Ρεμδεσιβίρη: Είναι το φάρμακο-σταθμός για τον κοροναϊό;

Του Αναστάση Περράκη*

Η έγκριση της ρεμδεσιβίρης με προσωρινή άδεια έκτακτης χρήσης απο τον Ομοσπονδιακό Οργανισμό Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ, που ανακοινώθηκε από τον ίδιο τον πρόεδρο Τραμπ, και φυσικά σχολιάστηκε και στα καθ’ ημάς από τον καθηγητή κ. Τσιόδρα, έχει βρεθεί στο επίκεντρο της συζήτησης για τον κορωνοϊό.

Η ρεμδεσιβίρη έδειξε σε μια τυχαιοποιημένη και τυφλή μελέτη με χρήση πλασέμπο που οργανώθηκε από το αξιόπιστο Εθνικό Ινστιτούτο Αλλεργίας και Λοιμωδών Νοσημάτων των ΗΠΑ (NIAID), δεν έδειξε πως η μείωση στην θνητότητα (8% από 11.5%) ήταν στατιστικά σημαντική. Έδειξε όμως, στατιστικά σμαντική μείωση του χρόνου παραμονής στην ΜΕΘ κατά 30%, σε ασθενείς με σοβαρή ασθένεια. Ως σοβαρή ασθένεια είχε ορισθεί κορεσμός οξυγόνου (SpO2) λιγότερο από 94%, που απαιτεί συμπληρωματικό οξυγόνο, μηχανικό αερισμό ή οξυγόνωση εξωσωματικής μεμβράνης (ECMO).

Τον αρχικό ενθοθσιασμό διαδέχτηκε μια δόση σκεπτικισμού. Για παράδειγμα, ο Faye Flam από το  Bloomberg, επισήμανε πως η δοκιμή βιάστηκε να πάρει την έγκριση από το FDA, χωρίς να υπάρχουν χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με την ακριβή κλινική εικόνα των ασθενών που βοηθά περισσότερο για γρηγορότερη αποθεραπεία. Ο Mark Hoofnagle από to Πανεπιστήμιο της Washington προειδοποίησε πιο κυνικά: «λυπάμαι πραγματικά που το λέω, η ρεμσεδιβίρη είναι μάλλον άχρηστη …». Παράλληλα, οι αγορές αντέδρασαν με πολύ συγκρατημένο ενθουσιασμό – και, πιστέψτε με, οι στρατηγικοί επενδυτές στον τομέα της υγείας έχουν ως συμβούλους κάποιους από τους καλύτερους βιοεπιστήμονες που υπάρχουν!

Γιατί υπάρχει αυτή η επιφύλαξη;

Καθαρά από την άποψη της μοριακής δράσης, η ρεμδεσιβίρη είναι ένα ενέσιμο φάρμακο νοσοκομειακής χρήσης, που “στοχεύει” στην εξαρτώμενη από το RNA πολυμεράση RNA του ιού. Έτσι, αναστέλλει την αντιγραφή του γενετικού υλικού του ιού, και σταματά τον πολλαπλασιασμό του. Όταν ένας ασθενής έχει ήδη σοβαρά συμπτώματα από την μόλυνση από τον ιό, συνήθως έχει ήδη υψηλό ιικό φορτίο. Όταν το φάρμακο δίνεται σε κάποιον που είναι ήδη σοβαρά άρρωστος, η ζημιά από τον ιό έχει ήδη γίνει σε μεγάλο βαθμό. Άρα, δεν είναι έκπληξη πως η δράση της ρεμδεσιβίρης σε σοβαρή ασθένεια είναι μάλλον περιορισμένη.

Σε απόλυτη συμφωνία με αυτό, μια μελέτη από την Κίνα, που δημοσιεύτηκε στο έγκυρο Lancet, δείχνει πως η ρεμδεσιβίρη δεν μειώνει το ιικό φορτίο. Αξίζει πάντως να σημειωθεί πως η μελέτη από την Κίνα δεν χρησιμοποίησε την μορφή του φαρμάκου σε σύμπλοκο με την καπτισόλη (captisol), έναν κυκλικό ολιγοσακχαρίτη της οικογένειας των κυκλοδεξτρινών που μεταβάλει την σταθερότητα και την βιοδιαθεσιμότητα της δραστικής ουσίας.

Η ίδια η μελέτη του NIAID που έδειξε μείωση του χρόνου παραμονής στην ΜΕΘ, έχει πέσει και αυτή θύμα κριτικής. Η μείωση του χρόνου αποθεραπείας δεν υπήρχε ως τελικός στόχος στο αρχικό πρωτόκολλο: προστέθηκε εκ των υστέρων. Και πολλοί κατηγορούν την εταιρεία ότι έτσι άλλαξε τους κανόνες του παιχνιδιού στο … ημίχρονο.

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ), άρχισε ήδη την ειδική διαδικασία που προβλέπεται για ένα πολλά υποσχόμενο ερευνητικό φάρμάκο κατά τη διάρκεια έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία, όπως η συνεχιζόμενη πανδημία. Η απόφαση του για την ρεμδεσιβίρη ανμένεται με ενδιαφέρον!

Με πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον θα περιμένουμε όμως τις νέες κλινικές μελέτες για την δράση της ρεμδεσιβίρης σε ασθενείς σε αρχικά στάδια της ασθένειας, λίγο μετά την διάγνωση. Θεωρητικά, η αναστολή της πολυμεράσης στο αρχικό αυτό στάδιο θα πρέπει να έχει πολύ πιο σαφές κλινικό αποτέλεσμα!

Η ρεμδεσιβίρη δεν φαίνεται όμως να είναι – τουλάχιστον όχι ακόμα – η θαυματουργή θεραπεία που θα μας επιτρέψει την επιστροφή στην κανονικότητα. Δυστυχώς, οφείλουμε να περιμένουμε χωρίς να έχουμε την πολυτέλεια του χρόνου.

• Ο κ. Αναστάσης Περράκης είναι  PhD, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης, Διευθυντής Ερευνών στο Ολλανδικό Ινστιτούτο για τον Καρκίνο και  στο Ινστιτούτο Oncode