Κάμερες στα σχολεία: Οι σοβαρές επιπτώσεις

Είναι παραπάνω από σαφές ότι η Νίκη Κεραμέως ποντάρει σε ανάδειξη της προσωπικής της επιτυχίας, στο χτίσιμο της προσωπικής της πολιτικής καριέρας πολύ περισσότερο από όσο ποντάρει συλλογικά στην επιτυχία της κυβέρνησης. Η νέα και φιλόδοξη υπουργός αποφασίζει συχνά με τρόπο που ενισχύει το προφίλ της σκληρής και αδέκαστης και, πάνω από όλα, ικανής να υλοποιήσει κάθε της στόχο. Έτσι, πέρασε την τροπολογία για τις κάμερες κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου για το Μεταναστευτικό, αποφεύγοντας με αυτόν τον τρόπο τους υψηλούς τόνους.

Μέσα στην αναμπουμπούλα της πανδημίας δε δώσαμε ιδιαίτερη σημασία ούτε στο υπέρογκο ποσό που ξοδεύτηκε για την τηλεδιδασκαλία, ούτε και στην αποτυχία του εγχειρήματος, αφού οι μαθητές δε φάνηκαν να συνεργάζονται. Τώρα έρχεται η ώρα να αντιμετωπίσουμε την επιστροφή στα θρανία των μαθητών που πάνω στη ζέση της εφηβείας πολύ δύσκολα θα λάβουν σοβαρά υπόψη τα μέτρα προστασίας για τον κορονοϊό και των εκπαιδευτικών, για τους οποίους δεν υπάρχει καμία ειδική μέριμνα σε περίπτωση που ανήκουν ή συζούν με ανθρώπους εκ των ευπαθών ομάδων, πάρα μόνο μία ενδεχόμενη άδεια κατόπιν αίτησης, το περιεχόμενο της οποίας είναι ασαφές.

Μάλιστα, η Υπουργός Παιδείας προτείνει την τοποθέτηση κάμερας στις σχολικές αίθουσες, ώστε να μη χάνουν το μάθημα ακόμα και οι απόντες. Κι αν ακούγεται «αθώα» πρωτοβουλία, η παγκόσμια εμπειρία έχει να πει τα αντίθετα.

Τα στοιχεία

Σε παγκόσμιο επίπεδο οι κάμερες στις σχολικές αίθουσες απείχαν παρασάγγας από τα υποτιθέμενα θετικά αποτελέσματα. Όταν εφαρμόστηκαν στις ΗΠΑ, μετά το κύμα βίας κι ενόπλων επιθέσεων στα σχολικά ιδρύματα, η αρχική ιδέα ήταν να προφυλαχθούν οι μαθητές. Ωστόσο, τα αποτελέσματα ήταν δραματικά.

Πέραν του τεράστιου κόστους του εξοπλισμού (που εν όψει τρομερής ύφεσης αναρωτιέμαι πώς σκέφτεται να το καλύψει το υπουργείο Παιδείας), σε χώρες που εφαρμόστηκε το μέτρο η σχολική βία όχι απλώς δε μειώθηκε, αλλά αντίθετα αυξήθηκε. Η ύπαρξη κάμερας έκανε τους μαθητές να νιώθουν ότι παρακολουθούνται σα να βρίσκονται σε ριάλιτυ σόου, ενώ η πλειοψηφία έχασε τη σχέση εμπιστοσύνης που είχε με τον εκπαιδευτικό και το σχολείο γενικότερα.

Το ίδιο συνέβη και με τους γονείς, που αντιδρούσαν στην ζωντανή μετάδοση της εικόνας των παιδιών τους. Παράλληλα, αυτό το οργουελικό φιάσκο λειτούργησε αρνητικά και στη συμπεριφορά των μαθητών, εκτός από τον ψυχισμό τους. Σύμφωνα με έρευνες, η σχολική βία όχι απλώς δεν έπαψε, αλλά το τεταμένο κλίμα «μεταφέρθηκε» σε μη παρακολουθούμε τους χώρους, όπως στις τουαλέτες ή σε διαδρόμους χωρίς κάμερες.

Η αίσθηση της συνεχούς παρακολούθησης, ακολουθούμενη από καχυποψία, αύξησε τα «ζωώδη» ένστικτα των παιδιών, που συχνά ένιωθαν υπεύθυνοι για κάτι κακό, χωρίς να είναι, πράγμα που τους προκαλούσε στρες και βίαιες αντιδράσεις. Φυσικά, η υλικές καταστροφές έφεραν τεράστια κόστη, αφού οι μαθητές έσπασαν, τελικά, τις κάμερες.

Η ηθική διάσταση

Πέραν των περιττών ρομαντισμών για το δικαίωμα του εφήβου να «επαναστατεί», να κάνει κοπάνες, να μη νιώθει εγκλωβισμένος σε ένα ήδη σκληρό εκπαιδευτικό σύστημα, υπάρχει πάντοτε η ψυχολογική διάσταση. Πολλά παιδιά που ήρθαν αντιμέτωπα με κάμερες, άρχισαν να αποκτούν αίσθηση πανικού, στρες, καχυποψία, ακόμα μανία καταδίωξης.

Εδώ έρχεται η ηθική διάσταση του πράγματος. Μπορεί η κάμερα να εξυπηρετεί τα σχέδια και το προφίλ που θέλει να προβάλει η κ. Κεραμέως, αλλά οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των παιδιών είναι, φαντάζομαι ομολογουμένως, απείρως σημαντικότερες.

Η ελληνική κοινωνία και το δημόσιο σχολείο δεν έχει τα ίδια χαρακτηριστικά με την αμερικανική, όπου αρκετοί μαθητές παράτησαν τις σπουδές τούς εξαιτίας της συναισθηματικής φόρτισης. Αλλά στα εν Ελλάδι ζητήματα, τα παιδιά και οι εκπαιδευτικοί έχουν ήδη να αντιμετωπίσουν τα καθ’ημάς προβλήματα.

Μιλάμε, λοιπόν, για στέρηση της ασφάλειας των προσωπικών δεδομένων. Η κάμερα στη σχολική αίθουσα δεν πρόκειται να διαρκέσει όσο κι η πανδημία. Αν έρθει, θα έρθει για να μείνει. Για να ελέγχει τον υπό αξιολόγηση εκπαιδευτικό, τα παιδιά, για να καλλιεργεί ένα κλίμα ανασφάλειας, όπως έχει αποδειχθεί στο εξωτερικό ότι συμβαίνει.

Κοινώς, είμαστε αντιμέτωποι με μία από τις χειρότερες μεταρρυθμιστικές για την Παιδεία πρωτοβουλίες από ενάρξεως της ιστορίας του εκπαιδευτικού συστήματος.