Διδάγματα πίσω από τις μάσκες

Μια νέα εποχή ξεκινά από τη Δευτέρα. Μάσκες παντού, αποστάσεις ασφαλείας και σταδιακό άνοιγμα των καταστημάτων θα συνθέτουν το γκρίζο σκηνικό επιστροφής στην «κανονικότητα» μιας καθημερινής ζωής, χωρίς καραντίνα, άδειες εξόδου και (ενδεχομένως) ημερήσιες αναγγελίες κρουσμάτων και θυμάτων του κορωνοϊού. Μιας κανονικότητας, όμως, η οποία θα διαφέρει από αυτήν που γνωρίζαμε έως τώρα, στους χώρους και στην αγορά εργασίας, στις αποδοχές και στο ύψος της ανεργίας, στον τρόπο που καταναλώνουμε, διασκεδάζουμε και κάνουμε τις διακοπές μας.

Ολα αυτά αλλάζουν τώρα, μετά την πανδημία του κορωνοϊού. Δεν αλλάζουν για την Ελλάδα μόνο, αλλά για τον κόσμο ολόκληρο. Μια νέα παγκόσμια κατάσταση διαμορφώνεται σε όλες τις μορφές της καθημερινής ζωής. Αναζητά νέους κανόνες και τρόπους διαχείρισης παγκόσμιου βεληνεκούς. Τα ερωτήματα είναι αμείλικτα στο επίπεδο αυτό: Πώς οι φτωχές και υπερχρεωμένες χώρες του πλανήτη θα αντιμετωπίσουν το ανθρώπινο αλλά και το οικονομικό κόστος της πανδημίας; Θα αποτολμηθεί μια γενική διαγραφή μεγάλου ποσοστού του χρέους τους ή θα υπάρξουν νέα ισχυρά κύματα μετανάστευσης προς την Ευρώπη και τις ΗΠΑ;

Ποιο μοντέλο αγοράς εργασίας θα επικρατήσει στις ανεπτυγμένες χώρες με δεδομένη την άνοδο της τηλεργασίας επί των ημερών της καραντίνας; Και ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στα ωράρια απασχόλησης και στους μισθούς; Αυτά και δεκάδες άλλα ερωτήματα ζητούν απαντήσεις. Λύσεις οι οποίες σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να είναι βιώσιμες, αν επιχειρηθεί να δοθούν από μεμονωμένα κράτη και όχι στο πλαίσιο οικοδόμησης μιας νέας παγκόσμιας αρχιτεκτονικής που θα αντικαταστήσει το σημερινό μοντέλο. Η παγκοσμιοποίηση δεν έχει όπισθεν χωρίς καταστροφές. Καλύτερο οδηγό χρειάζεται.

Οι ανατροπές θα είναι ανάλογες και στη χώρα μας. Πόσες και ποιες από τις επιχειρήσεις που έκλεισαν λόγω καραντίνας θα είναι σε θέση να επαναλειτουργήσουν μέσα στο επόμενο διάστημα αποκατάστασης της «κανονικότητας»; Και πόσοι από τους εργαζομένους που απασχολούσαν θα γυρίσουν πίσω στις δουλειές τους; Ποιοι θα εργάζονται κανονικά, με μερική απασχόληση, από το σπίτι ή απλά θα προστεθούν στις στρατιές των ανέργων; Θα αντέξει η ελληνική οικονομία από το μεγάλο πλήγμα που θα υποστεί ο τουρισμός;

Ολα αυτά μένει να απαντηθούν στην πράξη. Σίγουρα, όσο πιο γρήγορα αντανακλαστικά επιδεικνύει (και είναι αλήθεια ότι έχει επιδείξει) η κυβέρνηση στο σοκ της πανδημίας, τόσο το καλύτερο για όλους. Δεν αρκεί αυτό. Πρέπει εγκαίρως να αντληθούν τα σωστά διδάγματα από την κρίση αυτή. Για παράδειγμα, δεν είναι βιώσιμο για μια οικονομία να βασίζει (αμέσως ή εμμέσως) το 25% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος της στον τουρισμό όπως συμβαίνει σήμερα με την Ελλάδα.

Δεν είναι εξίσου βιώσιμο η οικονομία αυτή να εξαρτάται τόσο πολύ από εισαγωγές προϊόντων και αγαθών, ενώ έχει δυνατότητες με σχέδιο και οργάνωση να στήσει τη δική της παραγωγή, ιδίως στον τομέα των τροφίμων. Και στα δύο αυτά μέτωπα η ελληνική οικονομία είναι σήμερα αδύναμη, εξαρτημένη και ευάλωτη με αποτέλεσμα να πληρώνει πολύ βαρύ λογαριασμό.