψούσε για ποιοτική ψυχαγωγία τον πλούτο των παραγωγών τους. Μια πολύ σημαντική συνεισφορά την περίοδο του #μένουμεσπίτι.

Και όμως για την επόμενη δύσκολη μεταβατική φάση και ίσως και σε μόνιμη βάση οι φορείς Πολιτισμού της χώρας μας θα μπορούσαν να προχωρήσουν σε νέες παραγωγές με απευθείας προορισμό τις ψηφιακές πλατφόρμες. Κάτι σαν το Netflix του Πολιτισμού, όπου ο θεατής της σάλας έχει μετακομίσει στον καναπέ του καθιστικού του σπιτιού του.

Σε μια τέτοια βάση θα μπορούσαν να βρουν έσοδα – νέα έσοδα από συνδρομητικές υπηρεσίες ή από το ψηφιακό εισιτήριο – οι φορείς του Πολιτισμού, διατηρώντας έναν μεγάλο αριθμό εργαζομένων καλλιτεχνών ή και συνεργαζόμενων ανεξάρτητων δημιουργών. Το μοντέλο της μαζικής ψυχαγωγίας – διασκέδασης, τουλάχιστον για το επόμενο δύσκολο μεταβατικό διάστημα, θα είναι στα αζήτητα και όλοι όσοι επιμένουν στην άνευ όρων επιστροφή στην προ Covid-19 εποχή απλώς θα συνεχίσουν να κλαίνε επί των ερειπίων… Σε κάθε περίπτωση, το ποιοτικό περιεχόμενο μετράει και μόνο εκείνο θα μπορεί με οποιονδήποτε τρόπο ή μορφή να επιβιώσει στις νέες συνθήκες. Σε αυτή την κατεύθυνση ο ρόλος ομίλων media με παράδοση και συσσωρευμένη δύναμη γνώσης θα είναι σημαντικός. Τα media θα μπορούσαν να ήταν οι πρώτοι στη σειρά ψηφιακοί παραγωγοί.

Νέες προκλήσεις, νέες συμμαχίες

Αλλά ας πάμε μια βόλτα στον κόσμο. Είναι αλήθεια, για παράδειγμα, πως κανένα μουσείο δεν ήταν προετοιμασμένο για τους δύο τελευταίους μήνες. Για να αντιμετωπίσουν τις νέες προκλήσεις μουσεία, πινακοθήκες, βιβλιοθήκες, ιστορικά κτίρια και αρχεία δημιούργησαν νέες συμμαχίες για να αντεπεξέλθουν στις σημερινές προκλήσεις. Μέσω των αυτών των συμπράξεων η πολύπλευρη οικογένεια των επαγγελματιών του πολιτισμού αναπτύσσεται συλλογικά, μοιράζεται τις σκέψεις και τις ανησυχίες της και επαναπροσδιορίζει τον ρόλο της ανταποκρινόμενη στο ψηφιακό κοινό της.

Οι χώροι πολιτισμού είναι εξάλλου οι πιο κατάλληλα εξοπλισμένοι να προσφέρουν αισιοδοξία ενόσω καραντίνας. Ο θεραπευτικός ρόλος της τέχνης και του πολιτισμού δεν εξαλείφεται επειδή τα μουσεία έκλεισαν τις πόρτες τους, και φυσικά το #ΜένουμεΣπίτι δεν σημαίνει ότι στερούμαστε πολιτιστικές εμπειρίες.

Πάρτε για παράδειγμα την πρόσφατη καμπάνια που ξεκίνησε το Getty. Το μουσείο στο Λος Αντζελες προκάλεσε το ψηφιακό κοινό του να αναπαραστήσει διάσημα έργα τέχνης με αντικείμενα που ήδη έχουν στο σπίτι. Η καμπάνια ξεκίνησε στο Twitter με το #betweenartandquarantine, βρήκε τρομερή ανταπόκριση, εξαπλώθηκε σε μουσεία από όλον τον κόσμο, ανέδειξε την ευρηματικότητα και έκανε χιλιάδες να γελάσουν έστω και λίγο.

Κανείς δεν γνωρίζει τη διάρκεια της δύσκολης μεταβατικής περιόδου, αλλά το σίγουρο είναι ότι από εδώ και εμπρός ένα μεγάλο μέρος της εμπειρίας του θεατή μιας θεατρικής παράστασης ή του επισκέπτη ενός μουσείου, αρχαιολογικού χώρου ή καλλιτεχνικής συλλογής θα μετασχηματίζεται σε ψηφιακή εμπειρία. Η ψηφιακή Επίδαυρος – ένα όντως ακραίο σενάριο – μπορεί να τρομάζει, αλλά πάντα υπάρχει μια καινούργια αρχή, μια καινούργια εμπειρία…